5. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu beth y mae Llywodraeth Cymru wedi’i wneud i gynyddu tryloywder o ran llywodraeth leol? OAQ(5)0112(FLG)

Diolch i Angela Burns am y cwestiwn. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i annog llywodraeth leol i gynnal ei fusnes mewn modd agored a thryloyw. Mae’r Papur Gwyn cyfredol ar ddiwygio llywodraeth leol yn cynnig ystod o ffyrdd i gynyddu tryloywder ymhellach.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw, Ysgrifennydd y Cabinet. Fy nealltwriaeth i, fodd bynnag, yw bod y Papur Gwyn cyfredol wedi diddymu’r rhwymedigaeth i gynghorwyr gyhoeddi adroddiad blynyddol i gynyddu tryloywder ac i ganiatáu i bleidleiswyr weld beth y mae eu cynrychiolwyr wedi bod yn ei wneud. Roeddwn yn meddwl tybed a allech, efallai, esbonio rhywfaint mwy ar hynny ac egluro pam fod y gofyniad hwnnw wedi’i wanhau ac os yw, pam y teimlwch nad yw sicrhau bod yr holl gynghorwyr yn adrodd yn rheolaidd a chyson ar y gwaith a wnânt ar ran y rhai y maent yn eu cynrychioli yn system addas i lywodraeth agored ac atebol.

Wel, Lywydd, rwy’n cytuno’n llwyr ei bod yn rhwymedigaeth ar unrhyw gynghorydd etholedig i fod mewn perthynas barhaus â’r bobl hynny sydd wedi eu hethol. Yr hyn y mae’r Papur Gwyn yn ei wneud yw sefydlu dewislen o ffyrdd y gall cynghorydd lleol ddangos eu bod wedi gwneud hynny. Bydd yn rhaid iddynt ddangos eu bod wedi gwneud hynny. Ond os ydych yn gynghorydd lleol, er enghraifft, sy’n cyhoeddi pedwar cylchlythyr chwarterol ac yn eu dosbarthu o amgylch eich ward, yna rwy’n credu eich bod wedi mynd y tu hwnt i un adroddiad blynyddol i ddangos eich bod yn cyflawni’r rhwymedigaeth y mae’r Papur Gwyn yn ei chreu, sef bod yn rhaid i chi fel cynghorydd allu dangos eich bod yn gwneud yr hyn y byddem i gyd, rwy’n credu, yn cytuno y dylech ei wneud. Felly, mae dewislen o ddewisiadau y bydd cynghorwyr yn gallu ei defnyddio i ddangos eu bod yn gwneud hynny. Mae adroddiad blynyddol yn un, ond mae ffyrdd eraill yn ogystal. Bydd yn rhaid i gynghorwyr ddangos yr hyn y maent wedi’i wneud o’r rhestr honno o bethau i aros yn y berthynas atebol barhaus honno gyda’u poblogaethau.

Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych chi ddigon o eisiau cyflog cyfartal i gyflwyno tryloywder cyflog mewn llywodraeth leol, gan fod tryloywder yn gam hanfodol tuag at gyflog cyfartal?

Wel, rwy’n cytuno bod tryloywder yn bwysig iawn mewn perthynas â chyflog. Dyna pam, ym mis Rhagfyr 2015, y cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ‘Tryloywder Cydnabyddiaeth Ariannol Uwch Reolwyr yn y Sector Cyhoeddus Datganoledig yng Nghymru’, cyfres o egwyddorion a chanllawiau. Dyna pam y gofynnwyd i Gomisiwn Staff y Gwasanaethau Cyhoeddus ddatblygu canllawiau ar hyn, ac fe’u cyhoeddwyd ganddynt ym mis Rhagfyr y llynedd. Trafodwyd y canllawiau hynny yng nghyngor partneriaeth y gweithlu, a gadeiriwyd gennyf yr wythnos diwethaf, gyda chyflogwyr ac undebau llafur. Rydym yn parhau’n ymrwymedig i gymryd camau pellach, lle y bo angen, er mwyn sicrhau bod tryloywder yn y ffordd y caiff cyflog ei adrodd yn y gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru.