Rwy’n falch o allu siarad yn y ddadl hon. Ddoe gallais ofyn i’r Prif Weinidog am y cynnydd y mae Llywodraeth Lafur Cymru yn ei wneud o ran gwella cyfraddau goroesi ar gyfer canser, ac fel y dywedais wrth y Prif Weinidog yr wythnos diwethaf, cafodd yr Aelod dros Gwm Cynon, Vikki Howells, a minnau y fraint o ymweld â labordai Ymchwil Canser Cymru, lle roeddem yn gallu gweld y gwaith cyffrous ac arloesol sy’n digwydd heddiw i gynyddu dealltwriaeth wyddonol o sut y mae canser yn ymosod ar y system imiwnedd.

Mae Ymchwil Canser Cymru yn enghraifft wirioneddol gyffrous o’r gwaith gwych sy’n cael ei wneud yng Nghymru. Maent yn codi dros £1 filiwn y flwyddyn ac yn cyfrannu at ymchwil canser yn y nifer o ysbytai yng Nghymru ac adrannau prifysgol ledled Cymru. Fel y nodwyd, croesawaf gynllun cyflawni canser uchelgeisiol Llywodraeth Llafur Cymru sydd newydd gael ei lansio ar ei newydd wedd. Gall pob un ohonom gymeradwyo’r ffaith fod boddhad cleifion yn parhau i fod yn gadarnhaol. Yn wir, mae buddsoddi mewn gwariant ar wasanaethau canser wedi codi o £347 miliwn yn 2011-12 i £409 miliwn yn 2014-15. Fel y dywedodd y Prif Weinidog wrthyf ddoe pan ofynnais pa offer y gallai Llywodraeth Lafur Cymru eu rhoi i wyddonwyr ac ymchwilwyr dawnus yn Ymchwil Canser Cymru, dywedodd, rydym yn buddsoddi £4.5 miliwn o gyllid dros dair blynedd yn y Ganolfan Ymchwil Canser newydd ar gyfer Cymru, a lansiwyd ym mis Hydref y llynedd. Yn ogystal, buddsoddir £4.7 miliwn yn fras bob blwyddyn i gefnogi recriwtio cleifion i dreialon neu astudiaethau a chefnogi gweithgaredd ymchwil y bwrdd iechyd.

Yn wir, mae’r gronfa cyflawni canser ddiwygiedig yn ymrwymo i wella cyfraddau goroesi ar gyfer canser, lleihau nifer y marwolaethau cynnar a achosir gan y clefyd, cau’r bwlch gyda’r darparwyr gofal canser gorau yn Ewrop, ac mae’r cynllun hefyd yn ymdrin â’r cyfnod hyd at 2020 er mwyn sicrhau parhad sy’n bwysig iawn i’r gwasanaeth iechyd.

Mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi gosod targedau uchelgeisiol yn y maes hwn ar gyfer Cymru. Bydd o leiaf 95 y cant o gleifion a gafodd ddiagnosis o ganser drwy’r llwybr amheuaeth o ganser brys yn dechrau triniaeth benodol o fewn 62 diwrnod i gael eu hatgyfeirio. Yn wir, mae gan Gymru dargedau llymach na Lloegr—95 y cant, o’i gymharu â 85 y cant ar hyn. Bydd o leiaf 98 y cant o’r cleifion sydd newydd gael diagnosis o ganser, nid drwy’r llwybr brys, yn dechrau triniaeth benodol o fewn 31 diwrnod i gael diagnosis, beth bynnag fo’r llwybr atgyfeirio. Mae’r targedau hyn yn adlewyrchu cyngor gan glinigwyr arbenigol, cleifion a’r trydydd sector na ddylai cleifion aros mwy na 62 diwrnod o’r adeg y ceir amheuaeth o ganser ​gyntaf i ddechrau’r driniaeth.

Ni fyddai targed diagnosis 28 diwrnod y mae’r Llywodraeth Dorïaidd wedi’i gyhoeddi fel y targed i’w gyrraedd yn Lloegr erbyn 2020, ynddo’i hun yn gwarantu mynediad cyflymach at driniaeth canser. Mae’r llwybr cyfan yn bwysig i bobl a atgyfeiriwyd lle y ceir amheuaeth o ganser, nid y 28 diwrnod cyntaf yn unig. Mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi dweud ei bod yn gwrthwynebu unrhyw syniad a fyddai’n arwain o bosibl at gleifion yn cael diagnosis anghywir neu ddim yn cael diagnosis o gwbl er mwyn cyrraedd targed newydd neu unrhyw gynnig a fyddai’n ymestyn yr amser y mae cleifion yn aros i ddechrau triniaeth. Dylid cydnabod bod gennym wasanaeth a system iechyd wahanol yng Nghymru, sy’n seiliedig ar gydweithio ac integreiddio gofal sylfaenol ac eilaidd. Felly, na foed unrhyw amheuaeth: er mwyn i ni i gyflawni ein hamcanion, mae’n rhaid i ni fuddsoddi, a hefyd na foed unrhyw amheuaeth fod y Blaid Lafur, a greodd y gwasanaeth iechyd gwladol, y llwyddiant mwyaf a gafwyd gan unrhyw Lywodraeth yn y Deyrnas Unedig ar adeg o heddwch, yma yng Nghymru yn parhau i sicrhau bod y gwasanaeth iechyd gwladol yma yn cael ei ariannu ac yn addas i’w ddefnyddio yn yr unfed ganrif ar hugain.

Mae buddsoddiad gan Lywodraeth Lafur Cymru wedi golygu bod gwariant ar wasanaethau canser yn parhau i godi. Gwariant ar ganser bellach yw bron i 7 y cant o holl wariant y GIG yng Nghymru—y pedwerydd maes gwariant mwyaf. Mae Llywodraeth Lafur Cymru yn buddsoddi £16.9 miliwn mewn offer diagnostig, fel sganwyr MRI a CT yn 2016-17. Ni ellir cael gwell tystiolaeth o ymrwymiad ein plaid a’n Llywodraeth na sicrhau ein bod yn parhau i fynd i’r afael â malltod canser, na’r ganolfan ganser newydd yn Felindre sy’n werth £200 miliwn, gyda £15 miliwn wedi’i ddyrannu yn y gyllideb ddrafft, ar yr adeg hon, ar gyfer gwella diagnosteg. Mae cyfeiriad y cynnydd a’r daith sy’n cael ei gwneud yn dda, a dyna pam y byddaf yn pleidleisio yn erbyn y cynnig a gyflwynwyd ac yn cefnogi gwelliannau’r Llywodraeth. Diolch.