Part of the debate – Senedd Cymru am 4:23 pm ar 10 Ionawr 2017.
Diolch am y sylwadau a'r awgrymiadau a’r cwestiynau. Fe geisiaf ymateb i’ch pwynt olaf am y cyffuriau a ddisgrifiwyd gennych yn rhai effeithiol ond eithriadol ddrud. Wel, mae’r cyffuriau hynny sy'n eithriadol o ddrud yn gyffuriau sy'n annhebygol o gael eu cymeradwyo gan NICE neu AWMSG. Dyna pam y mae gennym broses argymhell: mae’n rhaid i’r fantais fod yn unol â'r gost hefyd, oherwydd rhan o'r her pam yr oedd y gronfa cyffuriau canser yn fethiant a pham y mae wedi ei diwygio—yn wir, wedi ei gwthio o’r neilltu a’i hail-lunio yn gyfan gwbl a’i rhoi drwy broses NICE—yw y cydnabuwyd ei bod yn darparu mynediad at gyffuriau am bris nad oedd unrhyw reolaeth drosto o gwbl, sef pam y cafwyd gorwariant aruthrol, ond hefyd yr oedd yn darparu mynediad at gyffuriau, ar sawl achlysur, nad oedd modd profi eu bod yn effeithiol. Nid oes angen i chi dderbyn fy ngair i am hynny: edrychwch ar Bwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus Tŷ'r Cyffredin; gofynnwch i Dr Sarah Wollaston am ei barn hi ar y gronfa cyffuriau canser flaenorol. Felly, mewn gwirionedd, dyna pam y mae Llywodraeth y DU wedi diddymu’r gronfa cyffuriau canser flaenorol, a oedd yn wleidyddol effeithiol ond a oedd yn gwneud defnydd gwael o arian cyhoeddus, ac wedi dilyn proses lle maen nhw erbyn hyn, mewn gwirionedd, yn cael gwerthusiad priodol trwy NICE. Yr hyn yr ydym ni'n ei ddweud drwy'r gronfa hon yw y byddwn yn gwneud yn siŵr nad yw pobl yng Nghymru yn cael eu trin yn llai ffafriol. Felly, pan fo’r cyffuriau hynny yn cael eu cymeradwyo ac yn cael gwerthusiad interim gan NICE, maen nhw ar gael yn awr yng Nghymru.
Rwyf eisoes wedi gwneud penderfyniad ar yr arwydd blaenorol a oedd wedi’i amlygu, y meddyginiaethau blaenorol. Maen nhw ar gael yng Nghymru hefyd. Rhan o'r rheswm pam yr ydym yn sôn am feddyginiaeth effeithiol yw ei bod yn mynd trwy’r broses awdurdodol honno i ddeall ei bod yn wirioneddol effeithiol. Y meddyginiaethau hynny, byddan nhw ar gael yn fwy cyson, yn fwy cyflym, oherwydd ein bod ni’n cydnabod y bu her yn flaenorol yng ngallu byrddau iechyd i gynllunio ar gyfer cyflwyno meddyginiaethau newydd, o beidio â chael y berthynas a’r drafodaeth aeddfed honno ynglŷn â’r hyn a oedd ar y gorwel, ac roedd gan wahanol fyrddau iechyd wahanol allu i reoli costau sylweddol i’r gyllideb gyffuriau. Dyna pam ein bod wedi gweld anghysondeb ar draws y rhaglen mewn gwahanol rannau o Gymru ar gyfer meddyginiaethau a gymeradwywyd. Bydd y gronfa newydd hon yn sicrhau nad yw hynny'n digwydd yn y dyfodol, a bydd gennym fynediad cyflymach. O ran NICE, gan ein bod ni’n gwneud hyn ar gyfnod cynharach, heb aros am y cyfnod apelio, dyna pam y bydd yn sicr y bydd gennym feddyginiaethau a argymhellwyd ar gael yn gynt yng Nghymru nag yn Lloegr. Mae'n fantais wirioneddol ac yn wirioneddol arloesol, yn unol â'r addewid yn ein maniffesto.
Rwyf eisiau dychwelyd at y pwynt yr ydych yn ei wneud am y diwydiant a’r cymorth a'r ad-drefnu gwasanaethau a allai fod yn angenrheidiol. Gwnes i sylwadau am hyn a chyfeirio ato yn fy natganiad ac yn fy llythyr hefyd. Mae sôn yma amdanom yn meithrin perthynas fwy aeddfed â’r diwydiant fferyllol yma yng Nghymru, oherwydd, os ydyn nhw’n dymuno bod eu meddyginiaethau ar gael yn gyflym o fewn y system, mae’n rhaid iddyn nhw fynd trwy broses werthuso briodol, mae angen iddyn nhw fod yn agored am yr hyn sydd ar y gorwel ac ymddiried rhywfaint yn y sgyrsiau hynny â'r gwasanaeth ac yn y broses werthuso gyfan. Mae hynny'n cynnwys sut y bydd y feddyginiaeth honno yn cael ei darparu, ac rydym wedi gweld hyn mewn nifer o feysydd, pan fo’r diwydiant, mewn gwirionedd, yn fwy agored i siarad am yr hyn y byddai angen i chi ei wneud i allu darparu meddyginiaeth newydd yn effeithiol, a beth y mae hynny'n ei olygu i'r bwrdd iechyd—nid dim ond yr arian, ond y cymorth ar ei chyfer hefyd. Dyna'r hyn y bwriedir i'r gronfa helpu i’w gyflawni. Felly, rwy'n wirioneddol gadarnhaol am yr hyn yr ydym yn ei wneud i gyflawni ein haddewid maniffesto, cyflawni ymrwymiad allweddol yn y rhaglen lywodraethu, ac rwy’n credu y bydd yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i'r GIG, ond, yn bwysicach fyth, gwahaniaeth gwirioneddol i bobl Cymru yr ydym yma i’w gwasanaethu.