1. Pa gymorth economaidd y mae Llywodraeth Cymru yn ei ddarparu er mwyn sicrhau bod gennym fusnesau sy’n ffynnu ar y stryd fawr yng Nghymru? OAQ(5)0167(EI)

Rydym yn parhau i ddarparu ystod eang o gymorth i holl fusnesau’r stryd fawr yng Nghymru er mwyn sicrhau eu bod yn parhau i ffynnu.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Yn anffodus, oherwydd gweithgarwch rhai o’r cadwyni manwerthu mwy, sy’n gallu fforddio ysgwyddo colledion, mae llawer o’n siopau bach annibynnol yn mynd i’r wal, gan ddinistrio amrywiaeth ein stryd fawr. Pa gymhellion economaidd y gall eich Llywodraeth eu cynnig i fanwerthwyr bach annibynnol er mwyn sicrhau eu bod yn parhau i oroesi, ac er mwyn osgoi dyfodol lle mae ein strydoedd mawr yn glonau o’i gilydd, dan oruchafiaeth y cadwyni corfforaethol? Ac a fyddwch yn trafod y posibilrwydd o ostwng y trothwy TAW gyda Llywodraeth y DU, yn ogystal â graddio trothwyon TAW, ar gyfer busnesau llai?

Wel, a gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei chwestiwn a dweud bod hwn yn fater sy’n agos at galon llawer o’r Aelodau yn y Siambr hon? Nid yw’r ffaith fod busnes bach yn ei chael yn anodd gweithredu yn golygu nad oes ganddo ddyfodol mewn amgylchedd gyda mwy a mwy o weithgarwch ar-lein. Credaf mai’r ffactor pwysig a fydd yn pennu llwyddiant neu fethiant manwerthwr bach yw a yw’n wahanol—yn wahanol i’r gystadleuaeth. Ac yng nghanol rhai trefi, megis Arberth, rydym yn gweld cryn dipyn, a chrynodiad uchel, o fusnesau bwtîg a manwerthwyr bach, yn arbennig.

Nawr, gall y Llywodraeth weithredu fel galluogydd, gan gefnogi busnesau bach ar y stryd fawr, drwy raglenni fel y rhaglen fanteisio i fusnesau, a weithredir ar y cyd â Cyflymu Cymru. Gallwn hefyd gynorthwyo drwy gynnig cymorth drwy Busnes Cymru, gan gynnig cyngor un i un ar dwf busnesau a sut i addasu ar gyfer chwaeth a thueddiadau manwerthu modern. Hefyd, gallwn gefnogi busnesau drwy ddatblygu ardaloedd gwella busnes a hyrwyddwyr canol trefi. Ac rydym yn gwneud hynny. Ond credaf mai’r hyn sy’n hanfodol bwysig, os yw busnes bach yn ei chael hi’n anodd ennill ei le, neu er mwyn goroesi mewn amgylchedd cystadleuol iawn, gallwch ffonio Busnes Cymru, gofyn am gyngor, a gofyn am gymorth o bosibl. Gofynnwch am gymorth ar ffurf benthyciad neu adnoddau ariannol eraill. Mae’n hanfodol gwneud hynny cyn gynted ag y bo modd. Gallwn gynnig cyngor a chefnogaeth mewn perthynas â hyfforddiant sgiliau a rheoli hefyd.

Ysgrifennydd y Cabinet, un ffordd o sicrhau bod busnesau ein stryd fawr yn ffynnu yng Nghymru yw sicrhau bod ein stryd fawr mor hygyrch â phosibl, drwy ddatblygu strategaethau parcio sy’n ystyried yr amgylchiadau lleol mewn perthynas â chynllun canol trefi unigol. Nawr, rwy’n derbyn bod Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi pecyn gwerth £3 miliwn y llynedd i gynorthwyo awdurdodau lleol i dreialu cynlluniau parcio am ddim yng nghanol eu trefi. Felly, o dan yr amgylchiadau, a allwch ddweud wrthym sawl busnes canol tref a’r stryd fawr, a sawl stryd fawr yn unigol, sydd eisoes wedi elwa o’r cymorth hwn?

Nid yw’r data hwnnw gennyf wrth law. Cyfrifoldeb fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol yw hyn. Ond os yw’r data eisoes ar gael, yna byddaf yn gofyn iddo gysylltu â chi mewn perthynas â hynny’n benodol. Credaf ei bod yn bwysig cydnabod hefyd nad meysydd parcio yn unig a all ddylanwadu ar lwyddiant neu fethiant stryd fawr; mae’n ymwneud hefyd ag i ba raddau y mae stryd fawr yn cynnwys busnesau bywiog. Ac mae llawer o waith yn mynd rhagddo ar hyn o bryd i edrych i weld a ellir lleihau’r stryd fawr, a ellir crynhoi busnesau, neu weithgaredd busnesau, mewn ardaloedd llai, tynnach, i greu mwy o weithgarwch wedi’i grynhoi o gwmpas canolbwynt.

Mae hyn yn rhywbeth rwy’n awyddus iawn i edrych arno fel rhan o elfen adeiladu lleoedd y strategaeth ffyniannus a diogel newydd. Credaf fod adeiladu lleoedd yn gwbl hanfodol wrth bennu rhagolygon economi leol. Ac mewn lleoliad trefol, mae’n hanfodol fod lle’n teimlo o’r safon uchaf, ei fod yn hygyrch ac yn fywiog, nid yn unig yn ystod y dydd, ond yn y nos hefyd. Ac oherwydd hynny, credaf ei bod yn hanfodol bwysig ein bod yn parhau i gynorthwyo busnesau i arallgyfeirio a sicrhau bod economïau canol y dref yn fywiog nid yn unig yn ystod y dydd, ond yn y nos hefyd.

Crybwyllwyd meysydd parcio gan yr Aelod hefyd fel ffordd o sicrhau mynediad at ganol y dref. Credaf ei bod yn hanfodol hefyd ein bod yn parhau i fuddsoddi mewn teithio llesol ac mewn gwasanaethau bws lleol, sydd, i lawer o bobl, yn ffordd hanfodol—yn ffordd hollbwysig, mewn gwirionedd—o gael mynediad at y stryd fawr a chanol y dref. Ac rwy’n falch ein bod yn parhau â’r £25 miliwn ar gyfer gwasanaethau bysiau ledled Cymru, er mwyn sicrhau y gall y rhai na fyddai’n gweithredu ar sail fasnachol barhau i gyrraedd cymunedau gwledig a’u cysylltu â chanolfannau trefol.