8. 8. Dadl Fer: Tanau Trydanol — Bygythiad Cynyddol yn yr Oes Dechnolegol sydd Ohoni

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:11 pm ar 16 Mai 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Dawn Bowden Dawn Bowden Labour 5:11, 16 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Rwy'n siwr fod eich cartrefi chi, fel fy un i a llawer o rai eraill y dyddiau hyn, yn cynnwys llu o ddyfeisiau cyfathrebu symudol. Yn eich cartrefi, bydd gan bob un ohonoch ffonau Cynulliad ac iPads Cynulliad, a heb amheuaeth bydd gan lawer ohonoch ffonau symudol a chyfrifiaduron llechen personol o ryw fath hefyd.  Gan nad yw’r rhan fwyaf o deuluoedd bellach yn dibynnu ar un ffôn tŷ sefydlog, mae'n eithaf tebygol y bydd gan bob aelod o'r teulu hefyd ei ffôn symudol a’i ddyfais gyfrifiadurol gludadwy ei hun. Ac, os oes gennych gyn ysmygwyr yn y tŷ, mae'n debyg y bydd gennych ddyfeisiau e-sigaréts hefyd. Mae pob un o'r dyfeisiau hyn, neu bob un o'r unedau hyn, yn dibynnu ar wefrwyr symudol, sydd yn anochel yn cynyddu'r risg o danau, dim ond oherwydd y niferoedd enfawr ohonyn nhw sydd gennym, ond mae i’r dyfeisiau hyn eu risgiau penodol eu hunain hefyd.

Oherwydd natur y dyfeisiau, nid ydym yn tueddu i'w defnyddio pan fyddwn yn cysgu, felly mae'r rhan fwyaf ohonom yn eu gwefru nhw dros nos, ac mae hyn, wrth gwrs, yn golygu nad ydym yn sylwi os ydynt yn dechrau poethi. A faint o bobl sy’n gadael dyfeisiau yn gorffwys ar rywbeth a allai fod yn fflamadwy, fel clustog neu gadair feddal, wrth eu gwefru? Yn wir, mae rhai pobl ynghlwm wrth eu ffonau symudol i’r fath raddau nes eu bod yn gwefru’r ffonau dan eu clustogau. A chan fod gennym gymaint o ddyfeisiau, rydym hefyd yn prynu gwefrwyr sbâr. Mae gwefrwyr sbâr y gweithgynhyrchwyr yn cael eu hystyried yn ddrud yn aml, ac mae cymaint o ddewisiadau eraill rhad i’w prynu ar y rhyngrwyd, sy’n aml yn ddewis deniadol. Ac rwy’n credu bod hwn yn fater y mae Mike Hedges am ei grybwyll yn ei gyfraniad yn ddiweddarach, felly gadawaf iddo ef ymhelaethu ar y peryglon cynhenid y mae hyn yn eu cyflwyno.

Felly, beth allwn ni ei wneud i wella diogelwch trydanol? Yn ddiddorol, mae gennym reoliadau sy'n gofyn i landlordiaid preifat gynnal gwiriadau diogelwch blynyddol ar ffitiadau ac offer nwy, ond nid oes unrhyw drefn o’r fath yn bodoli ar gyfer offer trydanol. Gallai hyn fod yn fan cychwyn. Yn y Cynulliad diwethaf, cafwyd cydnabyddiaeth gan Lywodraeth Cymru y byddai rheoleiddio yn fuddiol o safbwynt diogelwch tân, ond hyd yma ni chyflawnwyd hynny. Byddai trefn ragofalus o’r fath yn sicr yn fodd o leihau'r risg i denantiaid yn sylweddol a hynny ar gost gymharol isel i landlordiaid—tua £100 i £150 ar gyfer unrhyw gyfnod prawf dynodedig—a byddai hefyd yn amddiffyn eu buddsoddiad eiddo.

Wrth gwrs, rydym yn tybio mai’r cynnydd yn y defnydd o ddyfeisiau symudol a gwefrwyr sy’n gyfrifol am y nifer cynyddol o danau damweiniol. Ond mewn gwirionedd nid yw’r cofnodion a gedwir gan nifer o awdurdodau tân, yn rhyfedd iawn, yn categoreiddio dyfeisiau symudol fel un o’r achosion, er bod y rhan fwyaf yn dal i gofnodi tanau simneiau, sydd bellach yn gymharol brin. Mae hyn yn rhywbeth y gallai Llywodraeth Cymru annog yr awdurdodau tân i’w newid fel y gallwn o leiaf ddeall maint y broblem.

Yn olaf, Llywydd, ni fydd unrhyw reoleiddio yn y sector rhentu preifat yn diogelu perchnogion tai, a fydd, yn ddiamau, hefyd yn anghofio’r risgiau sy'n gysylltiedig â chyfarpar trydanol, yn enwedig dyfeisiau symudol. Ond gallwn ni i gyd geisio ymgyfarwyddo â'r peryglon posibl a bod yn fwy cyfrifol o ran sut y byddwn yn defnyddio offer trydanol ac, yn bwysig iawn, y math o offer trydanol a brynwn. Ers fy nhrafodaethau gydag Electrical Safety First, rwyf i yn sicr wedi newid fy arferion wrth ddefnyddio offer trydanol, a’r hyn yr wyf yn ei brynu.

I gloi, Llywydd, yr hyn yr wyf i'n gobeithio amdano wrth gyflwyno'r ddadl hon yw trafodaeth ar ailystyried cyflwyno trefn reoleiddio ar gyfer profion trydanol yn y sector rhentu preifat; rhagor o waith ymchwil, gan gynnwys newidiadau i'r wybodaeth a gofnodir gan awdurdodau tân am achosion tanau; ac ymgyrch gyffredinol i godi ymwybyddiaeth y cyhoedd a gefnogir gan Lywodraeth Cymru ar atal tanau trydanol. Gadewch i ni weithredu nawr i leihau risgiau tân diangen ond cyffredin yn ein cartrefi a achosir gan anwybodaeth ynghylch diogelwch trydanol. Diolch.