Diolch i'r Aelod am y sylwadau yna ac, unwaith eto, am y modd adeiladol iawn y mae'r blaid wedi ceisio ymgysylltu â’r Bil ar y cyfnod cynnar hwn. O ran y gofrestr e-sigaréts, rwy'n falch iawn o ddweud y bydd e-sigaréts yn cael eu cynnwys ar y gofrestr manwerthwyr. Dyma'r unig ran o'r Bil lle y gwelwch chi sôn am e-sigaréts, oherwydd byddwch yn gyfarwydd â'r ffaith bod y Prif Weinidog wedi gwneud ymrwymiad i beidio â chynnwys gwahardd y defnydd o e-sigaréts mewn mannau cyhoeddus yn y Bil hwn. Fodd bynnag, rydym yn eu cynnwys yn y gofrestr arfaethedig oherwydd bod nifer o ohebwyr, yn y Papur Gwyn, o'r sector llywodraeth leol yn arbennig, yn dweud y byddai'n briodol ymestyn gofynion cofrestru i gynnwys manwerthwyr cynhyrchion nicotin, gan gynnwys sigaréts electronig. Cynhaliodd y Sefydliad Safonau Masnach Siartredig adolygiad cyflym o Reoliadau Cynhyrchion Anadlu Nicotin (Oed Gwerthu a Phrynu ar Ran) 2015, a ddaeth i rym fis Hydref y llynedd. Felly, mae hwn yn ddarn newydd o waith ymchwil, a ganfu bod cyfanswm o 634 o brofion prynu cynhyrchion e-sigarét wedi eu gwneud gan wirfoddolwyr ifanc o dan 18 oed, a dangosodd y canlyniadau fod lefelau cydymffurfio â'r rheoliadau newydd sy'n gwahardd gwerthu cynhyrchion anadlu nicotin i bobl dan 18 oed yn dal i fod yn isel iawn, wrth i 39 y cant o bobl ifanc allu eu prynu. Felly, credaf ei fod, fel y dywedwch, yn iawn y dylai e-sigaréts gael eu cynnwys ar y gofrestr arfaethedig. Bydd y ffaith eu bod nhw arni yn helpu awdurdodau gorfodi â'u dyletswyddau gorfodi hefyd.

Rwyf yn rhannu’r pryderon a oedd gan y Gweinidog blaenorol o ran effaith e-sigaréts ar bobl ifanc a normaleiddio ysmygu, a normaleiddio ysmygu, pa un a yw hynny drwy sigaréts traddodiadol neu e-sigaréts, gan fod ymchwil diweddar wedi dangos i ni fod plant o oed ysgol gynradd yng Nghymru yn fwy tebygol o fod wedi defnyddio e-sigaréts na thybaco. Mae chwech y cant o blant 10 i 11 oed a 12 y cant o blant 11 i 16 oed wedi defnyddio e-sigarét o leiaf unwaith. Felly, mae hi'n broblem. Rwy'n credu ei bod hi’n deg i ddweud nad oes gennym wybodaeth bendant yn ôl pob tebyg am fanteision neu gostau e-sigaréts o ran iechyd. Rwy'n teimlo bod y pwysau yn symud yn erbyn e-sigaréts o ran y cyngor y mae Sefydliad Iechyd y Byd wedi ei roi dim ond yr wythnos hon. Fodd bynnag, dim ond i fod yn glir, ni fydd e-sigaréts y tu hwnt i'r gofrestr yn cael eu cynnwys yn y Bil hwn.

Fe wnaethoch symud ymlaen wedyn i siarad am weithdrefnau arbennig. Mae'r Bil yn ceisio creu system drwyddedu genedlaethol orfodol i ymarferwyr gweithdrefnau arbennig, a ddiffinnir yn y Bil fel aciwbigo, tyllu'r corff, electrolysis a thatŵio. Bydd y system hon yn golygu bod yn rhaid i unigolyn gael ei drwyddedu i gyflawni unrhyw un o'r gweithdrefnau hynny, a hefyd bod yn rhaid i’r safle neu'r cerbyd maen nhw’n gweithredu ohonyn nhw gael eu cymeradwyo. Felly, y nod yw codi safonau o ran perfformio gweithdrefnau arbennig a lleihau'r peryglon iechyd sy'n gysylltiedig, fel heintio a throsglwyddo firysau a gludir yn y gwaed hefyd. Rwy'n gwybod y bu llawer o ddiddordeb yn y mater hwn o ran craffu yn y Cynulliad blaenorol.

Bydd ein hasesiadau o’r effaith ar iechyd yn cynnig dull systematig o ystyried iechyd yn rhan o wneud penderfyniadau a phrosesau cynllunio. Felly, mae hyn wir yn rhoi bywyd i'n dyhead o gynnwys iechyd ym mhob polisi. Mae'r Bil yn cynnwys darpariaethau a fydd yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru wneud rheoliadau ynghylch yr amgylchiadau sy’n golygu bod yn rhaid i gyrff cyhoeddus yng Nghymru gynnal asesiadau o effaith ar iechyd. Felly, y nod yw y dylai’r asesiadau hynny gael eu cyfyngu i bolisïau, cynlluniau a rhaglenni sy’n arwain at arwyddocâd cenedlaethol neu bwysig, neu a fydd yn cael effaith sylweddol ar y lefel leol yn ogystal. Bydd yr amgylchiadau penodol pryd y bydd yn ofynnol iddyn nhw gael eu nodi mewn rheoliadau yn dilyn proses ymgynghori.

Dim ond yn fyr yn y fan yna cyfeiriasoch at fferyllfeydd a'r asesiad o anghenion fferyllol a phwysigrwydd cefnogi fferyllfeydd gwledig. Credaf fod hyn yn rhan o gymryd yr agwedd strategol a gwneud yn siŵr bod pobl sy'n byw mewn cymunedau gwledig yn gallu defnyddio fferyllfeydd cymunedol. Rwy'n teimlo, fel rwy'n siŵr bod llawer o bobl eraill yn ei deimlo, eu bod yn adnoddau na ddefnyddir digon arnyn nhw ar hyn o bryd. Mae fferyllwyr yn cael llawer iawn o hyfforddiant. Mae ganddyn nhw lawer iawn o arbenigedd, ac rwy’n teimlo, mewn ysbryd o ofal iechyd doeth, eu bod yn gallu gweithredu ar lefel uwch er mwyn cynnig mwy o wasanaethau nag y mae llawer ohonyn nhw’n ei wneud ar hyn o bryd. Felly, gobeithir y bydd yr asesiad o anghenion fferyllol, ac yna’r penderfyniadau a fydd yn dilyn hynny, yn gwneud mynediad i fferyllfeydd a chyngor gan fferyllydd yn fwy dibynadwy mewn cymunedau gwledig.

Yn olaf, o ran mynediad i doiledau, bydd yn ofynnol i awdurdodau lleol gyhoeddi’r strategaeth leol honno y cyfeiriwch ati. Ond wedyn, bydd yn rhaid iddyn nhw hefyd ddarparu manylion am sut y maen nhw’n bwriadu bodloni’r asesiad o anghenion y boblogaeth. Nid yw hyn yn ymwneud â thoiledau yn unig. Mae hyn yn cynnwys cyfleusterau newid ar gyfer babanod a chyfleusterau lleoedd newid i bobl anabl hefyd.