Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 5 Ebrill 2017.
Ar ran Steffan Lewis, sy’n aelod o’r pwyllgor, a gaf fi ddiolch i Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid am y datganiad heddiw ac am drafod y cyfle pwysig, rwy’n meddwl, sydd o’n blaenau ni i wella nid yn unig tryloywder y penodiadau gweinidogol, ond hefyd gallu’r Cynulliad i ddal y Llywodraeth i gyfrif? Mae’n ddatganiad amserol iawn mewn difrif, o ystyried bod y Cynulliad yn prysur aeddfedu fel deddfwrfa. Mae yna ddigon o dystiolaeth o hynny—prin bod yr inc yn sych ar y Ddeddf trethi Cymreig gyntaf a gafodd ei phasio yn y Siambr yma ddoe.
Yn fy marn i, byddai cyflwyno gwrandawiadau cyn penodi yn cefnogi’r datblygiad ehangach yma o aeddfedu, ac, fel soniodd y Cadeirydd, mi fyddai’n symud Cynulliad Cenedlaethol Cymru tuag at yr un drefn â llawer iawn o ddeddfwrfeydd eraill ar draws y byd. Felly, rwy’n croesawu’r cynnig yma i fwrw ymlaen efo’r gwaith o lunio canllawiau ffurfiol ar gyfer cynnal gwrandawiadau cyn penodi. Rwy’n gobeithio’n fawr y bydd y Llywodraeth yn cytuno i weithio efo’r pwyllgorau perthnasol yn y fenter yma—y fenter a fydd yn datblygu peirianwaith y Cynulliad, rwy’n meddwl, er budd ein democratiaeth, ac rwy’n edrych ymlaen at glywed safbwynt y Llywodraeth ar hyn.
Rwy’n cytuno efo sylwadau’r Cadeirydd hefyd fod angen sicrhau i drefniadau ar gyfer gwrandawiadau cyn penodi fod yn llawer mwy na dim ond ymarfer ticio bocsys. Mae hyn yn bwysig oherwydd mae potensial y gwrandawiadau yma i wella gallu’r Cynulliad i graffu ar benderfyniadau’r Llywodraeth yn ddibynnol ar y pwyllgor perthnasol yn meddu ar y wybodaeth briodol er mwyn gwneud y penderfyniadau cywir. Felly, mi liciwn i ategu galwad y Cadeirydd bod pwyllgorau’n derbyn gwybodaeth am ymgeiswyr, gan gynnwys esboniad y Llywodraeth em eu dewis nhw mewn da bryd er mwyn galluogi cwestiynu mwy effeithiol. Wrth gwrs, mae’n rhaid hefyd sicrhau bod y Llywodraeth yn cymryd barn pwyllgor am ymgeiswyr o ddifrif. Rwy’n cydnabod bod y gwaith ar y trefniadau eto i’w ddechrau yn iawn, ond a ydy’r pwyllgor wedi derbyn unrhyw gynigion ar y pwerau y bydd eu hangen ar bwyllgorau i sicrhau bod eu barn nhw yn derbyn sylw dyledus gan y Llywodraeth?
I gloi, rwy’n deall bod trefniadau San Steffan yn cynnig feto i rai pwyllgorau ar benodiadau penodol, tra, ar gyfer penodiadau eraill, mae yna adroddiad yn cael ei baratoi neu bleidlais ymgynghorol yn unig yn cael ei chynnal. A ydy’r Cadeirydd yn credu ei bod hi’n werth ystyried y math yma o ddull gweithredu wrth ddylunio canllawiau’r Cynulliad a bod angen, efallai, amrywio pŵer pwyllgor a dylanwad y pwyllgor yn ôl y penodiad sydd dan sylw?