Diolch i chi, Lywydd. Rwyf am ddiolch hefyd i gynrychiolydd Plaid Cymru am gyflwyno’r ddadl bwysig hon heddiw. Cynigiaf y gwelliannau a gyflwynwyd yn enw fy nghyd-Aelod Paul Davies ar ran grŵp y Ceidwadwyr Cymreig.

Rwy’n credu bod pawb yn y Siambr hon yn cytuno bod y sector addysg uwch yn bwysig iawn i Gymru. Rydym yn gwybod bod ein prifysgolion, fel y dywedwyd eisoes, yn gyflogwyr pwysig a bod ganddynt gyfraniad sylweddol, a wneir ganddynt ar sail flynyddol, i’n heconomi. Maent hefyd, wrth gwrs, yn cyfrannu at lwyddiant allforion o Gymru ac mae’r enillion hynny wedi bod yn tyfu yn y blynyddoedd diwethaf. Wrth gwrs, maent yn cynnig gwaith i’r rhai a gyflogir yn uniongyrchol ganddynt, ac wrth gwrs, caiff rhai eu cyflogi, drwy economeg o’r brig i lawr, mewn swyddi o ganlyniad uniongyrchol i gael prifysgolion yn eu cymunedau lleol. Nid oes amheuaeth yn fy meddwl, oherwydd natur gynyddol fyd-eang marchnadoedd a natur gynyddol fyd-eang ein heconomi yma yn y DU, y bydd angen i ni fod yn wlad yma yng Nghymru gyda gweithlu hynod o fedrus, ac mae’r prifysgolion hynny’n helpu i gyflawni hyn ac mae gan lawer ohonynt berthynas waith dda ac agos iawn gyda chyflogwyr er mwyn diwallu eu hanghenion.

Rwy’n credu ei bod yn werth atgoffa ein hunain heddiw nad prifysgolion yn unig sy’n darparu addysg uwch. Mae llawer o golegau addysg bellach ar draws Cymru bellach â chyfran gynyddol o’u hincwm yn deillio o ddarparu’r hyn a fyddai’n cael ei ddarparu yn y sector prifysgolion yn draddodiadol. Yn ôl y cyfrif diweddaraf, rwy’n meddwl bod tua 8 y cant o incwm colegau addysg bellach yng Nghymru yn gysylltiedig ag addysg uwch mewn gwirionedd. Yn wir, mae’r ganran mor uchel ag 20 y cant yn rhai o’n colegau addysg bellach.

Felly, gadewch i ni beidio ag anghofio mai dyna’r cyd-destun rydym yn sôn amdano. Nawr, rhaid i mi ddweud, ym mhwynt 4 heddiw rydym wedi cyflwyno gwelliant arwyddocaol sy’n newid natur llawer o’r pwyntiau a wnaed. Y rheswm pam ein bod wedi gwneud hynny yw oherwydd ein bod yn deall bod angen gwneud y gorau o’r ffynonellau incwm hynny neu ddarparu ffynonellau incwm eraill yn eu lle mewn perthynas ag incwm ymchwil ar gyfer ein sector prifysgolion yng Nghymru yn y dyfodol os na fydd gennym fynediad at gronfeydd fel Horizon 2020 mwyach o ganlyniad i Brexit.

Nawr, mae Horizon 2020 yn ffynhonnell sylweddol o gyllid ar gyfer ymchwil—dyma yw oddeutu 20 y cant o gyllid ymchwil ar hyn o bryd yma yng Nghymru—ond nid dyma’r unig ffynhonnell o gyllid ymchwil. Daw 80 y cant o lefydd eraill. Rydym hefyd yn gwybod bod yna risgiau yn y dyfodol i’r gyfran o’r arian ymchwil Ewropeaidd a gawn ar hyn o bryd—nid yn unig oherwydd Brexit, hyd yn oed os ydym yn rhan o Horizon 2020 ar ôl Brexit—a gallai hynny fod yn wir, yn sicr, yn dibynnu ar y trafodaethau a gynhelir—ac fe wyddom fod yna awgrymiadau o’r Undeb Ewropeaidd y bydd ffocws cyllido ymchwil Horizon 2020 ar hyrwyddo a datblygu diwylliant ymchwil o ansawdd mewn rhannau o’r UE a’r gwledydd eraill sy’n cymryd rhan lle nad oes ganddynt ymchwil o ansawdd uchel ar hyn o bryd. Felly, byddwn ar ein colled yn ôl pob tebyg o ran ein cyfran o’r arian hwnnw yn y dyfodol. Felly ni wyddom beth fydd y newidiadau hynny eto ac mae’n anodd dyfalu. [Torri ar draws.] Iawn, ond nid oes gennyf lawer o amser.