Part of the debate – Senedd Cymru am 3:44 pm ar 5 Ebrill 2017.
Diolch i Rhun ap Iorwerth am ei gwestiynau ac am ei groeso cyffredinol i’r broses yma, datblygiad y broses a’r angen am ganllawiau mwy ffurfiol, efallai, i bawb ddeall ym mha ffordd y mae’r pwyllgorau yn gweithredu gyda’r Llywodraeth.
A gaf fi jest ddweud i ddechrau fy mod i’n teimlo bod y pwyllgor wedi cael, yn y pen draw, y cyfle i asesu’r ymgeisydd a’r cyfle yn sicr i ddal yr ymgeisydd i gyfrif mewn lle cyhoeddus, lle’r oedd hi yn cael ei chwestiynu mewn ffordd drwyadl iawn? Rwy’n meddwl bod hyn yn gwbl briodol. Felly, mae’r broses yna yn amlwg yn rhywbeth y mae’r pwyllgor fel arfer yn ei wneud ac y byddem ni yn gallu ei wneud.
Ond rwy’n credu bod Rhun ap Iorwerth wedi codi nifer o bwyntiau sydd angen eu deall a’u cael mewn canllawiau ffurfiol. Er enghraifft, pa bwerau? Nid oedd gennym ni feto y tro yma yn sicr, ond pe bai’r pwyllgor wedi adrodd yn anffafriol unfrydol yn erbyn ymgeisydd, a gwneud hynny ar sail gadarn, ac yn esbonio pam, mae’n siŵr gen i y byddai’r Ysgrifennydd Cabinet wedi gorfod ail-ystyried o ddifrif ym mha ffordd yr oedd e’n bwrw ymlaen â’r penodiad. Ond mae yn gwestiwn sy’n codi: a ddylai fod y canllawiau yn rhoi feto penodol yn nwylo rhai pwyllgorau? Mae hynny yn rhywbeth y bydd yn rhaid trafod, rwyf yn meddwl, rhwng y Cynulliad a’r Llywodraeth. Mae yn drafodaeth yn y Cynulliad, achos er taw’r Pwyllgor Cyllid a gafodd y cyfle i wneud y gwrandawiad cyn penodi cyntaf, mi fydd hwn yn rhywbeth y bydd pwyllgorau eraill â diddordeb ynddo, ac rydw i’n awgrymu ei fod yn rhywbeth y bydd fforwm y Cadeiryddion yn gallu edrych arno fe yn y lle hwn hefyd wrth ddatblygu hynny maes o law.