2. Pa ystyriaeth y mae'r Prif Weinidog wedi'i rhoi i flaenoriaethu effeithlonrwydd ynni mewn cartrefi fel rhan o bolisi seilwaith cenedlaethol yng Nghymru? OAQ(5)0504(FM)

Mae buddsoddi mewn tai, gan gynnwys eu heffeithlonrwydd ynni, eisoes yn flaenoriaeth buddsoddi yn y cynllun buddsoddi yn seilwaith Cymru. Mae ein gweledigaeth hirdymor a'r camau yr ydym ni’n eu cymryd yn y maes pwysig hwn wedi eu nodi yn y strategaeth effeithlonrwydd ynni, a gyhoeddwyd y llynedd.

Mae llawer o waith rhagorol eisoes yn cael ei wneud yng Nghymru, ond gallai rhoi effeithlonrwydd ynni domestig ochr yn ochr â rhaglenni seilwaith eraill o bwysigrwydd cenedlaethol arwain at fanteision lluosog, gan gynnwys rhoi hwb sylweddol i ymdrechion i fynd i'r afael â thlodi tanwydd, gan ddarparu’r cartrefi cynnes a chlyd hynny, gwella iechyd a llesiant ein dinasyddion hŷn, lleihau'r allyriadau carbon trwy effeithlonrwydd ynni, lleihau'r defnydd o ynni, lleihau nifer y gorsafoedd pŵer newydd y mae angen i ni eu hadeiladu, a chreu miloedd ar filoedd o swyddi ym mhob stryd ac ym mhob cymuned ledled y wlad. Felly, ymhell o fod yn ennill ennill, byddai'n ennill ennill, ennill ennill, ennill ennill, ‘ac ati’. Wrth i ni aros am ganlyniadau'r ymgynghoriad diweddar ar y comisiwn seilwaith cenedlaethol, a gaf i ofyn i arweinydd y tŷ a'r Prif Weinidog a'i Gabinet i ystyried o ddifrif y potensial enfawr i Gymru o roi effeithlonrwydd ynni fel seilwaith cenedlaethol a'r effaith weddnewidiol y gallai ei gael ar ffyniant a llesiant yn y dyfodol?

Wel, rwy'n cytuno’n llwyr â'r Aelod. Os edrychwch chi ar y cyfleoedd sydd gennym ni o ran ein seilwaith, nid yn unig cyflawni ein hymrwymiad lleihau carbon, ond yr effaith budd lluosydd ar gymaint o ganlyniadau: cartrefi wedi'u hinswleiddio'n well, mynd i'r afael â thlodi tanwydd, helpu canlyniadau iechyd, addysg a llesiant, creu swyddi a gweithgarwch economaidd. Ond byddaf yn dweud ei bod yn bwysig ein bod ni wedi bod yn mireinio cylch gwaith a chylch gorchwyl y comisiwn seilwaith cenedlaethol arfaethedig i Gymru yn dilyn ein hymateb i'r adborth o'r ymgynghoriad. Bydd yn cynnwys seilwaith economaidd ac amgylcheddol, gan gynnwys ynni, a bydd yn ystyried y rhyngweithio â seilwaith cymdeithasol ar dai a materion cyflawni trawsbynciol.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae ein stoc dai ymhlith yr hynaf yn Ewrop, ac mae gwir angen i ni ganolbwyntio ar gynlluniau ôl-ffitio gan fod llawer o’r stoc dai honno wedi ei meddiannu gan bobl sydd ag incwm isel neu’n agored i niwed mewn ffordd arall. Yn wir, pe byddem ni’n gwella'r sgiliau hyn ac yn datblygu cynhyrchion ôl-ffitio, byddem yn canfod marchnad wedyn mewn rhannau eraill o'r DU ar gyfer y sgiliau a’r cynhyrchion hynny, ac mewn rhannau eraill o Ewrop yn wir.

Yn wir, ac rwy’n meddwl mai dyma lle mae'n bwysig ein bod ni’n gweithio gyda diwydiant o ran y cyfleoedd ar gyfer y sail sgiliau. Rydym ni’n ystyried ffyrdd y gallwn ddatblygu sgiliau a phrofiad nid yn unig ein gweithlu a'n pobl ifanc, ond hefyd, yn amlwg, drwy'r cynlluniau prentisiaeth yr ydym ni’n eu cefnogi.

Rwy’n cytuno â chynnig yr holwr gwreiddiol—nid oes unrhyw enghraifft well o'r hyn a drafodwyd gennym yr wythnos diwethaf yn y fan yma o economi sylfaenol na buddsoddi yn y maes hwn lle’r ydych chi’n cysylltu sgiliau ar lefel leol ac yn sicrhau bod gwariant cyfalaf Llywodraeth Cymru yn cael ei wasgaru ledled Cymru hefyd, oherwydd nid problem ranbarthol yw hon; mae wedi lledaenu ar draws Cymru o ran y tai hŷn sydd gennym ni. Yr hyn yr ydym ni ei eisiau gan Lywodraeth Cymru yw diben sydd wedi’i nodi’n fwy eglur o ran buddsoddi mewn effeithlonrwydd ynni ac, fel y gofynnwyd eisoes, rhywbeth sy'n cael ei roi i mewn i'r comisiwn seilwaith cenedlaethol fel tasg a nod y comisiwn hwnnw.

Rwyf eisoes wedi dweud ein bod ni’n mynd i newid y cylch gwaith o ganlyniad i'r ymgynghoriad o ran y comisiwn seilwaith. Mae'n bwysig ein bod ni’n cydnabod ein bod ni’n parhau i fuddsoddi £108 miliwn bob blwyddyn i sicrhau bod dros 222,000 o gartrefi cymdeithasol yn bodloni ac yn cynnal safon ansawdd tai Cymru. Cyfeiriodd David Melding at y stoc dai hŷn yng Nghymru, ond mae'r safon yn ei gwneud yn ofynnol i bob cartref cymdeithasol presennol sicrhau sgôr ynni o D neu uwch. Wrth gwrs, mae hon yn rhaglen Cymru gyfan ac mae cyllideb o £20 miliwn am gael ei rhoi ar gael i gefnogi'r rhaglen hon.