7. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am ddiogelwch disgyblion a myfyrwyr ar deithiau maes dramor? OAQ(5)0585(FM)

Gwnaf, cynhyrchir y cyngor diweddaraf ar gyfer teithiau gan y Swyddfa Dramor a Chymanwlad. Ceir cyfeiriad at y cyngor hwnnw hefyd yng nghanllawiau Cymru gyfan ar gyfer ymweliadau addysg, wedi eu hysgrifennu gan banel cynghorwyr addysg awyr agored Cymru a'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch, ac mae hwnnw ar gael o wefan Llywodraeth Cymru.

Ar sawl achlysur, rwyf wedi ymbil ar y Llywodraeth i ymyrryd ymhellach yn achos Glyn Summers, a gollodd ei fywyd ar daith coleg dramor i Sbaen. Mae rhieni Glyn, gydag urddas mawr, wedi mynnu tryloywder llawn o ran yr ymchwiliad gresynus a ddilynodd marwolaeth eu mab, ac maen nhw’n credu y dylai fod hawl awtomatig i ymchwiliad annibynnol o dan amgylchiadau o'r fath. Yn ei lythyr diwethaf i mi ar y mater hwn, dywedodd y Prif Weinidog wrthyf nad oedd yn credu fod unrhyw beth arall y gallai ef ei wneud o ran eu pryderon, ond ers hynny, mae’r ombwdsmon gwasanaethau cyhoeddus wedi canfod bod yr ymchwiliad i farwolaeth Glyn yn ddiffygiol. Mae'r ombwdsmon wedi galw ar yr awdurdod lleol i ymddiheuro i rieni Glyn ac wedi galw ymhellach ar Lywodraeth Cymru i adolygu ei pholisïau ymhellach. A wnaiff y Prif Weinidog ymddiheuro ac a wnaiff ef ailystyried ei wrthwynebiad i'r hawl i ymchwiliad llawn ac annibynnol i farwolaeth ac anafiadau difrifol ar deithiau maes tramor?

Mae’r Aelod yn camliwio’r safbwynt a roddais. Yn gyntaf oll, roedd yn ddigwyddiad ofnadwy, ac mae wedi bod yn ychydig flynyddoedd anodd dros ben, fel y gallwn ni i gyd ei ddychmygu, i rieni Glyn. Mae'r ombwdsmon wedi bod yn gyfrifol am y mater. Mae'r ombwdsmon wedi adrodd erbyn hyn. Ceir argymhellion i ni fel Llywodraeth, a byddwn, wrth gwrs, yn rhoi ystyriaeth hynod ddifrifol i’r argymhellion hynny. Y mater i mi oedd: a oedd unrhyw beth arall y gallem ni ei wneud fel Llywodraeth a fyddai'n ychwanegu at yr hyn yr oedd yr ombwdsmon eisoes wedi ei ganfod yn rhan o'i ymchwiliadau? Byddaf yn cadw hwnnw fel cwestiwn agored, oherwydd credaf fod yn rhaid edrych ar y pethau hyn yn ofalus dros ben, ac o ganlyniad i ganfyddiadau'r ombwdsmon, byddaf yn edrych unwaith eto i weld a oes unrhyw beth arall y gellir ei wneud yn dilyn yr adroddiad ei hun.

Hoffwn adleisio pryderon Steffan Lewis, a hefyd mynegi fy nghydymdeimlad innau i deulu Glyn Summers. Rwy'n meddwl mai’r cwestiwn yw: sut all Llywodraeth Cymru sicrhau bod ysgolion yn gallu myfyrio ar ddigwyddiadau—y digwyddiadau prin hynny—pan fydd rhywbeth niweidiol yn digwydd ar deithiau ysgol? A dywedodd y Prif Weinidog y byddai'n ei gadw fel cwestiwn agored. A fyddai'n barod i ymhelaethu ar sut y gall ysgolion ddysgu oddi wrth ei gilydd o dan yr amgylchiadau hyn?

Argymhelliad yr ombwdsmon yw y bydd yn ein gwahodd ni fel Llywodraeth i ystyried adolygu ein polisïau a’n canllawiau o ran ymweliadau addysgol dramor. Yn rhan o'r broses honno o adolygu, mae'n hynod bwysig deall beth yw’r arfer gorau, i ymgynghori, unwaith eto, gyda’r panel cynghorwyr addysg awyr agored, er mwyn gwneud yn siŵr bod yr argymhelliad y mae'r ombwdsmon wedi ei wneud i ni yn cael ei fodloni’n llawn.

Rwy’n rhannu'r pryderon sydd eisoes wedi eu mynegi yn y Siambr, ac, wrth gwrs, y cydymdeimlad â theulu Glyn Summers, ond a fyddech chi’n cytuno â mi, Brif Weinidog, bod angen i ni gael y cydbwysedd cywir yma o ran unrhyw newidiadau y gallai fod angen eu gwneud, yn y dyfodol, i wella’r prosesau asesu risg o ran teithiau ysgol? Oherwydd rydym ni eisiau i bobl allu cael mynediad at brofiad addysgol cyfoethocach trwy gymryd rhan mewn teithiau, felly mae'n bwysig bod unrhyw newid i ganllawiau Llywodraeth Cymru, unrhyw ganllawiau awdurdod addysg lleol neu, yn wir, unrhyw ganllawiau consortia rhanbarthol, yn rhywbeth nad ydynt yn atal teithiau rhag digwydd ac yn deg a chymesur i bawb sy'n cymryd rhan.

Ni allwn anghytuno â'r geiriau y mae’r Aelod wedi eu defnyddio, ond yn yr achos hwn, bu marwolaeth. Mae'n hynod o bwysig bod cymaint o dryloywder â phosibl, a bod cymaint o wybodaeth â phosibl yn cael ei defnyddio er mwyn cryfhau polisïau cyn belled ag y mae’r dyfodol yn y cwestiwn, ond, wrth gwrs, ni fyddai neb eisiau gweld sefyllfa lle nad yw teithiau ysgol yn digwydd oherwydd yr hyn a ystyrir sy’n rheoliadau rhy feichus. Ond mae'n bwysig, o dan yr amgylchiadau yr ydym ni wedi eu hamlinellu heddiw, bod ymchwiliad llawn yn arwain at gyfres lawn o argymhellion er mwyn sicrhau—ni allwn fyth ddileu risg; mae'n amhosibl; nid felly y mae bywyd—ond i sicrhau bod unrhyw risg bosibl cyn lleied â phosibl yn y dyfodol.