Roeddwn i eisiau codi dau beth sydd yn yr adroddiad ac un nad yw ynddo. Yn gyntaf, hoffwn i hefyd glywed gan y Gweinidog am y plant sydd mewn perygl pan fyddant yn cael eu haddysgu gartref, dim ond oherwydd nad ydynt yn cael eu gweld yn gyson gan wasanaethau eraill. Fel y mae Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn yn nodi, mae angen iddynt gael eu gweld gan weithiwr proffesiynol o leiaf unwaith y flwyddyn, er mwyn iddynt allu mynegi eu barn am eu profiadau addysgol, ar wahân i unrhyw beth arall. Felly, byddwn yn pwyso ar y Gweinidog am ymateb ar y pwynt penodol hwnnw.

Un o'r pethau mwyaf pwysig a godir yn yr adroddiad blynyddol yw hawliau plant i allu cerdded neu feicio i'r ysgol yn ddiogel. Rwy'n falch o weld ei bod hi wedi llunio’r adroddiad hwn am deithiau ysgol gyda Sustrans. Mae’r neges gan y plant yn gwbl glir: maent yn mwynhau cerdded, neu fynd ar sgwter neu feic i'r ysgol, ac mae bron eu hanner yn gwneud hynny, ond mae nifer craidd o blant sy'n dal i deithio i'r ysgol mewn car—43 y cant—ac mae hynny’n eithaf niweidiol i'w hiechyd, yn ogystal ag i’r amgylchedd. Felly, hoffwn weld llawer mwy o bwyslais gan y Llywodraeth ar sicrhau ein bod mewn gwirionedd yn gweithredu’r Ddeddf teithio llesol, gan ei bod yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol ofyn i bawb yn yr ardal ynglŷn â gwella llwybrau ar gyfer teithio ar feic neu ar droed. Felly, hoffwn weld awdurdodau lleol yn gofyn i bob ysgol i fod yn rhan o’r gwaith o lunio cynllun teithio llesol gyfer yr ysgol honno, fel bod plant yn cael yr wybodaeth sydd ei hangen arnyn nhw, rhieni yn cael yr wybodaeth sydd ei hangen arnyn nhw, a gallwn fod yn weithgar yn hyrwyddo hyn fel y ffordd orau o deithio i'r ysgol, fel eu bod yn barod i ddysgu. Rwy’n credu bod awdurdodau lleol yn gwneud symiau mawr o arian o ffioedd parcio, yn sicr yn fy awdurdod lleol i, ac rwyf am weld mwy ohono yn cael ei wario ar deithio llesol.

Y peth nad yw yn yr adroddiad, ac rwy'n synnu'n fawr nad yw yn yr adroddiad, yw adlewyrchiad o'r lefelau gordewdra ymhlith plant yng Nghymru. Ni yw’r wlad fwyaf ordew neu dros bwysau yn y DU, a hefyd yn Ewrop. Felly, mae gwir angen i ni boeni am hyn, ac rwy'n synnu'n fawr nad yw wedi’i adlewyrchu yn argymhellion y comisiynydd plant. Mae gennym 26 y cant o blant pedair a phum mlwydd oed sy'n cyrraedd yr ysgol dros bwysau neu'n ordew, o’i gymharu â 21 y cant yn Lloegr. Mae hynny yn wael hefyd, ond y pwynt yw ein bod yn gwneud hyd yn oed yn waeth na gwledydd eraill y DU, ac mae gwir angen inni roi llawer mwy o bwyslais ar hyn.

Mae gan blant hawl i gael eu bwydo bwyd arferol, ac rwy’n ei chael yn hollol anobeithiol o weld pobl yn bwydo diodydd llawn siwgr mewn poteli i fabanod. Mae angen i ni wybod ein bod wir yn mynd i'r afael â'r mater hwn. Rwy’n gwybod bod angen i’r gwiriadau iechyd estynedig sylwi ar hyn, ond mewn gwirionedd mae angen sylwi ar hyn yn ystod y camau cynnar iawn, h.y. ar ddechrau beichiogrwydd ac yn ystod 12 mis cyntaf bywyd y plentyn. Rwy’n meddwl bod angen i ni hefyd fabwysiadu yr esiampl o Ysgol Gynradd St Ninians yn Stirling, lle mae pob plentyn yn yr ysgol gynradd hon yn rhedeg milltir bob dydd. Mae'r athrawon yn mynd â’u disgyblion allan o’r gwersi ar gylched a adeiladwyd yn arbennig o gwmpas yr ysgol am filltir yn ddyddiol, a hynny pryd bynnag sy’n gweddu orau yn yr amserlen ar gyfer y dosbarth penodol. Mae wedi bod ar waith ers dros bedair blynedd ac nid oes un plentyn yn yr ysgol honno dros ei bwysau. Pam nad ydym ni'n gwneud hyn nawr? Oherwydd, nid oes angen adnoddau ychwanegol; efallai y byddai angen addasu rhywfaint ar iard yr ysgol, ond mewn gwirionedd nid yw hyn yn costio llawer o arian, ac mae gwir angen am gamau gweithredu ar y mater hwn. Rwy'n gobeithio y bydd y comisiynydd plant yn rhoi mwy o bwyslais ar y mater pwysig hwn. Mae gan blant yr hawl i dyfu i fyny yn iach, ac mae hynny'n cynnwys bwyd iach ac ymarfer corff iach.