Mae’n braf gallu nodi ei bod hi’n Wythnos Ymwybyddiaeth Dementia. Rwy’n llongyfarch pawb sy’n ymwneud â gweithgareddau’r wythnos yma. Mi oedd hi’n braf gweld ein cyfeillion ni o Gymdeithas Alzheimer Cymru yma yn y Cynulliad heddiw, ac, wrth gwrs, mae yna ddigwyddiadau yn digwydd ar hyd a lled Cymru. Rwyf wedi cael e-bost y prynhawn yma yn tynnu sylw at ddigwyddiad yn neuadd y dre, Llangefni, rhwng 10 a.m. a 4 p.m. ddydd Iau. Mae hyn yn grêt—mae pobl yn siarad am ddementia, ond nid dim ond codi ymwybyddiaeth am ddementia sydd ei eisiau. Mae mwy a mwy o bobl yn dod i ddeall ac ymwneud â phobl sydd â dementia, ond beth sydd ei eisiau yw codi ymwybyddiaeth mwy a fwy o’r diffygion sydd yna yn y gofal i gleifion sydd â dementia, ac yn y gynhaliaeth i’w teuluoedd a’u gofalwyr nhw.

Mi fyddwn i yma yn dymuno talu teyrnged i Beti George, sydd wedi gwneud cymaint i hoelio’n sylw i ar y materion yma. Rhannodd Beti ei hanes hi yn gofalu am ei phartner, David Parry-Jones, mewn rhaglen ryfeddol o deimladwy ar y BBC yn ddiweddar—‘Lost for Words’. Yn drist iawn, mi gollodd Beti David fis diwethaf. Rwyf yn gwybod ein bod ni i gyd yma’n cydymdeimlo â Beti, ond mae’n rhaid inni i gyd ymrwymo i beidio â llacio ein penderfynoldeb ni i gael strategaeth sydd wirioneddol yn ceisio creu Cymru sy’n falch o fod yn gallu dweud, ‘Ydym, rydym yn gwneud popeth y gallwn ni ar gyfer dioddefwyr dementia a’u teuluoedd’.

We are on a path that could lead us to being a nation that is dementia friendly—genuinely—which is able to say that we care always to the best of our ability for those with dementia, and give support to their carers and families. We have a strategy that is being created, and a strategy that can, as I say, be something that genuinely allows Wales to put its stamp on this matter that is such a painful part of so many people’s lives. But it does mean, of course, responding to the consultation, as we have done in the Health, Social Care and Sports Committee. We’ve considered ourselves, through the work that we’ve done, to be a key stakeholder in the work of creating that strategy that we all need.

Three questions: you said that the consultation findings will be incorporated into the final plan. Does this mean that you accept that the fall in the number of nights of respite care needs to be halted and reversed? Because that is something that’s come through very clear, certainly to us as a committee, in responding to the initial consultation document.

You’ve also highlighted the importance of the third sector, but this is a bit of a stuck record. The funding arrangements here are not particularly conducive to long-term service planning and retention of the best staff. So, what changes will you be requiring local authorities to make in commissioning services so that long-term planning can take place?

And finally, a very specific issue, and one of interest to me—we know that learning another language can help to prevent dementia. What actions are the Government taking to ensure that people understand this and have the opportunity to learn another language—it could be Welsh or it could be another language?