6. Pa effaith y mae amrywiadau diweddar mewn arian treigl wedi’i chael ar allforion o Gymru? OAQ(5)0168(EI)

Yn gyffredinol, byddai disgwyl i werth is am sterling gefnogi allforion drwy ostwng prisiau nwyddau a allforir mewn marchnadoedd tramor. Fodd bynnag, mae ystod eang o ffactorau’n effeithio ar lefelau allforio. Waeth beth fo’r sefyllfa o ran arian treigl, mae Llywodraeth Cymru’n ymwneud yn frwd ag ystod o raglenni i hybu allforion o Gymru, a bydd yr ymdrechion hyn yn cael eu hailddyblu wrth i’r DU adael yr Undeb Ewropeaidd.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ateb. Rwy’n awyddus iawn i glywed beth yn benodol y mae ‘ailddyblu’ yn ei olygu mewn gwirionedd. Credaf ei bod yn deg dweud, pan fydd y trafodaethau’n cychwyn rhwng y DU a’r UE ynglŷn â’n hymadawiad â’r Undeb Ewropeaidd, y gallai hynny arwain at ansefydlogrwydd yn y farchnad, efallai y bydd rhagor o amrywiadau mewn arian treigl wrth i bob agwedd ar y trafodaethau gael eu dadansoddi, a’r posibilrwydd y caiff gwybodaeth ei rhyddhau’n answyddogol.

Pan ofynnais i Lywodraeth Cymru pa gymorth penodol oedd yn cael ei ddarparu ar gyfer y sector amaethyddol o ran lliniaru amrywiadau mewn arian treigl, yr ymateb oedd bod amrywiadau mewn arian treigl y tu hwnt i reolaeth Llywodraeth Cymru, a oedd yn ateb defnyddiol iawn. Mae Llywodraeth Iwerddon wedi sefydlu cynllun cymorth benthyciadau gwerth €150 miliwn ar gyfer llif arian amaethyddol, gan sicrhau bod arian ar gael i ffermwyr ar gost isel i helpu i fynd i’r afael ag effaith ansefydlogrwydd arian treigl a chyfraddau cyfnewid. Tybed a fyddai Llywodraeth Cymru yn ystyried cynllun cyfatebol yn y wlad hon er mwyn cefnogi allforwyr yn fwy cyffredinol mewn perthynas ag ansefydlogrwydd posibl yn y marchnadoedd arian ac arian treigl.

Credaf fod esiampl Iwerddon yn un sy’n sicr yn galw am graffu ac arfarnu, ond yn fy marn i, wrth i ni adael yr Undeb Ewropeaidd, bydd angen i ni weithio hyd yn oed yn agosach â’r Adran Fasnach a Buddsoddi ar lefel y DU, a dwysáu ein gweithgarwch o ran teithiau masnach ac o ran denu buddsoddiad uniongyrchol o dramor. Rydym wedi mwynhau, mewn gwirionedd, yn ddiweddar iawn, y ffigurau a gyhoeddwyd a ddangosai fod allforion wedi cynyddu fwy nag erioed. Rydym yn gweld cynnydd mewn allforion yn gyflymach na’r DU yn gyffredinol, cynnydd o dros £700 miliwn, ond nid oes unrhyw amheuaeth y bydd angen i ni ddwysáu ein hymdrechion wrth i ni adael yr UE i ddod o hyd i ragor o farchnadoedd newydd a sicrhau bod mwy o fusnesau’n allforio.

Mae cyfraddau allforio gwlad yn ffactor pwysig wrth bennu pa mor gynhyrchiol yw’r economi, ac yn fy marn i—ac rwyf wedi bod yn pwysleisio’r neges hon gyda’r gymuned fusnes—mae angen i fwy o fusnesau yng Nghymru archwilio’r potensial i allforio i fwy o diriogaethau. Oherwydd hynny, rydym yn edrych ar fwy o gyfleoedd i gynnal teithiau masnach a rhagor o raglenni ymgysylltu i sicrhau bod busnesau mawr a bach yn cael yr holl gymorth y gallant ei gael gan Lywodraeth Cymru i’w galluogi i allforio.

Ond un pwynt olaf sy’n bwysig iawn hefyd wrth i ni adael yr UE—bydd sefydlogrwydd arian treigl, wrth gwrs, yn ffactor hollbwysig sy’n pennu crynswth y difrod neu’r manteision y bydd gadael yr UE yn ei sicrhau i Gymru a’r DU. Ond mae’n rhaid i ni barhau i weithio, lle gallwn, gyda rhannau eraill o’r DU, yn fewnol ac fel y DU ar lwyfan rhyngwladol, nid yn lleiaf am fod cyfleoedd enfawr yn cael eu darparu ar ein cyfer gan Lywodraethau y tu allan i Gymru, ond o fewn y DU, o ran gwybodaeth am fuddsoddiadau masnach yn ogystal â gwybodaeth am diriogaethau allforio sy’n newydd neu’n datblygu. Felly, mae’n bwysig fod y Llywodraeth hon yn parhau i weithio gyda Llywodraethau eraill ledled y DU.

Mae dibrisiant yn golygu bod allforion yn rhatach mewn arian treigl sy’n prynu, ond mae cost mewnforion yn cynyddu mewn punnoedd. Mae’r bunt wedi gostwng o $1.5 fis Mehefin diwethaf i rhwng $1.2 a $1.3, gostyngiad o 14 i 20 y cant. Ac wrth i gost mewnforion gynyddu, bydd allforion a gefnogir yn cynyddu cost allforion i fod yn ddibynnol ar ddod â deunyddiau crai yma o dramor a chynhyrchu nwyddau i’w hallforio. Mae hefyd yn cyflwyno chwyddiant i’n heconomi, sydd wedi cynyddu naw gwaith ers y llynedd.

A yw’r Gweinidog yn rhannu fy mhryder y gall allforwyr o Gymru gael eu heffeithio gan y cynnydd yng nghost y deunyddiau crai a ddaw i mewn, a hwythau eisoes wedi gosod prisiau sefydlog am eu nwyddau i’w hallforio, a’u bod yn dioddef o ganlyniad i hynny, ac a yw Ysgrifennydd y Cabinet hefyd yn cytuno mai’r hyn sydd ei angen arnom yw rhyw fath o sefydlogrwydd o ran arian treigl, er mwyn i bobl fod yn ymwybodol o’u sefyllfa? Rydym wedi cael y dibrisiant—mae angen i ni aros yno yn awr. Ni allwn barhau i gael ein harian treigl yn neidio i fyny ac i lawr—mae pawb yn dioddef.

Nid ydym wedi cael cyfradd gyfnewid gadarn a sefydlog dros y misoedd diwethaf—yn sicr, mae’n rhywbeth sydd ei angen ar y gymuned fusnes a’n heconomi. Mae dibrisiant sterling ers canlyniad y refferendwm wedi bod yn gleddyf deufin o ran yr hyn y mae wedi ei olygu i rai allforwyr yng Nghymru. Fel yr awgryma Mike Hedges, un effaith yw cynyddu cost mewnforion, ac mae hyn yn effeithio’n andwyol ar allforwyr yn uniongyrchol, gan ei fod yn cynyddu cost mewnbwn a fewnforiwyd, ond hefyd yn anuniongyrchol, gan ei fod yn cynyddu prisiau ar draws yr economi gyfan, ac felly’n effeithio ar ffynonellau mewnbwn domestig, hyd yn oed.

Nawr, rwy’n awyddus i sicrhau ein bod yn edrych ar gyfleoedd cadwyn gyflenwi, yn arbennig, ar gyfer is-sectorau gweithgynhyrchu allweddol, lle mae cyfleoedd ledled Cymru i dyfu cwmnïau bach, ac yn wir, i ddechrau cwmnïau newydd. Gallaf feddwl am nifer o gyfleoedd yn y sector modurol, lle mae nifer sylweddol o rannau ceir a gynhyrchwyd yn y DU yn dod o’r tu allan i’r DU ar hyn o bryd mewn gwirionedd, ond wrth i ni adael yr UE, efallai y gellid tyfu busnesau yng Nghymru a all weithredu fel gweithgynhyrchwyr cadwyn gyflenwi mewn perthynas â nwyddau ar gyfer y sector modurol. Am y rheswm hwnnw, cynhelir uwchgynhadledd i ddod â chwmnïau fel Bentley, Toyota, Vauxhall, Ford a Jaguar Land Rover ynghyd er mwyn sicrhau ein bod yn archwilio’n llawn ac yn craffu ar y cyfleoedd i greu cadwyn gyflenwi gryfach yn y sector modurol.