6. Pam na all pobl wneud apwyntiadau fel mater o drefn i weld eu meddyg drwy Skype neu FaceTime? OAQ(5)0129(HWS)

Diolch am y cwestiwn. Mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi £1.2 miliwn ar ddarparu Skype for Business ar gyfer y GIG. Gellir cynnal ymgyngoriadau â’r dechnoleg hon pan fydd y claf a’r gweithiwr iechyd proffesiynol yn fodlon i wneud hynny, er y gall fod achosion pan fydd angen i’r gweithiwr iechyd proffesiynol gynnal ymgynghoriad wyneb yn wyneb neu archwiliad corfforol yn dilyn ymgynghoriad.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae mabwysiadu technolegau digidol ar raddfa eang yn golygu nad oes angen i ni ei gwneud yn ofynnol i bobl sy’n sâl deithio pellteroedd maith i weld meddygon mwyach. Mae’n peri rhwystredigaeth i mi fod y GIG yn aml yn gwneud dim mwy nag anfon llythyrau neu ffacsys hyd yn oed—un o gadarnleoedd olaf y defnydd o’r peiriant ffacs yn y gymdeithas fodern yn ddi-os. Yn aml, nodir mai cyfrinachedd neu ddiogelwch cleifion yw’r rhwystrau sy’n atal y datblygiadau newydd hyn rhag cael eu mabwysiadu. Ond mae datblygiadau ar y gweill yn Lloegr a gwasanaethau technoleg cyffredin y DU, sydd wedi’u cysylltu â Swyddfa’r Cabinet, yn cynnig rhyngrwyd ddiogel ar gyfer y sector cyhoeddus heb fod angen troi at rwydweithiau preifat drud. Rwy’n teimlo bod angen i ni fynd i’r afael â’r rhwystrau hyn i wneud yn siŵr ein bod yn manteisio ar yr arloesedd sydd ar gael i rannau eraill o’r gymdeithas ar gyfer cleifion yn y GIG.

Rwy’n cydnabod yr her yr ydych yn ei gosod ac mae’n rhan o’n cynllun gofal iechyd digidol ar sail gwybodaeth ar gyfer y dyfodol. Rydym yn disgwyl i fwy o bobl allu defnyddio mynediad o bell ac ymgynghori o bell gyda’r proffesiwn gofal iechyd fel mater o drefn, mewn gofal sylfaenol a hefyd mewn gofal eilaidd. Yn sicr ni fyddwn am roi’r argraff nad oes dim o hyn wedi digwydd. Gellir gwneud peth ohono dros y ffôn yn awr a gellir gwneud rhywfaint ohono drwy alwad fideo yn ogystal. Er enghraifft, pan oeddwn yn Ysbyty Gwynedd ddydd Llun, cefais gyflwyniad diddorol iawn gan y prosiect Cartref, sef prosiect ysbyty’r dyfodol a noddir gan Goleg Brenhinol y Meddygon. Roeddent yn gallu dangos clinig gweithredol i mi lle roedd rhywun wedi’i leoli yn yr ysbyty mewn gwirionedd, ac roedd ganddynt bobl a oedd yn mynychu clinig mewn ysbyty mwy anghysbell i bobl nad oedd ganddynt fynediad yn eu cartrefi eu hunain at gyfleusterau TG, ac roeddent yn cael ymgynghoriad o bell. Roedd honno’n nodwedd reolaidd ac yn rhan reolaidd ohono. Ac mewn gwirionedd, roedd y dinasyddion unigol a oedd yn defnyddio’r gwasanaeth yn y ffordd honno yn ddigon hapus i wneud hynny am eu bod yn cydnabod ei fod yn arbed taith hir ac anodd iddynt.

Felly, rwy’n cydnabod y pwynt a wnewch ac yn benodol, wrth i ni ddiwygio gwasanaethau cleifion allanol ar draws y GIG yng Nghymru, pan feddyliwch nid yn unig am bobl nad oes angen iddynt ddefnyddio gwasanaethau cleifion allanol o gwbl, lle nad oes angen ymgyngoriadau dilynol, ond y bobl sydd angen ymgynghoriad dilynol ar gyfer cleifion allanol dilynol yn benodol, beth sydd angen iddynt ei wneud a ble y gallant gael eu gweld? Yn sicr, ym maes gofal llygaid, er enghraifft, rydym eisoes wedi gweld gwelliannau sylweddol o ran gweld pobl mewn gwahanol rannau o’n system gofal iechyd drwy drosglwyddo delweddau i wneud yn siŵr nad oes angen i’r person ddod yno’n gorfforol. Ac mewn gwirionedd, nid yn unig y mae’n ddefnydd sylweddol o amser, ond nid yw bob amser yn ddefnydd da o amser ychwaith i’r dinesydd unigol nac i’r clinigydd, weithiau, i fod yn symud o gwmpas a’i wneud o glinig o bell. Felly, mae yna gyfleoedd sylweddol ar gyfer elwa a llawer gwell defnydd o adnoddau pawb.