5. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer cyllid llywodraeth leol yn y flwyddyn ariannol hon? OAQ(5)0044(FLG)

Diolch i Lynne Neagle am ei chwestiwn. Mae’r rhan fwyaf o’r cyllid a ddarperir i lywodraeth leol gan Lywodraeth Cymru yn cael ei ddarparu drwy’r setliad blynyddol. Yn y flwyddyn ariannol hon, 2016-17, mae’r setliad wedi darparu £4.1 biliwn mewn cyllid refeniw heb ei neilltuo.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Roeddwn yn falch o groesawu’r cyhoeddiad ddoe y byddwch yn diogelu cyllid llywodraeth leol yng nghyllideb y flwyddyn nesaf, ac edrychaf ymlaen at glywed rhagor o fanylion gennych ynglŷn â sut y byddwch yn blaenoriaethu’r broses o dargedu ein hawdurdodau lleol mwyaf anghenus. Mae’r cyhoeddiad yr wythnos diwethaf fodd bynnag fod Llywodraeth Cymru o blaid dirwyn y rhaglen Cymunedau yn Gyntaf i ben, a diwedd ymddangosiadol Her Ysgolion Cymru yn dawel bach yn y gyllideb ddoe, yn gwneud i mi boeni bod Llywodraeth Cymru yn dechrau llacio ei hymrwymiad i dargedu adnoddau at y cymunedau mwyaf anghenus yng Nghymru. Pa sicrwydd y gallwch ei roi i mi heddiw nad yw hynny’n wir?

Wel, fel y dywedais yn ystod y datganiad ar y gyllideb ddoe, nid yw penderfyniad Ysgrifennydd y Cabinet ynglŷn â Cymunedau yn Gyntaf yn cael ei sbarduno gan ystyriaethau cyllidebol. Mae’n cael ei sbarduno gan awydd i wneud gwell defnydd o’r cyllid a ddefnyddiwyd at y dibenion hynny yn y gorffennol, a dod ag ef ynghyd â chyllidebau ar gyfer Teuluoedd yn Gyntaf a Dechrau’n Deg a cheisio sicrhau ein bod yn cael mwy o effaith yn y cymunedau hynny y mae hi’n eu cynrychioli mor rheolaidd ar lawr y Cynulliad Cenedlaethol. O ran y rhaglenni addysg, roedd yna ddwy raglen â therfynau amser na fyddai fel arfer wedi cael unrhyw gyllid y flwyddyn nesaf. Yn yr amgylchiadau a wynebwn, mae’n amhosibl i ni barhau â phob dim, yn enwedig pan fo cynlluniau wedi’u nodi’n benodol fel rhai ag oes gyfyngedig. Nid oedd modd i ni barhau â Her Ysgolion Cymru, ond gallasom fwrw ymlaen â’r grant amddifadedd disgyblion, sydd â goblygiadau cyllidebol llawer mwy, a dyblu’r grant amddifadedd disgyblion ar gyfer plant yn eu blynyddoedd mwyaf cynnar a ffurfiannol. At ei gilydd, credaf eu bod yn dangos ymrwymiad parhaus y Llywodraeth hon i’r agendâu y mae hi wedi’u hyrwyddo mor effeithiol.

Bob blwyddyn am y 10 mlynedd diwethaf, mae cyngor sir Powys neu gyngor sir Ceredigion wedi cael y cyllid gwaethaf, neu gydradd waethaf, gan Lywodraeth Cymru. Rwyf wedi clywed eich atebion i gwestiynau yn gynharach heddiw, ond yr hyn y byddwn yn ei ofyn i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, yw: a ydych yn derbyn bod angen i chi ystyried y farn leiafrifol sydd i’w chlywed yn aml ymysg awdurdodau lleol gwledig, ac nad yw’n cael ei chlywed pan gaiff yr argymhelliad hwnnw ei wneud i chi, ac a yw hynny’n rhywbeth y byddech yn barod i’w ystyried pan ddaw’r argymhelliad hwnnw i chi?

Rwy’n gwrando’n ofalus iawn ar yr hyn y mae awdurdodau gwledig yn ei ddweud wrthyf, ac mae’r newidiadau i elfen y gwasanaethau cymdeithasol yn y fformiwla eleni yn bendant yn ymateb i’r ddadl a gyflwynwyd gan yr awdurdodau hynny. Rwy’n ofni y bydd yn rhaid i’r Aelod aros gyda phawb arall i weld effeithiau penodol y newidiadau hynny ar awdurdodau penodol ar gyfer y flwyddyn nesaf.

Roeddwn eisiau dwyn mater technegol i sylw’r Gweinidog. Nawr, pan wnaethoch eich datganiad ar ddiwygio llywodraeth leol yn ddiweddar, fe fuoch mor garedig â rhoi briff i mi rai dyddiau ymlaen llaw, ac roeddwn yn ddiolchgar am hynny, ac wrth gwrs, perchais yr embargo. Gyda’ch setliad llywodraeth leol, er mawr siom, ni chefais y briff tan 1.30 brynhawn heddiw. A allem gael briff cynnar lle bo hynny’n bosibl, gan fy mod yn teimlo y byddai hyn o fudd i waith y Cynulliad, ac efallai y gallech roi gwybod i mi pa reswm sydd yna dros gael yr embargos hyn, gan fy mod yn teimlo eu bod yn amharu rhywfaint ar waith y Cynulliad?

Wel, Ddirprwy Lywydd, cynigiwyd cyfarfod briffio technegol i holl lefarwyr y gwrthbleidiau ar y cyhoeddiad a fydd yn cael ei wneud yn ddiweddarach y prynhawn yma, a chynigiwyd y briff hwnnw i holl lefarwyr y gwrthbleidiau fwy neu lai ar yr un pryd. Rydym yn awyddus i barhau i gynnig y cwrteisi hwnnw i lefarwyr y gwrthbleidiau, gan y byddem yn hoff o weld pobl yn wybodus, fel eich bod, pan ofynnir i chi roi sylwadau, fel sy’n sicr o ddigwydd, wedi cael cyfle i ystyried bwriad y Llywodraeth, ar ôl cael peth amser ymlaen llaw i ystyried effaith hynny. Credaf ei fod yn draddodiad sydd wedi bod o fudd i ni hyd yn hyn. Rwy’n awyddus i’w barhau. Rwy’n fwy na pharod i drafod gyda’r Aelod i sicrhau ei fod yn gallu manteisio’n briodol ar y cyfleusterau y ceisiwn eu darparu.