Yr eitem nesaf ar ein hagenda y prynhawn yma yw datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Seilwaith ar Flwyddyn y Chwedlau—Ken Skates.

Enwyd Gogledd Cymru yn ddiweddar yn un o ranbarthau gorau’r byd gan Lonely Planet. Mae'n addas ac yn dystiolaeth i waith Croeso Cymru fod hyn yn dod ar ddiwedd y Flwyddyn Antur, gyda’r cyhoeddiad yn datgan bod Gogledd Cymru wedi ennill ei lle yn sgil y trawsnewid y mae’r rhanbarth wedi mynd drwyddo dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf. Atyniadau antur cyntaf y byd, llwybr arfordirol godidog, rhywfaint o’r beicio mynydd gorau yn y DU: mae’r ailddyfeisio, wrth gwrs, wedi'i yrru gan weledyddion ac entrepreneuriaid, ond rydym ni wedi chwarae ein rhan hefyd gydag arweinyddiaeth, cyllid ac ymgyrchoedd marchnata rhagorol Llywodraeth Cymru, ac uchafbwynt hyn oedd 2016 gwych.

Mae’r uchafbwyntiau yn ystod 12 mis llawn gweithgareddau yn cynnwys arddangosfa 'Trysorau' yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru, 'Penwythnos Mawr o Antur’ ym mis Ebrill, haf ‘Anturiaethau Hanesyddol' Cadw, dau ddigwyddiad Red Bull a strafagansa Roald Dahl 'Dinas yr Annisgwyl' yng Nghaerdydd. Ac, wrth gwrs, daeth antur cyffrous pêl-droed Cymru yn Ffrainc yn gynharach eleni yn gyfle i hyrwyddo Cymru i gynulleidfaoedd newydd ledled Ewrop, gydag arddangosfa ym Mharis a’n hymgyrch deledu gyntaf erioed ym marchnad yr Almaen yn ystod wythnos y rownd gynderfynol. Roedd yr un hysbyseb Croeso Cymru eisoes wedi cael ei dangos ar y teledu ac mewn sinemâu yma yn y DU ac yn Iwerddon, yn ogystal â sinemâu yn Lloegr a'r Almaen fel rhan o ymgyrch integredig, a oedd hefyd yn cynnwys marchnata print a digidol, yn ogystal â sioe deithiol antur, a ariannwyd ar y cyd â'r ymgyrch GREAT, a ymwelodd â Munich, Cologne, Paris ac Amsterdam.

Cafodd prosiect gosodiad haf 'EPIC' ei gynllunio i greu sylw yn y cyfryngau cymdeithasol i dymor yr haf yng Nghymru, gan dynnu dros 8,000 o ymwelwyr i safle Rhosili yn unig a rhoi hwb i ddilyniant cymdeithasol Croeso Cymru gyda dros 900,000 o bobl yn ei dilyn. Mae'r ymgyrch yn ehangach wedi helpu i greu lefelau ymateb defnyddwyr sy’n uwch nag erioed, gan ddenu dros 4.8 miliwn o ymwelwyr â gwefannau Croeso Cymru mewn 12 mis, a sbarduno mwy o fusnes i gwmnïau trefnu teithiau. Rwy'n arbennig o falch o'r effaith yr ymddengys bod y flwyddyn wedi ei chael yma yng Nghymru. Nid yn unig y mae'r diwydiant wedi cefnogi’r fenter yn llawn, gydag un grŵp o fusnesau hyd yn oed yn trefnu eu hysbysebion eu hunain yng ngorsaf Euston, ond mae ein llysgenhadon antur wedi ysbrydoli'r cyhoedd, a hoffwn ddiolch iddynt yn llwyr am eu hysbrydoliaeth a’u chwys drwyddi draw. Mae’r Flwyddyn Antur wedi bod yn destun rhaglenni teledu oriau brig a sylw helaeth yn y cyfryngau yng Nghymru, ac mae'n ymddangos i mi nad yw’n gyd-ddigwyddiad bod nifer yr ymwelwyr dydd yn arbennig o gryf eleni. Yn wir, mae'r cynnydd o dros 40 y cant yng ngwariant cyfartalog ymwelwyr dydd yn un o amrywiaeth o ddangosyddion cadarnhaol sy'n awgrymu y gallai fod yn flwyddyn lwyddiannus arall ar gyfer twristiaeth. Gwelwyd twf o 15 y cant mewn ymweliadau gan dwristiaid rhyngwladol yn ystod chwe mis cyntaf 2016 a chynhaliwyd neu llwyddwyd i gynyddu lefelau deiliadaeth ar draws y rhan fwyaf o sectorau. Does dim rhyfedd bod rhyw 85 y cant o fusnesau wedi dweud wrthym eu bod yn hyderus am y flwyddyn hon. Mae’r holl weithgarwch yn parhau i ddarparu twf economaidd a chyfleoedd cyflogaeth sylweddol mewn cymunedau ledled Cymru.

Ac nid yw’r antur yn gorffen yn y fan yma; mae’r etifeddiaeth yn parhau gydag agoriadau antur newydd o safon fyd-eang yn gynnar y flwyddyn nesaf, buddsoddiad pellach mewn cynllunio cynhyrchion antur o’r math cyntaf yn y byd a marchnata antur parhaus, hyd yn oed wrth i ni ychwanegu haen newydd i'n naratif: chwedlau. Ein gweledigaeth wrth inni edrych ymlaen at “Flwyddyn Chwedlau” 2017 yw adeiladu ar lwyddiant y Flwyddyn Antur gyda dimensiwn newydd a’r un mor gystadleuol i'n stori. Oherwydd mae 2017 yn ymwneud â sicrhau bod ein diwylliant a'n treftadaeth wrth wraidd ein brand cenedlaethol. Yn sicr, nid yw’n ymwneud ag edrych yn ôl: mae’r Flwyddyn Chwedlau yn ymwneud â dod â'r gorffennol yn fyw fel na welwyd erioed o'r blaen, gydag arloesi blaenllaw. Mae'n ymwneud â chreu a dathlu chwedlau Cymreig newydd, personoliaethau, cynnyrch a digwyddiadau'r presennol sy'n cael eu gwneud yng Nghymru, neu’n cael eu cyfoethogi drwy ddod yma.

Bydd ein hasedau diwylliannol yn cael eu chwistrellu â’r un faint o greadigrwydd ag y gwelsom yn tanio’r sector antur, gyda gweithgareddau sydd yn ddigamsyniol yn perthyn i Gymru, ac yn rhagorol yn rhyngwladol. Mae'r uchelgais hwn yn hanfodol oherwydd nid oedd 2016 yn ymwneud ag antur yn unig, roedd hefyd yn flwyddyn refferendwm yr UE, gan newid y cyd-destun ar gyfer y Flwyddyn Chwedlau yn llwyr. Roedd hyn yn ei gwneud yn bwysicach byth i ryngwladoli ansawdd y cynhyrchion a gynigir gennym gydag arloesedd o safon fyd-eang ac i werthu Cymru i'r byd gydag egni o'r newydd. Yn wir, yr wythnos hon, rwyf hefyd wedi lansio dull newydd o hyrwyddo Cymru ar gyfer busnes—sy’n rhyngwladol o ran cwmpas, ond yn dweud straeon lleol. Mae'r weledigaeth yn frand cydgysylltiedig, integredig gydag apêl fyd-eang wedi’i gwreiddio mewn synnwyr nodedig o le, a Blwyddyn y Chwedlau yw cyfraniad twristiaeth i'r dull beiddgar hwn.

Mae'r gyllideb ychwanegol o £5 miliwn a sicrhawyd ar gyfer Croeso Cymru yn golygu, o safbwynt twristiaeth, y byddwn yn ymateb i'r her hon gyda chyllid ar gyfer profiadau a digwyddiadau o ansawdd rhyngwladol ac sy’n diffinio brand. Bydd manylion am gronfeydd partneriaeth y flwyddyn nesaf yn cael eu rhyddhau yn fuan. Mae hefyd yn ein galluogi ni i roi hwb sylweddol i'n hymdrechion marchnata domestig a rhyngwladol gydag ymgyrchoedd wedi’u cryfhau yn y DU, yr Almaen, dinasoedd allweddol yn Ewrop a'r Unol Daleithiau. Mae prosiect i ategu'r gwaith hwn drwy drawsnewid llwyfannau porth digidol Cymru a’i galluoedd cynnwys eisoes ar y gweill.

'Chwedlau' yw'r thema berffaith ar gyfer y gwaith hwn. Rydym yn gwybod bod diwylliant a threftadaeth yn atyniadau cryf ar gyfer cynulleidfaoedd rhyngwladol, ond mae’r thema hefyd yn cynnig y dilysrwydd dwfn y mae marchnadoedd domestig heddiw yn chwilio amdano. Y lleol yn cwrdd â’r byd-eang; yr hen yn cael ei drwytho gyda’r newydd. Mae ein rhaglen yn anelu at ddod â’r agweddau hyn at ei gilydd mewn ffyrdd cyffrous. Bydd gennym galendr o weithgareddau creadigol na welwyd mo’u tebyg o’r blaen mewn digwyddiadau yng nghestyll Cymru—mwy o ddigwyddiadau awyr agored, twrnamaint canoloesol gwefreiddiol yng Nghonwy, a dadorchuddio dau waith celf newydd pwysig o fri rhyngwladol. Byddwn yn dathlu gwlad o adrodd straeon, gan weithio gyda VisitBritain i ddathlu rhyddhau ffilm newydd am y Brenin Arthur, ac yn cydnabod doniau byd-eang a ysbrydolwyd gan Gymru, o Dahl i Dylan Thomas i Tolkien, gyda theithiau a llwybrau.

Bydd rhaglen gyfoethog ac ysbrydoledig o ddigwyddiadau, arddangosfeydd a chasgliadau yn cael eu darparu gan ein partneriaid diwylliannol mawr, gan gynnwys Amgueddfa Cymru a Llyfrgell Genedlaethol Cymru, a bydd yn cynnwys gweithiau a themâu chwedlonol. Ym mis Mehefin, rydym yn croesawu rownd derfynol Cynghrair Pencampwyr UEFA i Gaerdydd, yr achlysur chwaraeon mwyaf yn y byd y flwyddyn nesaf. Gallwch ddisgwyl ymgyrchoedd digidol amlieithog, gosodiadau yn ymwneud â phrofiad a sylw yn y cyfryngau byd-eang, wrth inni baratoi’r llwyfan ar gyfer digwyddiad chwaraeon chwedlonol arall. Bydd tlws pencampwyr criced a chystadleuaeth agored uwch golff yn ychwanegu at y pecyn o ddigwyddiadau chwaraeon.

Bydd yr haf hefyd yn ein gweld ni yn creu ac yn dathlu gwyliau a digwyddiadau chwedlonol, ac yn lansio prosiect llety glampio, sydd eisoes yn denu sylw amlwg yn y cyfryngau. Byddwn yn tynnu sylw at ein harwyr bwyd a diod ym mis Medi, cyn dadorchuddio llwybrau teithiol brand newydd chwedlonol ar draws ein gwlad, wedi'u hanelu at farchnadoedd rhyngwladol, yn yr hydref.

Mae'r ymgyrch fawr, aml-sianel, aml-farchnad eisoes wedi dechrau ym Marchnad Deithio'r Byd yr wythnos diwethaf, lle'r oedd yn amlwg bod gan gynnig diwylliannol gwahanol ac amrywiol Cymru botensial gwirioneddol, wedi'i gyfuno ag antur, i fynd â’n brand a’n perfformiad i lefel newydd, gyda'r nod, wrth gwrs, o gael Cymru gyfan ar restrau byr fel un Lonely Planet yn y dyfodol, yn ogystal â thyfu ein heconomi. Ond hefyd, ac yn bwysicaf oll, mae gweledigaeth hirdymor i ymfalchïo ynddi ac i gryfhau a gwella ffabrig go iawn y diwylliant a'r cymunedau yr ydym yn eu gwasanaethu i’w hyrwyddo yn y lle cyntaf, gan ddarparu sail gadarn i roi amlygrwydd i chwedlau’r dyfodol.

Mae Cymru o ddifrif yn wlad o chwedlau. Ond, yn rhy aml o lawer, maent yn cael eu hanwybyddu. Rwyf wedi sôn am Billy Boston yma cwpl o weithiau, chwedl Tiger Bay, ond does dim byd wedi cael ei wneud am y peth. Gobeithio y gall hynny newid. Cyn pob digwyddiad chwaraeon rhyngwladol, byddwn yn canu 'Gwlad beirdd a chantorion, enwogion o fri', ac mae'n glir bod Cymru yn wlad o feirdd, cantorion ac enwogion o fri. Ond pan fyddwch yn cerdded o amgylch ein prifddinas, rydych chi'n fwy tebygol o weld strydoedd wedi’u henwi ar ôl y Normaniaid a’n gorchfygodd ni yn hytrach na'r Cymry a geisiodd ein hachub ni. Os byddwch yn mynd allan ar 25 Ionawr, Santes Dwynwen, os ydych i gyd yn mynd allan, rydych chi'n fwy tebygol o ddod ar draws hagis a Noson Burns na Santes Dwynwen, nawddsant cyfeillgarwch a chariad Cymru. Ac, fel y gwyddoch, mae’r un fath ar Ddydd Gŵyl Dewi, gan fy mod yn cofio, yn 2011, crëwyd ar gyngor Caerdydd Ŵyl Dydd Gŵyl Dewi, ac ni allem gael cwmni Brains, o bawb, i gefnogi'r ŵyl, ond eto maent yn barod i gefnogi Diwrnod Sant Padrig-rhyfedd.

Felly, chi'n gwybod, er y dylid dathlu ein bod yn gwerthu Cymru a'n diwylliant dramor, mae angen i ni hefyd werthu ein diwylliant i'n pobl ni ein hunain yng Nghymru. Pwy sy’n gwybod am Sycharth, llys Owain Glyndŵr a chanolbwynt bywyd diwylliannol yr adeg honno? Gallai fod yn atyniad mawr i dwristiaid, ond mae'n fryn segur ag iddo hen arwydd tolciog sydd prin yn datgan ei bwysigrwydd. I mi, mae hynny'n dweud y cwbl am Gymru. Wyddoch chi, faint o bobl yma sy’n gwybod am Dafydd ap Gwilym? Roedd yn rhaid i Americanwr ddweud wrthyf i pwy oedd ef rai blynyddoedd yn ôl—bardd gwych, a oedd yn enwog yn rhyngwladol yn y bedwaredd ganrif ar ddeg; un o feirdd mwyaf Ewrop. Eto i gyd mae pawb yn gwybod pwy oedd Shakespeare. Nawr, mae gennym yr holl eiconau diwylliannol hyn nad ydynt yn cael eu defnyddio.

Digwyddodd y daith reilffordd gyntaf erioed rhwng gweithfeydd haearn Merthyr ac Abercynon ym 1804, a beth sydd yno nawr? Unwaith eto, dim ond llwybr a hen arwydd a phlac tolciog budr. Yn rhan fwyaf o wledydd y byd, byddech yn cael taith trên thema i fyny yno a rhyw fath o ganolfan ymwelwyr yn dathlu hanes Cymru a'r chwyldro diwydiannol. Mae gennym wlad a diwylliant yr ydym yn falch ohonynt, ond mae angen eu gwerthu. Ac os ydym yn eu gwerthu, byddai pobl yn eu prynu. Mae Prif Weinidog Cymru yn mynd ar dripiau i America, ond dwi ddim yn gweld llawer o ganlyniadau, gan fod Hollywood wedi disgyn mewn cariad ag Iwerddon ac â'r Alban, gyda ffilmiau mawr yn dathlu eu chwedlau. Ond, wyddoch chi, fel cefnder Celtaidd iddynt, rydym yn parhau i fod yn anhysbys. Mae hyd yn oed ein harwr rygbi, Gareth Thomas, a ysbrydolodd cynifer o bobl pan ddaeth allan, wel, yn y ffilm amdano, Gwyddel yw ei gymeriad, oherwydd eu bod yn teimlo nad yw bod yn Gymro yn ddigon hysbys yn rhyngwladol i gyfiawnhau cymeriad.

Croesawaf y fenter ffilm am y Brenin Arthur-gwych, gwych. Ond beth am ffilm am dad democratiaeth Cymru, Owain Glyndŵr? Mae’r seren fyd-eang Matthew Rees eisoes wedi cyhoeddi ei fod yn benderfynol o wneud ffilm Gymreig sy’n cyfateb i 'Braveheart'. Nawr, a fyddai Llywodraeth Cymru yn cefnogi prosiect o'r fath? Weinidog, beth am gynnal digwyddiad, efallai ar Ddydd Gŵyl Dewi yn 2017, a gwahodd y sgriptwyr a’r actorion mwyaf disglair a'r gorau i Gaerdydd, i Gymru, i siarad am symud y prosiect hwn yn ei flaen? Rwyf i’n credu y gallai ffilm am Owain Glyndŵr wneud i Gymru yr union beth a wnaeth 'Braveheart' i’r Alban. Ac yn y llyfr ‘Tourism in Scotland’, roedd yn dangos bod 39 y cant o’r ymwelwyr â Stirling, ym 1997, wedi dweud bod 'Braveheart' wedi dylanwadu ar eu penderfyniad, a dywedodd 19 y cant mai dyna oedd y rheswm dros ei hymweliad. Felly, chi'n gwybod, mae llawer o bethau da yno, ac rwy’n gobeithio y bydd yr ymgyrch yn llwyddiant ac yn dod â swyddi y mae mawr angen amdanynt i Gymru, gan fod angen i Gymru ddathlu ei chwedlau, felly croesawaf eich menter. Ond rwy'n credu ei bod yn bwysig hefyd nad ydynt yn gwneud hyn am un flwyddyn yn unig; mae'n amser rhoi’r balchder yn ôl yng Nghymru o'r dydd hwn ymlaen a phob dydd wedi hynny, ac mae'n amser i ni gael gwared ar glogyn llethol gwladychiaeth. Diolch.

Rwy'n credu fy mod yn synhwyro cwestiwn yna. Mae'n ddatganiad, a dylai fod yn gwestiynau i’r Gweinidog [Torri ar draws.] Na, mae hynny'n iawn. Ydw, rwy’n meddwl fy mod wedi synhwyro cwpl yno, felly efallai yr hoffech ateb y rheini, Weinidog.

Oedd, roedd nifer o bwyntiau ynghylch arwyr lleol, arwyr cymunedol a chwedlau cenedlaethol yr wyf yn credu bod yr Aelod wedi’u codi, yn gyntaf oll o ran Billy Boston. Mae hwn yn fater y mae’r Aelod wedi’i godi yn y gorffennol, a byddwn i'n falch iawn o dderbyn unrhyw ddiddordeb gan unrhyw grwpiau lleol ynghylch cais am adnodd i helpu i ddathlu'r anfarwolyn penodol hwn. Mae gennym, fel yr amlinellais yn ystod y cwestiynau yr wythnos diwethaf, nifer o ffrydiau ariannu, gan gynnwys y gronfa arloesi twristiaeth rhanbarthol, sy'n gallu helpu gyda'r math hwn o ddatblygiad. A byddaf yn fwy na pharod i gael swyddogion i drafod y gronfa honno a llwybrau eraill posibl o gymorth gydag unrhyw grwpiau cymunedol sy'n edrych ar unrhyw ddigwyddiadau neu unrhyw osodiadau i ddathlu Billy Boston yn ystod 2017, neu yn wir yn y dyfodol.

Soniodd yr Aelod am Gaerdydd. O ran Caerdydd ac yn arbennig Bae Caerdydd, neu Tiger Bay, fel y'i gelwid tan y blynyddoedd diwethaf, mae sioe gerdd o'r radd flaenaf yn cael ei datblygu a fydd yn adrodd hanes treftadaeth ddiwydiannol Tiger Bay gyda'r nod o’i dyrchafu ar lwyfan y byd. Mae trafodaethau hefyd ar y gweill i ddatblygu cynnig cynnyrch rhithwir arloesol i Fae Caerdydd a fydd yn trwytho ymwelwyr ymhellach yn stori treftadaeth ddiwydiannol Cymru ac yn cyflawni'r hyn yr wyf yn meddwl fydd yn gynnyrch gwirioneddol aml-ddimensiwn.

Rwy'n credu ei fod hefyd yn bwysig ein bod yn cydnabod, y flwyddyn nesaf, y byddwn yn gweld cwblhau un o'r prosiectau adnewyddu treftadaeth mwyaf yn unrhyw le yn y wlad, gyda chwblhau’r gwaith ar y Gyfnewidfa Lo restredig yma ym Mae Caerdydd. Nid oes gen i unrhyw amheuaeth, pan fydd yr adeilad arbennig hwnnw yn agor fel gwesty ac fel amgueddfa leol, y bydd yn denu sylw o bob cwr o'r byd, yn bennaf oherwydd bod llawer o anfarwolion cerddoriaeth a ffilmiau sydd yn dal yn fyw wedi perfformio yn y Gyfnewidfa Lo cyn iddi gael ei chau. Felly, rydym yn gobeithio y byddant yn ymuno â ni i ddathlu ailagor yr adeilad pwysig hwn.

Ond mae treftadaeth ddiwydiannol gyda ni ledled Cymru, a gwn, yn ystod yr ychydig fisoedd diwethaf, fod llawer o Aelodau wedi codi yn y Siambr ac yn ysgrifenedig eu gobeithion bod mwy yn cael ei wneud i hyrwyddo ein treftadaeth ddiwydiannol gyfoethog. Yn wir, mae'n bwysig iawn i'r cynnig twristiaeth yn fy etholaeth fy hun, nid yn unig gyda rheilffyrdd treftadaeth, ond gyda chyn safleoedd dur a glo yn denu llawer o ymwelwyr. Rwy'n awyddus yn ystod Blwyddyn y Chwedlau ein bod yn dathlu treftadaeth ddiwydiannol yn fwy nag erioed o'r blaen.

O ran gwerthu Cymru i America, wel, mae ein diwydiannau creadigol yn perfformio'n well nag yn unman arall yn y DU ar wahân i Lundain, gan ddenu buddsoddiadau sylweddol i Gymru a galluogi Cymru i gael ei dal ar y sgrin fawr. Credaf fod y llwybr ffilm sy'n cael ei roi at ei gilydd gan Sgrin Cymru yn cofnodi llawer o'r lleoliadau allweddol ar gyfer ffilmiau sylweddol, er ei fod yn peri gofid o hyd na welsom 'Spectre' yn cael ei ffilmio yn y Siambr hon, gan fy mod yn meddwl y byddai hynny'n wedi ychwanegu diddordeb anhygoel yn y Cynulliad Cenedlaethol.

Ond mae'r Aelod yn iawn—mae’n rhaid i hyn ddigwydd am sawl blwyddyn. Mae'n rhaid i ni gadw'r cynnyrch yn ffres. Mae'n rhaid i ni sicrhau bod balchder yn cael ei adnewyddu flwyddyn ar ôl blwyddyn ar ôl blwyddyn, a dyna pam rwy'n benderfynol o wneud yn siŵr bod y blynyddoedd thematig yn parhau. Ar ôl 2017 a Blwyddyn y Chwedlau byddwn yn symud ymlaen i 2018, Blwyddyn y Môr. Mae’r blynyddoedd ar ôl hynny eto i gael eu penderfynu, ond credaf fod llwyddiant y Flwyddyn Antur yn golygu y gallwn fynd ymlaen gyda'r sector cyfan ochr yn ochr â ni.

Hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad y prynhawn yma. Rwy’n meddwl ei bod yn wych bod Lonely Planet wedi cyhoeddi yn ddiweddar bod y gogledd yn un o'r pedwar lle gorau yn y byd i ymweld ag ef. Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth bod y rhan fwyaf o'r mannau gorau yn y gogledd yn Nyffryn Clwyd wrth gwrs, Ddirprwy Lywydd.

Nid ydych yn cael unrhyw amser ychwanegol. [Chwerthin.]

Rhof gynnig arni beth bynnag. Rwy’n amau ​​bod Sir Drefaldwyn, wrth gwrs, yn Rhif 1 hefyd. Hoffwn feddwl bod hynny'n wir.

Ond hoffwn ymuno ag Ysgrifennydd y Cabinet i groesawu'r cynnydd a adroddir o 25 y cant yn nifer yr ymwelwyr â Chymru, a chynnydd yn y gwariant cysylltiedig gan ymwelwyr hefyd, sydd erbyn hyn yn £3.5 biliwn. Rwy'n siŵr y gellir priodoli’r llwyddiant yn rhannol i’r Flwyddyn Antur.

Cyfeiriodd Ysgrifennydd y Cabinet at y cynnydd o 15 y cant yn nifer yr ymwelwyr tramor â Chymru, ac mae hyn yn dangos bod gan Gymru botensial anhygoel fel cyrchfan twristiaeth byd-eang. Wrth gwrs, mae cymaint y gellir ei wneud i ddenu ymwelwyr tramor drwy weithio gyda Maes Awyr Caerdydd, felly mae gen i ddiddordeb yn hynny. Credaf fod Maes Awyr Caerdydd yn cynnig llwybrau sydd wedi eu hanelu’n fawr at fynd â phobl allan o Gymru, ond rwy'n awyddus, wrth gwrs, fod Maes Awyr Caerdydd hefyd yn denu pobl i mewn i Gymru.

Hefyd, o ran marchnad yr Unol Daleithiau—rwy’n gwerthfawrogi y bu cwestiwn yn gynharach am hyn—mae cyfle enfawr yma o ran ymwelwyr o’r Unol Daleithiau yn ymweld â Chymru. Mae ymwelwyr o’r Unol Daleithiau yn tueddu i aros yn hwy a gwario mwy o arian, ac, wrth gwrs, mae’r gyfradd gyfnewid yn fantais i ni ar hyn o bryd. Felly, byddai gennyf ddiddordeb mewn cael rhagor o fanylion am yr ymgyrchoedd sy’n digwydd ar hyn o bryd, neu’r rhai yr ydych yn bwriadu eu rhedeg yn y dyfodol, yn yr Unol Daleithiau.

Yn ôl a ddeallaf, mae'r cynnydd mwyaf yn y niferoedd o dramor sy’n dod i Gymru yn dod o'r 13 gwlad yn nwyrain Ewrop a ymunodd â'r UE yn ddiweddar. Felly, byddai gennyf ddiddordeb mewn clywed am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud, ar y cyd â'r sector twristiaeth, wrth ymateb i'r her a'r cyfleoedd a ddaw yn sgil Brexit.

Mae Ysgrifennydd y Cabinet hefyd wedi dweud bod y ffigurau addawol hyn yn profi bod marchnata Croeso Cymru yn gweithio'n dda ac yn cael effaith. Byddwn yn dweud, fodd bynnag, ac rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno â mi, Ysgrifennydd y Cabinet, mai’r busnesau twristiaeth sy'n haeddu llawer o'r clod am gofleidio’r themâu, fel Blwyddyn y Chwedlau.

Wrth gwrs, mae Croeso Cymru wedi dod yn bell o ran ei allbwn marchnata, o'i gymharu â'r hysbyseb ddrwg-enwog erbyn hyn a oedd mewn gwirionedd yn hyrwyddo Cymru fel gwlad y signal ffôn symudol gwael iawn.[Chwerthin.] Mae pethau wedi symud ymlaen ers hynny. Mewn arolwg yn gynharach eleni, roedd llai na thraean y busnesau twristiaeth yn credu bod ymgyrchoedd diweddar wedi bod yn effeithiol o ran hyrwyddo Cymru fel cyrchfan twristiaid, a thri chwarter yn dal i deimlo y gallai Croeso Cymru a Llywodraeth Cymru wneud gwell defnydd o adnoddau i hyrwyddo twristiaeth.

Mae hefyd yn bwysig, wrth gwrs, ein bod yn dadansoddi effeithiolrwydd ymgyrchoedd. Bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ymwybodol—rwyf i hefyd wedi ysgrifennu ato a gofyn cwestiynau ar y pwynt nesaf yn ystod y pwyllgor yn ddiweddar, —fy mod yn pryderu na all Croeso Cymru ar hyn o bryd ddarparu dadansoddiad o'r ffigurau ar gyfer pob ymgyrch yn ôl print, teledu a marchnata digidol. Nid ydynt yn gallu rhoi’r manylion hynny i mi, ac, yn bwysicach, ni allant eu rhoi i chi er mwyn dadansoddi pa mor effeithiol yw’r ymgyrchoedd hynny. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallech ymrwymo i wneud datganiad i'r Cyfarfod Llawn pan fyddwch wedi cael gwybod am y gwariant marchnata, oherwydd credaf fod angen i ni i fesur pa mor llwyddiannus yw pob ymgyrch. Mae angen i ni fesur pa mor llwyddiannus oedd y Flwyddyn Antur, yn ogystal â Blwyddyn y Chwedlau ac, wrth gwrs, y tro nesaf, Flwyddyn y Môr. Efallai y gallech hefyd ehangu eich ateb ar hynny o ran sut yr ydych yn mesur, a sut yr ydych yn mynd i fesur, llwyddiant Blwyddyn y Chwedlau hefyd.

Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, gan gyfeirio'n benodol at Flwyddyn y Chwedlau, nid wyf yn cofio ichi gyfeirio yn eich datganiad at y penderfyniad i ohirio'r gystadleuaeth ryngwladol i ddylunio ac adeiladu dau dirnod yn coffáu chwedlau cenedlaethol yn 2017—un yng nghastell y Fflint ac un ar safle Cadw ar wahân. Felly, a gaf i ofyn i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, amlinellu'r rhesymau dros y gohirio hwn a chadarnhau a fydd y prosiect blaenllaw yn symud ymlaen fel y bwriadwyd?

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, unwaith eto am eich datganiad. Rwyf i hefyd, fel yr ydych chi, yn gobeithio y bydd ymgyrch Blwyddyn y Chwedlau yn parhau i godi proffil Cymru ac yn dod â llawer o ymwelwyr i Gymru yn ystod y flwyddyn sydd i ddod.

A gaf i eich cynghori chi i beidio ag ehangu eich atebion i'r Aelod, ond eu cadw yn gryno a chyfeirio at y datganiad, os gwelwch yn dda?

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Byddaf yn ceisio ymdrin â'r cwestiynau mor gryno ag y bo modd. Mae'n wir bod hon yn bartneriaeth sydd wedi tyfu yr economi ymwelwyr. Mae hynny nid yn unig oherwydd gwaith da gan Lywodraeth Cymru neu Croeso Cymru—mae'n fater o weithio mewn partneriaeth agos â'r sector cyfan. Credaf fod llwyddiant y Flwyddyn Antur yn dangos, yn awr yn fwy nag erioed, ein bod yn gweithio fel un wrth hyrwyddo Cymru.

O ran y ffigurau, rydych yn hollol gywir: rydym yn profi’r nifer mwyaf erioed o ymwelwyr, ond y gwariant sydd fwyaf pwysig i fusnesau, ac mae gwariant gan ymwelwyr rhyngwladol â Chymru wedi cynyddu 8.3 y cant. Mae hynny ar ôl y flwyddyn orau erioed cyn hynny, a’r flwyddyn orau erioed cyn hynny eto. Yr hyn sydd efallai yn bwysicaf nawr yw bod gwariant gan ymwelwyr dydd i Gymru yn uwch na chyfartaledd y DU. Yma yng Nghymru, bydd ymwelydd yn gwario £38 ar bob ymweliad, o'i gymharu â £34 yn y DU. Yr awgrym yma yw bod ansawdd y cynnig ar gyfartaledd yma yng Nghymru yn awr yn fwy nag ansawdd y cynnig ac ansawdd y cynnyrch ar draws y DU. Mae hynny'n rhywbeth y dylem fod yn falch iawn ohono a dylem ddiolch i'r sector amdano hefyd.

O ran Maes Awyr Caerdydd, wel, wrth gwrs, mae Maes Awyr Caerdydd yn un o'r meysydd awyr rhanbarthol sy'n tyfu gyflymaf yn unrhyw le yn Ewrop, ac mae’n llwyddo’n well nag erioed. Byddai datganoli toll teithwyr awyr yn ddiau yn helpu i sicrhau ei dwf parhaus, ond rwy'n hyderus bod Maes Awyr Caerdydd yn mynd ati’n egnïol i chwilio am lwybrau newydd a fydd yn dod â thwristiaid newydd i Gymru.

O ran yr Unol Daleithiau, ystyrir ei bod yn un o'n marchnadoedd allweddol ni, a byddwn yn gobeithio bod cyfran o'r £5 miliwn—y £5 miliwn ychwanegol—fydd yn cael ei wario gan Croeso Cymru yn ymgorffori mwy o gyfleoedd marchnata. Mae hyn yn dod â mi at y pwynt arall am ddatgrynhoi data ar gyfer ymgyrchoedd marchnata rhwng print, digidol, teledu, ac yn y blaen. Rwy'n credu fy mod wedi addo yn y pwyllgor yr wythnos diwethaf, ac addawaf eto heddiw, y byddaf yn edrych ar ddarparu data manwl yn hynny o beth.

Ni ddenodd y gystadleuaeth gosodiad celf, yn y lle cyntaf, ddigon o ddiddordeb ac roedd cwmnïau hefyd a ddywedodd y byddent yn hoffi cymryd rhan, ond nad oeddent mewn sefyllfa i wneud hynny o fewn yr amser byr, felly bydd yn dechrau yn gynnar ym mis Rhagfyr. Bydd yn cael ei gynnal, a byddwn mewn sefyllfa yn ystod Blwyddyn y Chwedlau i ddadorchuddio'r gosodiadau buddugol. O ran sut yr ydym yn barnu llwyddiant Blwyddyn y Chwedlau, wel, rydym yn edrych ar y ffeithiau caled, sef yr hyn yr wyf yn meddwl y mae’r Aelod yn gofyn amdano. Ein nod yw sbarduno mwy na £320 miliwn o wariant defnyddwyr ychwanegol yng Nghymru o’r farchnad ddomestig, a mwy na £7 miliwn o fusnes masnach teithio i Gymru gan ein 100 o brif weithredwyr. Os byddwn yn llwyddo i wneud hyn, dylai fod yn flwyddyn arall sy’n torri record i dwristiaeth yng Nghymru.

A gaf i yn gyntaf oll groesawu rownd derfynol Cynghrair Pencampwyr Ewrop sy’n dod i Gaerdydd? Rwy’n gobeithio’n fawr iawn y bydd chwaraewr o Gaerdydd yn chwarae yn y gêm, sef Gareth Bale. A gaf fi hefyd atgoffa'r Gweinidog—ac rwy’n gobeithio y bydd yn croesawu hyn—bod 19 o ddigwyddiadau chwaraeon mawr yn digwydd yng Nghymru bob blwyddyn, a bod Abertawe yn chwarae yn y gynghrair fwyaf yn y byd, sy'n dod â nifer sylweddol o bobl i mewn, nid yn unig o Loegr ond o bob cwr o'r byd, i’w gwylio? Os ydym yn cyflwyno cynigion, fel yr ymddengys bod Neil McEvoy yn ei wneud, a gaf i gyflwyno Ivor Allchurch a Robbie James am lwyddiant mawr mewn chwaraeon?

Yr hyn yr wyf yn mynd i siarad amdano, fodd bynnag, yw: ydw i wedi sôn am Joseph Jenkins, John Elias, Henry Rees, Christmas Evans ac, efallai'r un sy'n datgelu’r cyfan, Evan Roberts? Pregethwyr mawr yng Nghymru. Mae gan Gymru enw da iawn am bregethwyr a chredaf, os ydym yn edrych ar y farchnad Americanaidd ac os ydym yn edrych ar rannau crefyddol America, a’r rhan a chwaraeir gan y bobl hyn ac eraill-. Ac nid dim ond America, ond Singapore, er enghraifft. Mae gennym y sefyllfa lle mae eglwys y Singapore wedi cymryd drosodd Siloh Newydd yng Nglandŵr. Ond, mae gennym hefyd gapel enfawr, y Tabernacl, yn Nhreforys. Felly, y cwestiwn gen i yw: a ddylem fod yn anelu at y farchnad Americanaidd, ond a ddylem fod yn anelu rhywfaint o'n hanes crefyddol mawr, rhai o enwau mawr ein hanes crefyddol, gan gynnwys Evan Roberts, atynt? A ddylem fod yn gwneud hynny er mwyn ceisio denu twristiaid Americanaidd i ymweld â chapeli Cymru? Mae'n anhygoel, mewn gwirionedd, faint sy’n ymweld ag Ebeneser yn Abertawe, sydd yn hen gapel i Christmas Evans, er gwaethaf y ffaith nad yw'n cael ei hysbysebu ac mae'n rhaid i chi wneud ymchwil sylweddol i gael gwybod lle’r oedd y capel a beth ydyw yn awr. Felly, rwy’n meddwl bod cyfle enfawr yno, a byddwn yn gobeithio y byddai'r Gweinidog yn ceisio manteisio ar hynny.

Hoffwn ddiolch i'r Aelod am ei gwestiynau. Rwyf innau, hefyd, yn edrych ymlaen at rownd derfynol Cynghrair Pencampwyr UEFA, ac rwy'n falch iawn bod clwb pêl-droed Abertawe yn aros yn yr uwch gynghrair ac, yn wir, byddwn yn defnyddio eu digwyddiadau, eu gemau, i hyrwyddo Cymru fel lle ar gyfer masnach a buddsoddi drwy wahodd buddsoddwyr posibl i ymuno â ni yn rhai o gemau allweddol y tymor presennol. Mae llawer, llawer o chwedlau dwi'n siŵr y byddai Aelodau yn gallu cyfeirio atynt, o ddiddordeb cenedlaethol a lleol i’w hetholaethau, gan fod 2017 yn ymwneud â dathlu nid yn unig y chwedlau cenedlaethol sy'n gwneud Cymru yn enwog ar y llwyfan byd-eang, ond hefyd yn dathlu chwedlau lleol sydd, efallai, wedi cael eu colli neu eu hanghofio, ond sy'n haeddu cydnabyddiaeth. Byddwn yn annog pob Aelod i weithio gyda grwpiau cymunedol i'w hannog i gymryd rhan ym Mlwyddyn y Chwedlau yn 2017 ac, os oes angen, i wneud cais am gyllid i gynnal digwyddiadau arloesol neu i gynhyrchu cynhyrchion arloesol iawn hefyd.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad. Yn gyntaf, a gaf i longyfarch Ysgrifennydd y Cabinet ar y Flwyddyn Antur lwyddiannus iawn? Byddwn yn ychwanegu, yn dilyn ei ymwneud personol ef ei hun â Bear Grylls a Richard Parks, rydym i gyd yn ddiolchgar ei fod wedi dewis peidio â dilyn gyrfa yn y cyfeiriad hwnnw. Rhaid peidio ag anwybyddu’r gwaith hyrwyddo ardderchog ar gyfer atyniadau eiconig fel ZipWorld ym Methesda a’r trampolîn tanddaearol mwyaf yn y byd yn chwareli llechi Llechwedd, ynghyd â'r atyniadau mwy sefydledig fel llwybrau arfordirol Sir Benfro a llu o weithgareddau antur eraill sy’n rhy niferus i'w crybwyll yma. Rwy'n siŵr ein bod i gyd yn edrych ymlaen at weld Blwyddyn y Chwedlau yn cael yr un canlyniad, os nad canlyniad gwell, wrth ddenu ymwelwyr newydd a mwy o ymwelwyr i Gymru. Rwy'n credu y byddai pob un ohonom yn cytuno bod digonedd o chwedlau yma yng Nghymru, a thirwedd yr un mor doreithiog o gestyll a lleoedd o ddiddordeb hanesyddol.

Er bod y cyfeiriad hwn i'w groesawu, Ysgrifennydd y Cabinet, a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno â mi y dylem hefyd geisio cadw'r ymwelwyr newydd hyn yng Nghymru am gyfnodau hirach? Felly, a allai amlinellu unrhyw gynigion sydd ganddo i gyflawni hyn? Rwy'n dod â hyn at eich sylw oherwydd bod nifer o westai yng Nghaerdydd sy’n pryderu’n fawr am y mynediad at y gwestai, sy'n dod yn sgil datblygiad yr orsaf fysiau a'r cynigion gan gyngor dinas Gaerdydd. Felly, a allech chi amlinellu i ba gyfeiriad yr ydych chi’n credu y dylem fynd o ran hynny? Diolch.

Hoffwn ddiolch i'r Aelod am ei sylwadau caredig iawn. Mae wedi bod yn bleser gweithio gyda'r sector cyfan yn ystod y Flwyddyn Antur ac yn enwedig y llysgenhadon sydd, yn fy marn i, wedi gwneud gwaith rhagorol wrth hyrwyddo Cymru dramor. Soniodd yr Aelod am ZipWorld ac rwy'n credu mai’r hyn sy’n werth tynnu sylw ato yw y byddwn, y flwyddyn nesaf, yn gweld lansio cynnyrch unigryw newydd yn y gogledd-orllewin—sef ‘coaster’ alpaidd. Bydd yn anodd dod o hyd i unrhyw atyniad tebyg yn unrhyw le yn y DU ac, unwaith eto, bydd yn cyfrannu at yr enw da a chadarn sydd gan y rhanbarth fel cyrchfan ar gyfer antur.

Y pwynt arall i'w godi o ran rhai cynhyrchion newydd sydd wedi eu creu yng Nghymru wledig yw eu bod yn arwain at swyddi a chyfleoedd yn arbennig i lawer o bobl ifanc a fyddai fel arall, efallai, wedi gorfod symud allan o'u cymunedau. Felly, yn hynny o beth, mae’r economi ymwelwyr, neu berfformiad yr economi ymwelwyr, wedi bod yn gwbl hanfodol yn y blynyddoedd diwethaf. Rwy'n benderfynol o wneud yn siŵr ei fod yn parhau i dyfu hyd at 2020, a fydd yn ddiweddbwynt y strategaeth bresennol, sef 'Strategaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer Twristiaeth 2013-2020: Partneriaeth ar gyfer Twf.

Tynnodd David Rowlands sylw at yr angen i droi ymwelwyr dydd yn gyfleoedd i ymwelwyr gymryd gwyliau yng Nghymru, ac mae hynny'n hollol gywir. Rydym wedi ariannu rhai o'r rhaglenni rheoli cyrchfan yng Nghymru i lunio teithiau ac rydym hefyd yn apelio ar weithredwyr teithiau i drawsnewid Cymru o fod yn lle sy'n cael ei weld fel gwlad wych i ymweld â hi am ddiwrnod i fod yn wlad wych i ymweld â hi am o leiaf benwythnos neu’n hirach. Rydym hefyd ar hyn o bryd yn llunio prosiect llwybrau Cymru a fydd yn galluogi ymwelwyr i ddod i Gymru am gyfnod sylweddol o amser i gael profiad o rai o'r llwybrau diwylliannol a threftadaeth pwysicaf mewn unrhyw le yn y wlad.

Ac, yn olaf, Hannah Blythyn.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Diolch am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet, ac roeddwn yn falch o’ch clywed yn agor drwy ailadrodd sut y cafodd y gogledd ei bleidleisio yn un o’r rhanbarthau gorau yn y byd gan Lonely Planet. Ni fydd yn syndod i gydweithwyr ddysgu na allaf glywed hynny ddigon. Mae Blwyddyn y Chwedlau yn gyfle unigryw i arddangos ein hanes a'n treftadaeth, mythau a chwedlau godidog ein grym diwydiannol, a’r gweithwyr cyffredin a helpodd i wneud hyn yn bosibl, gan ddod â manteision diwylliannol ac economaidd i bob rhan o Gymru.

Heddiw ac yfory cynhelir arddangosfa Wyddgrug Hanesyddol yn fy etholaeth i—digwyddiad sy'n cynnwys hanes cryno o'r Wyddgrug, gan ddysgu mwy am feirdd ac awduron fel Daniel Owen ac, wrth gwrs, clogyn aur yr Wyddgrug.  Ysgrifennydd y Cabinet, byddwch yn gyfarwydd â hanes clogyn aur yr Wyddgrug, a ddarganfuwyd ym 1833 gan weithwyr oedd yn cloddio am gerrig mewn claddfa, ac erbyn hyn caiff ei ystyried yn un o 10 prif drysor yr Amgueddfa Brydeinig yn Llundain. Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi gwrdd â mi i drafod sut y gellir dychwelyd clogyn aur yr Wyddgrug i'r man lle cafodd ei ddarganfod i gael ei arddangos, ac i’w stori gael ei dweud fel rhan o Flwyddyn y Chwedlau? Byddai croeso i chi hefyd ymuno â mi ar ymweliad â'r Wyddgrug i edrych ar ble y gellid arddangos y clogyn aur, a'r rhan y gallai partneriaid lleol ei chwarae er budd economi diwylliannol ac ymwelwyr â’r gogledd-ddwyrain.

A gaf i ddiolch i Hannah Blythyn am ei chwestiwn, a dweud fy mod i hefyd yn mwynhau yn fawr ailadrodd y ffaith mai’r gogledd yw'r pedwerydd lle gorau i ymweld ag ef ar y blaned, ac mae'n rhywbeth y dylem i gyd fod yn falch iawn ohono? O ran Blwyddyn y Chwedlau, bydd 2016, y Flwyddyn Antur, yn gweld un o'r digwyddiadau mwyaf yn cael ei ddal yn ôl ar gyfer diwedd y flwyddyn—yr adeg pan fyddwn yn symud yn ddi-dor i mewn i Flwyddyn y Chwedlau—a’r digwyddiad hwnnw fydd y profiad Nutcracker a gynhelir yn Theatr Clwyd gan ddechrau ar 1 Rhagfyr, unwaith eto, gyda chynnyrch unigryw. Bydd yn brofiad sglefrio iâ awyr agored wedi’i gyfuno â phrofiad Nutcracker y tu mewn i'r theatr.

O ran y clogyn aur, mae hwn yn arteffact hynod o bwysig. Ac mae'n rhaid i mi ddweud, pan ddaeth i amgueddfa Wrecsam, roeddwn yn meddwl ei fod wedi ei gyflwyno mewn modd gafaelgar a llawn dychymyg er mwyn denu ymwelwyr i'r cyfleuster penodol hwnnw. Ond byddwn wrth fy modd yn gweld y clogyn aur yn dychwelyd i’w dref enedigol, ac felly byddwn yn hapus i gwrdd â'r Aelod ac unrhyw bartïon sydd â diddordeb o'r Wyddgrug, ei hetholaeth, ac awdurdod lleol Sir y Fflint, i drafod sut y gallem weithio gyda'r Amgueddfa Brydeinig, ac, yn wir, Amgueddfa Genedlaethol Cymru, i ddod o hyd i le yn nhref enedigol y clogyn aur fel y gall ddychwelyd, o leiaf am gyfnod byr o amser, os oes modd, yn ystod Blwyddyn y Chwedlau.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet.