3. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad ynglŷn â pharthau plant yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru? OAQ(5)0100(CC)[W]

Diolch i’r Aelod dros Ganolbarth a Gorllewin Cymru am ei gwestiwn. Mae nifer o sefydliadau wedi cyflwyno cynigion ar gyfer treialu parthau plant yng Nghymru. Byddaf yn cyhoeddi’r ardaloedd peilot cyn gynted ag y cawn gyfle i asesu’r cynigion a ddaeth i law.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ateb. Mae’n gwybod fy mod wedi tynnu ei sylw yn y gorffennol at enghreifftiau o arfer da iawn yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru sydd y tu allan i rai o bethau Cymunedau yn Gyntaf a phethau a gefnogir gan y Llywodraeth, ac mae rhai pethau da’n digwydd yn y trydydd sector ac yn y sector gwirfoddol. Cyfarfûm â Jig-So, sef prosiect yn Aberteifi, rai wythnosau yn ôl. Mae’n brosiect hirsefydlog sy’n gweithio ar draws ffiniau, sy’n aml yn golygu ei fod yn disgyn rhwng dwy stôl o ran cymorth gan awdurdodau lleol, gan ei fod yn Sir Gaerfyrddin, gogledd Sir Benfro a Cheredigion. Mae’n gweithio o gwmpas darpariaeth crèche, hyfforddiant i rieni, rhianta, sgiliau coginio a chymorth i bobl ifanc yn gyffredinol. A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn barod, neu a yw ei swyddogion yn barod, i edrych ar brosiectau fel Jig-So? Oherwydd teimlant fod ganddynt rywbeth gwahanol ac arbennig i’w gynnig i’r cysyniad o barthau plant y tu hwnt i’r un y mae’r sector cyhoeddus yn tueddu i ddod ato yn ei gylch?

Ydw, rwy’n hapus iawn i ymgysylltu gyda fy nhimau. Fel y dywedais, rydym wedi cael nifer o geisiadau am y cyfle i redeg parthau plant ar draws Cymru. Ond byddaf yn holi fy nhîm a yw Jig-So yn rhan o hynny, ac os nad ydynt, gallant drafod, wrth gwrs.

Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n derbyn eich bod yn dal i edrych ar barthau plant, ac rwy’n croesawu’r ffaith fod y Llywodraeth yn edrych ar raglenni lle y gall weithio’n llawer agosach gyda’r trydydd sector mewn gwirionedd. Nawr, gan dderbyn y gall darparu gwasanaethau i blant mewn rhannau gwledig o Ganolbarth a Gorllewin Cymru fod yn wahanol iawn i ardaloedd mwy trefol o bosibl, a allwch roi’r wybodaeth ddiweddaraf i ni ynglŷn â pha drafodaethau a gawsoch gyda’r trydydd sector ar ddarparu gwasanaeth sy’n ateb anghenion teuluoedd ym mhob rhan o Ganolbarth a Gorllewin Cymru mewn gwirionedd?

Mae’r Aelod yn iawn, a’r hyn nad wyf am ei wneud yw rheoli’r farchnad. Ond rwy’n meddwl bod yn rhaid i ni alluogi sefydliadau i gyflawni cynlluniau ar gyfer Llywodraeth Cymru ac ar gyfer y sector. Rwy’n cyfarfod yn rheolaidd â Chyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru ac rwyf hefyd wedi cyfarfod â sefydliadau fel Dechrau’n Deg a Teuluoedd yn Gyntaf mewn gwahanol ardaloedd i wneud yn siŵr fod gennym synergedd ar hynny. Yn ddiweddar, rwyf wedi buddsoddi gyda Kirsty Williams a Rebecca Evans mewn ffocws ar gyfer profiad niweidiol yn ystod plentyndod, sy’n ymwneud â datblygu rhaglen lle y gallwn gael yr holl arbenigedd, boed mewn lleoliad gwledig neu drefol, o ran sut y gallwn sicrhau bod yr ymarfer yn mynd allan yno ar gyfer cyflawni. Bydd parthau plant yn rhan o hynny, yn cydredeg yn gyfochrog â’r cynllun, er mwyn sicrhau ein bod yn cyflawni. Ond mae’r Aelod yn iawn i sôn am gymunedau gwledig, ac mae’n rhywbeth yr ydym yn ymwybodol iawn ohono.

Ysgrifennydd y Cabinet, yn amlwg, mae dirprwy gyfarwyddwr yr is-adran plant a theuluoedd wedi tynnu sylw at y meini prawf allweddol ar gyfer parthau plant mewn gwirionedd, yn enwedig gwaith amlasiantaeth, y cwmnïau angori a’r sefydliadau, ac mae’r trydydd sector yn chwarae rhan bwysig yn hynny. Yn awr, mae’r cynigion wedi cael eu cyflwyno i chi. A wnewch chi sicrhau bod y cynigion yn bodloni’r meini prawf hynny mewn gwirionedd, er mwyn sicrhau eu bod yn gydweithredol, y byddant yn bodloni’r meini prawf ac y byddant yn cynnwys y trydydd sector, fel y gallant fwrw ymlaen gyda’r cryfderau gorau?

Yn wir, a dyna yw egwyddor hyn. Nid cyllid ychwanegol yw hyn. Mae’n ymwneud â dwyn ynghyd yr hyn sydd gennym a gweithredu hyn yn well. Ceir enghreifftiau o’r parthau plant hyn yn gweithio ar draws y byd ac mae hynny’n rhywbeth y dylem ei ddefnyddio mewn arfer gorau yma yng Nghymru hefyd.

Ymddiheuriadau, Ysgrifennydd y Cabinet, am fy ymyrraeth amhriodol. Fe ddysgaf sut y mae’r broses yn gweithio yn y man. Rwy’n credu, i raddau, eich bod wedi ateb fy nghwestiwn yn ôl pob tebyg, ond fe fyddwch yn ymwybodol o drafodaethau a gawsom mewn gohebiaeth yn flaenorol fy mod wedi siarad â chi am nifer o gynlluniau yn fy etholaeth sy’n chwarae rhan bwysig yn cynnwys pobl ifanc yn arbennig. Rwy’n cyfeirio’n benodol at gynlluniau fel Forsythia Youth yn y Gurnos a’r Engine House yn Nowlais, y byddwch yn gwybod amdanynt o bosibl. Maent yn darparu cyfleoedd ar gyfer ymyrraeth gynnar gyda nifer o bobl ifanc a fuasai, yn ôl pob tebyg, heb y math hwnnw o gefnogaeth, yn crwydro’r strydoedd ac yn dod yn droseddwyr ifanc, yn anffodus. Felly, a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno â mi ei bod yn hanfodol nad ydym yn colli’r math hwn o gynllun ymyrraeth gynnar? Yn rhan o’r dull parthau plant, a all fy sicrhau y rhagwelir y bydd gan gynlluniau ymyrraeth gynnar rôl hanfodol i’w chwarae?

Diolch i’r Aelod am ei chwestiwn. Mae Dawn a Lynne a nifer o Aelodau eraill ar y meinciau wrth fy ymyl wedi gwneud sawl cyfeiriad at ddyfodol cymunedau a sut beth fydd hynny, a hynny’n briodol, gan gydnabod y cryfderau yn eu cymunedau eu hunain.

Mae parthau plant yn ymwneud ag integreiddio gwasanaethau a dod â gwasanaethau at ei gilydd. Yr hyn na allaf ymrwymo iddo yw llyfr sieciau agored, oherwydd mae yna heriau o ran y cyllid, ond rwy’n cydnabod bod ymyrraeth, atal a chynlluniau lles yn hanfodol er mwyn gwneud yn siŵr ein bod yn deall sut y bydd ardaloedd yn gweithio yn y dyfodol, a gwneud yn siŵr, lle y gallwn gyflawni’r ymyriadau clyfar hynny, ein bod yn gwneud hynny. Rwy’n cydnabod rhai o’r meysydd y mae’r Aelod wedi’u crybwyll yma heddiw.