5. Pa gamau y bydd Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gryfhau cysylltiadau rhyngwladol Cymru? OAQ(5)0469(FM)

Mae datblygu cysylltiadau rhyngwladol yn un o weithgareddau craidd Llywodraeth Cymru. Yr wythnos hon, cynhaliodd y Prif Weinidog dderbyniad ar gyfer y corfflu diplomyddol yn Llundain ac mae’n ymweld ag Unol Daleithiau America. Mae Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol yn Dubai a byddant ym Mrwsel yr wythnos hon. Yr wythnos diwethaf, ymwelodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Seilwaith â Tsieina.

Diolch i chi am hynna. Ysgrifennydd y Cabinet, mae’r Undeb Ewropeaidd yn rym economaidd, cymdeithasol a gwleidyddol mawr yn y byd, ac mae gadael yr Undeb Ewropeaidd yn fygythiad mawr i statws Cymru a'r DU yn y byd. Felly, a allech chi fy sicrhau, cyn belled ag y mae Cymru yn y cwestiwn, bod yn rhaid i Lywodraeth Cymru ddod o hyd i ffyrdd newydd o weithio gyda’r Undeb Ewropeaidd ac aelod-wladwriaethau'r Undeb Ewropeaidd yn y cyfnod sy’n arwain at Brexit a thu hwnt, ac y dylai Llywodraeth y DU ymrwymo, drwy ei thrafodaethau Brexit, i sicrhau cyfranogiad parhaus mewn rhaglenni Undeb Ewropeaidd allweddol sy’n agored i bobl nad ydynt yn aelod-wladwriaethau, fel Horizon 2020 ac Erasmus+, ac, yn wir, i sicrhau cyfranogiad parhaus mewn rhaglenni datblygu economaidd traws-genedlaethol, yn enwedig gyda'n cymydog agos, Gweriniaeth Iwerddon?

Diolch i John Griffiths am y cwestiwn yna gan ein bod ni’n ei gwneud yn eglur iawn yn ein Papur Gwyn, ‘Diogelu Dyfodol Cymru’, bod Cymru yn gadael yr UE, ond nid Ewrop, ac rydym ni’n credu’n gryf y dylai Cymru a'r DU barhau i gymryd rhan yn y rhaglenni UE allweddol hynny. Rydych chi’n sôn am Horizon 2020; mae hwnnw’n cefnogi prosiectau ymchwil a datblygu rhwng partneriaid addysg uwch a sector preifat. Erasmus+: eto, gall y cyfnewidfeydd addysg hynny weddnewid rhagolygon a chyfleoedd pobl ifanc. Rydym ni eisiau gweld ymrwymiad pellgyrhaeddol a llawer mwy eglur gan Lywodraeth y DU i sicrhau'r canlyniad hwn o’r trafodaethau Brexit ac, wrth gwrs, maen nhw’n rhan o'r trafodaethau, y mae’r Ysgrifenyddion Cabinet yn rhan ohonynt. Ond rydych chi hefyd yn sôn am Iwerddon. Mae hynny hefyd yn hanfodol bwysig gan fod gennym ni’r rhaglen Cymru-Iwerddon, rhaglen a reolir yn uniongyrchol, yr ydym ni’n gyfrifol amdani, sydd hefyd yn cynnwys nifer o brosiectau ymchwil a datblygu pwysig iawn ac, yn wir, prosiectau a mentrau a all wella a helpu Cymru, yn ogystal ag Iwerddon, yn adeiladol.

Arweinydd y tŷ, mae'n amlwg yn hollbwysig ein bod ni’n datblygu cysylltiadau economaidd cryfach ar draws y byd yn sgil y bleidlais i adael yr Undeb Ewropeaidd a phe gallem ni ddal i gael mynediad, rywsut, at gynlluniau fel Horizon 2020 a rhaglenni tebyg yn dilyn Brexit mewn rhyw ffordd, yna byddai hynny'n fonws, felly roeddwn i’n falch o'ch clywed chi’n sôn am hynny. Fodd bynnag, byddwn i’n dweud bod taith fasnach—ac yn amlwg mae’r Prif Weinidog i ffwrdd ar daith fasnach ar hyn o bryd—ddim ond yn gweithio os yw wedi cael ei chynllunio’n ddigonol a bod y cwmnïau iawn wedi cael eu gwahodd mewn da bryd a bod y daith yn eglur ynghylch ei hamcanion. Ni ddigwyddodd hynny’n llwyr yn ôl yn 2012 ar y daith flaenorol i’r Unol Daleithiau ar yr adeg honno. A yw wedi digwydd y tro hwn? Pwy sydd ar y genhadaeth gyda'r Prif Weinidog ac a roddwyd amser paratoi digonol iddyn nhw?

Wel, rwy'n siomedig eich bod chi’n sôn am deithiau masnach mewn ffordd sarhaus ac nad ydych chi’n croesawu'r teithiau masnach. Er enghraifft—a byddaf yn mynd ymlaen at eich pwynt am daith fasnach yr Unol Daleithiau. Ond, yr wythnos diwethaf, rwy'n siŵr y byddech chi’n croesawu'r ffaith bod Ysgrifennydd y Cabinet, Ken Skates, ar ymweliad pwysig â Tsieina—yn amlwg mae’n gyfrifol am yr economi a thrafnidiaeth—a chyhoeddwyd dau fuddsoddiad newydd, gan gynnwys Acerchem Rhyngwladol yn sefydlu Pencadlys Ewropeaidd a chyfleuster ymchwil a datblygu yng Nghymru gyda 38 o swyddi uwch-dechnoleg, a dwy siop newydd yng Nghymru gan Flooring REPUBLIC. Wrth gwrs, ceir cysylltiadau eglur gyda'r Unol Daleithiau o ran y ffaith bod gennym ni nid yn unig y cwmnïau hynny o’r Unol Daleithiau sydd wedi eu lleoli yng Nghymru sy'n hysbysu ein taith fasnach, ond hefyd yn dangos yr effaith y gallwn ei chael gydag arweinydd, Prif Weinidog Llafur Cymru, yn mynd i'r Unol Daleithiau, gan ddweud bod Cymru yn amlwg yn agored i fusnes.

Fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol Cymru ryngwladol, mae wedi bod yn dda gweld consensws yn datblygu ar draws y pleidiau ynglŷn â'r angen i ddatblygu’r berthynas a datblygu potensial cysylltiadau clos rhwng Cymru a’i diaspora. Yng nghyfarfod diwethaf y grŵp, mi oedd yna gytundeb ar yr angen i Lywodraeth Cymru ddatblygu strategaeth glir ar sut i sicrhau hynny, a hynny ar ben y math o gysylltiadau rhyngwladol y mae’r Llywodraeth yn ymwneud â nhw ar hyn o bryd, ac ymweliadau masnach ac yn y blaen. A ydy arweinydd y tŷ yn cytuno efo’r grŵp ar y pwynt yma a pha gamau sy’n cael eu rhoi mewn lle gan y Llywodraeth i sicrhau bod y cyswllt yna efo’r diaspora yn cael ei ddatblygu’n effeithiol?

Mae’r ffaith bod gennym ni grŵp trawsbleidiol i’w chroesawu’n fawr, ac rydych chi Rhun ap Iorwerth yn cadeirio hwnnw gan sicrhau’r consensws sydd ei angen arnom ni yma yn y Siambr hon i gefnogi ein Prif Weinidog, sydd yn yr Unol Daleithiau. Mae Llywodraeth Cymru wedi hyrwyddo Cymru o gwmpas Dydd Gŵyl Dewi erioed, ac mae hynny’n bwyslais allweddol i'r ymweliadau hyn, a hefyd yn wir nid yn unig o ran ymweliadau â'r Unol Daleithiau, Tsieina, Dubai, Brwsel—mae digwyddiadau’n cael eu cynnal mewn llysgenadaethau ac uwch-gomisiynau ledled Ewrop ac mewn mannau eraill hefyd. Credaf ei bod yn bwysig i ni gydnabod bod y Prif Weinidog, er enghraifft—mae ei raglen yn yr Unol Daleithiau yn cynnwys cyfarfodydd busnes a gwleidyddol. Bydd yn gwneud datganiad, fel y mae Ysgrifenyddion Cabinet bob amser yn ei wneud ar ôl dychwelyd o’r teithiau masnach hyn, a chan gydnabod mai gyda’r diaspora y byddwn yn ymgysylltu, felly, y mae hi gyda’r cwmnïau hynny yng Nghymru sydd yn gwmnïau o’r Unol Daleithiau, ond hefyd bod y daith fasnach a’r ddirprwyaeth ddiwylliannol a ymwelodd â Tsieina wedi darparu proffil hefyd. Felly, rwyf eisoes wedi rhoi rhai canlyniadau i chi o'r daith fasnach i Tsieina. Rwy'n siŵr y bydd gennym ni ganlyniadau o'r ymweliad â’r Unol Daleithiau gan y Prif Weinidog maes o law.