5. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am ddarpariaeth band eang cyflym iawn yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru? OAQ(5)0164(EI)

Hyd yn hyn, mae prosiect Cyflymu Cymru wedi buddsoddi dros £48.6 miliwn yn darparu mynediad i 171,498 o gartrefi a busnesau yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru at gysylltedd band eang cyflym iawn, gan ddarparu cyflymder cyfartalog o dros 73 Mbps.

Diolch i’r Gweinidog am hynny, ac rwy’n cydnabod y rhan y mae hi wedi’i chwarae yn cyflwyno’r rhaglen hon a gwella mynediad at fand eang ledled Canolbarth a Gorllewin Cymru, ond fe fydd yn gwybod bod llawer gennym i’w wneud eto. Rwy’n treulio cryn dipyn o amser yn y car yn croesi’r rhanbarth ac rydym yn colli signal ar brydiau felly mae’n anodd iawn gwneud unrhyw fusnes dros e-bost am unrhyw hyd o amser, ac mae gennyf etholwyr sy’n dal i gwyno eu bod yn cael eu trin yn wael gan y darparwyr sy’n gosod y gwasanaeth—fel un o Lansadwrn yn Sir Gaerfyrddin, sy’n ysgrifennu i ddweud bod ei ddyddiad ar gyfer gosod band eang cyflym iawn wedi cael ei ohirio. Y dyddiad gosod cyntaf oedd haf 2016, a gohiriwyd hynny tan fis Mawrth 2017 ac yna tan fis Gorffennaf 2017. Mae un arall yn dweud bod y dyddiad bob amser ‘ddau fis i ffwrdd’, pryd bynnag y caiff y dyddiad, ac mae hwnnw wedyn yn newid i ddau fis arall i ffwrdd. Felly, tybed a all y Gweinidog roi unrhyw obaith i fy etholwyr sy’n ysgrifennu ataf ynglŷn â hyn y ceir gwelliant pellach o sylwedd cyn bo hir.

Rwy’n cydnabod y broblem o ran amserlenni’n symud, ac rydym wedi trafod hynny sawl gwaith yn y Siambr hon, ac rydym wedi gweithio’n galed iawn gyda BT i sicrhau eu bod yn rhoi amserlenni llawer mwy realistig. Weithiau, nid yw’n bosibl iddynt ddeall yr anawsterau peirianyddol posibl ar lawr gwlad, ond rydym yn cael cyfarfodydd rheolaidd iawn â hwy, lle byddaf yn mynd drwy’r dystiolaeth a ddarparwyd gan Aelodau’r Cynulliad, fel chi, ac yn gofyn, ‘A allwn wella’r system gyfathrebu hon?’ Er ei bod yn rhwystredig iawn i’r unigolion sy’n dal yn y sefyllfa hon, mae nifer yr achosion wedi gostwng yn sylweddol ers i ni ddechrau gweithio’n galed iawn i wneud hynny, er fy mod yn cydnabod rhwystredigaeth y bobl sydd yn y sefyllfa honno.

Rydym wedi gwneud yn arbennig o dda o ran cyrhaeddiad. Ar hyn o bryd, mae gennym gyfraddau cwblhau o 80 y cant yn Sir Benfro, 75 y cant yn Sir Gaerfyrddin, 63 y cant yng Ngheredigion, a dros 71 y cant ym Mhowys. Bydd y ffigurau hynny’n gwella wrth i ni agosáu at ddiwedd y prosiect. Felly, i ailadrodd, bydd prosiect Cyflymu Cymru yn dod i ben ym mis Mehefin. Mae’n rhaid i’r holl waith a fydd yn cael ei wneud yn rhan o’r prosiect fod wedi dechrau erbyn mis Mehefin—bydd wedi’i gwblhau erbyn mis Rhagfyr.

Cyn bo hir, ym mis Mehefin, byddaf yn gwneud rhai cyhoeddiadau ynglŷn â’r rhaglen yn y dyfodol i gyrraedd y bobl sy’n weddill. Rydym yn edrych ar nifer enfawr o ffyrdd arloesol i sicrhau cyflymderau cyflym iawn ar gyfer yr ychydig ganrannau sydd ar ôl. Byddwn yn buddsoddi dros £80 miliwn er mwyn gwneud hynny. Mae hynny’n dibynnu ar faint o adfachu a geir ar y contract presennol. Felly, fel arfer, rwy’n annog pob AC i sicrhau, lle mae band eang cyflym iawn ar gael, fod pobl yn prynu’r gwasanaeth, oherwydd yn amlwg, rydym yn cael cyfran o’r budd ar bopeth dros 21 y cant o ddefnydd, ac mae hynny’n ein galluogi i fuddsoddi’r arian hwnnw mewn gwelliannau pellach.

Fe sonioch hefyd am gysylltedd ffonau symudol. Mae’n wir fod y dechnoleg yn uno i’r pwynt lle’r ymddengys eu bod yr un peth â’i gilydd, ond yn anffodus nid yw hynny’n wir mewn gwirionedd. Nid yw technoleg ffonau symudol wedi’i datganoli yng Nghymru—carwn pe byddai—ond rydym yn gweithio’n galed iawn gyda’r gweithredwyr ffonau symudol ar gyfres o fesurau a fydd yn helpu i wella cysylltedd, a byddaf hefyd yn gwneud datganiad ynglŷn â nifer o gyfarfodydd rydym yn eu cael gyda hwy ar wella cysylltedd. Rydym yn ymwybodol iawn o hyn.

Y peth olaf i’w ddweud ynglŷn â hyn yw y byddwn yn edrych i weld beth y gallwn ei wneud am y broses o gyflwyno’r bumed genhedlaeth, fel nad oes rhaid i bobl ddringo’r grisiau—gallant lamu o ble maent ar hyn o bryd i fyny i’r ddarpariaeth orau bosibl. Mae honno hefyd yn sgwrs barhaus â phob un o’r gweithredwyr ffonau symudol.

Weinidog, mae gennyf ddau lythyr oddi wrthych yma, un sy’n ddyddiedig ym mis Mawrth ac un sy’n ddyddiedig ym mis Ebrill. Mae’r un ym mis Mawrth yn dweud bod swyddogion wedi siarad â chydweithwyr o BT sydd wedi cadarnhau y bydd y broses o gyflwyno band eang cyflym iawn yn mynd rhagddi ym mis Mehefin, ond wedyn, fis yn ddiweddarach, mewn perthynas â’r un eiddo, ysgrifenasoch ataf eto i ddweud, ers y diweddariad, fod y wybodaeth bellach wedi newid, ac nad yw ar gael bellach ac yn anffodus, bydd yr eiddo penodol hwn yn rhy bell oddi wrth y cabinet. Nawr, mae hyn, wrth gwrs, a gobeithiaf y byddwch yn cytuno, yn gwbl annerbyniol, gan fod yr eiddo penodol hwn yn yr ardal hon wedi cael cyfle i gymryd rhan mewn ateb technolegol arall, ac ar eich cyngor ym mis Mawrth, gwrthodasant yr ateb arall gan ddweud, ‘Na, mae’n iawn, gan y byddwn yn cael band eang cyflym iawn yn dod ym mis Mehefin—nid oes ei angen arnom, mae’n flin gennym’, ac yna, gwta fis yn ddiweddarach, i gael eich—. Roedd yn rhy hwyr erbyn hynny, wrth gwrs, i fwrw iddi gyda’r ateb technolegol arall. A ydych yn cytuno bod hyn yn gwbl annerbyniol? Beth a wnewch i sicrhau bod pobl yn cael y wybodaeth gywir yn y lle cyntaf?

Ydw, rwy’n derbyn bod hynny’n rhwystredig. Dywed y llythyrau hefyd, wrth gwrs, fod y dyddiadau bob amser yn agored i newid, yn dibynnu ar waith peirianyddol ac yn y blaen. Rydym yn ceisio rhoi’r wybodaeth gywiraf, ac rwy’n llwyr gydnabod rhwystredigaeth y rhai sydd wedi’u dal mewn sefyllfa sy’n newid yn y ffordd honno. Felly, rydym yn gweithio’n galed iawn i wneud yn siŵr fod y wybodaeth yn gywir, ac mae nifer yr achosion wedi gostwng yn sylweddol iawn, ond rwy’n llwyr gydnabod rhwystredigaeth pobl sydd wedi’u dal yn y sefyllfa honno, ac rwy’n fwy na pharod i weithio gyda chi ar sail unigol er mwyn sicrhau bod yr unigolion hynny’n cael yr atebion gorau.