Part of the debate – Senedd Cymru am 5:50 pm ar 7 Rhagfyr 2016.
Y bobl sy’n dioddef fwyaf o’r taliadau hyn i asiantaethau gosod tai yw’r rhai a fyddai, yn y gorffennol, wedi cael cartref mewn tŷ cyngor neu eiddo cymdeithas dai. Prinder tai cymdeithasol yn sgil y ddeddfwriaeth hawl i brynu a methiant i adeiladu cartrefi newydd yn lle’r tai hynny sydd wedi gyrru pobl sy’n gymwys i gael lwfans cyflogaeth a chymorth i mewn i’r sector rhentu preifat. Mae yna lawer o bobl agored i niwed mewn iechyd gwael, sy’n byw ar fudd-daliadau, yn cael eu gorfodi i symud bob blwyddyn, hyd yn oed os ydynt yn denantiaid di-fai. Rhaid talu’r ffi i’r asiantaeth gosod tai o’u lwfans cyflogaeth a chymorth—yr arian sydd i fod i gael ei ddefnyddio ar gyfer bwyd, gwres ac eitemau hanfodol eraill fel dillad. Felly, ni all fod unrhyw gyfiawnhad dros barhau â’r ffi hon, sy’n cael ei chodi gan asiantaethau gosod tai ar denantiaid a’r landlordiaid am yr un gwaith. Ar ben hynny, maent yn codi gormod lawer ar y tenantiaid am bethau nad ydynt yn costio cymaint â hynny mewn gwirionedd. Felly, yr unig reswm y gallant wneud hyn yw am mai marchnad y gwerthwr yw hi i raddau helaeth iawn. Rhaid mai’r ateb, felly, yw diddymu ffioedd asiantaethau gosod tai a sicrhau bod unrhyw ffioedd sydd angen eu codi yn cael eu codi ar y landlord. Yn union fel y mae’n digwydd gyda gwerthwyr tai sy’n prynu a gwerthu eiddo, y gwerthwr sy’n talu’r ffi. Felly, rwy’n gobeithio y gallwn ddatrys y mater hwn. Yn amlwg, rwy’n gobeithio y bydd lwc dda’n gwenu arnaf pan ddaw’n adeg i bleidleisio dros Filiau Aelodau unigol ym mis Ionawr, ac y caf fy newis er mwyn i mi allu cyflwyno Bil o’r fath. Ond rwy’n gobeithio y bydd pwy bynnag sy’n lwcus ar y diwrnod hwnnw hefyd yn ystyried y mater pwysig hwn.