6. 5. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol ar y Goblygiadau i Gymru wrth i Brydain Adael yr Undeb Ewropeaidd

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:12 pm ar 22 Mawrth 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mr Simon Thomas Mr Simon Thomas Plaid Cymru 4:12, 22 Mawrth 2017

(Cyfieithwyd)

Mae’n codi’r cwestiwn ynglŷn â beth sy’n digwydd os na fydd y Bil diwygio mawr, a gynigiwyd yn y Senedd, yn mynd i’r afael â datganoli pwerau sy’n dod i Gymru. Credwn fod yna ddadl dda, fel y mae Papur Gwyn Llywodraeth Cymru ei hun yn nodi, dros gael Bil parhad neu Fil parhau ar gyfer y pwerau hyn. Gallai fod dwy fantais i hynny. Mae’n amddiffyn ein statws cyfansoddiadol presennol, a bydd hefyd yn caniatáu i ni gynnal ein safonau o ran amaethyddiaeth, lles anifeiliaid, newid yn yr hinsawdd, manteision amgylcheddol ac yn y blaen. Nodaf—nid yw’n argymhelliad fel y cyfryw, ond mae’n un o gasgliadau’r adroddiad sy’n dweud, yn benodol, y dylid ystyried bod confensiwn Sewel yn ymestyn yn y maes hwn, yn enwedig—ac rydym yn gobeithio y bydd hyn yn digwydd—yn enwedig pan fo gennym bleidlais sylweddol yn Senedd San Steffan ar y fargen—ar y cytundeb; ar yr hyn fydd y cytundeb Brexit. Bydd goblygiadau yma y credaf fod angen inni bleidleisio arnynt yma, a bydd angen i ni fod yn rhan o’r broses o lywio’r penderfyniad terfynol gan Lywodraeth y DU a’r Senedd yn San Steffan ar y mater hwnnw.

Yr ail thema—os caf gyffwrdd arni’n fyr, er ei bod yn enfawr—yw ariannu. Rwy’n credu, o safbwynt amaethyddiaeth yn arbennig, fod yr adroddiad yn mynd i’r afael â’r angen gwirioneddol i ddiogelu ein cyfranogiad yn y farchnad sengl. Byddai’r baich neu’r effaith y mae rhai pobl yn San Steffan i’w gweld yn gyffyrddus yn ei chylch yn sgil mynd yn syth at reolau Sefydliad Masnach y Byd yn drychinebus i amaethyddiaeth yng Nghymru. Mae’r tariff sydd mewn grym ar gig eidion ffres, er enghraifft, yn 84 y cant. Mae’r tariff sydd mewn grym ar garcas oen yn 45 y cant. Cyflwynwyd y ffigurau hynny i’r pwyllgor newid yn yr hinsawdd gan Hybu Cig Cymru. Nid yw’r rhain yn ffigurau y gellir ymdrin â hwy ar unwaith mewn perthynas ag amaethyddiaeth Cymru.

Yr agwedd olaf, wrth gwrs, o ran cyllid yw: pan fydd yr adnoddau’n cael eu dychwelyd i ni o Frwsel, rhaid iddynt gael eu dosbarthu yn y DU mewn ffordd deg, ac yn sicr, ni ellir ei wneud yn ôl fformiwla Barnett. Rydym wedi gwneud yn well yng Nghymru o gyllid Ewropeaidd na rhannau eraill o’r Deyrnas Unedig, ac rwy’n credu ei bod yn bwysig i ni anfon neges gref nad ydym yn disgwyl bod yn waeth ein byd o gwbl o ganlyniad i’r penderfyniad democrataidd a wnaed gan bobl Cymru a phobl y Deyrnas Unedig.