2. 2. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Llesiant a Chwaraeon – Senedd Cymru ar 17 Mai 2017.
6. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am fynediad at wasanaethau iechyd meddwl yng Nghymru? OAQ(5)0160(HWS)
Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i welliant parhaus mewn perthynas â mynediad at wasanaethau iechyd meddwl yng Nghymru ac i gefnogi hyn rydym wedi cynyddu’r cyllid ar gyfer gwasanaethau iechyd meddwl i £629 miliwn yn y flwyddyn ariannol hon.
Mae llawer o bryder wedi’i fynegi eisoes am wasanaethau iechyd meddwl yng ngogledd Cymru a gallaf ddweud wrthych fy mod yn cael cynifer o lythyrau yn awr ag a gawn cyn i sgandal Tawel Fan ddod i sylw’r cyhoedd. Mae un o’r pryderon a gafodd ei ddwyn i fy sylw’n ymwneud â chapasiti, ac mae Llyr eisoes wedi cyfeirio at hyn, ond mae’r broblem capasiti sydd gennym o ran gwelyau cleifion preswyl wedi golygu bod rhai pobl sy’n agored i niwed yn cysgu ar soffas mewn lolfeydd agored; mae rhai unigolion sy’n agored i niwed yn cael eu rhoi mewn wardiau gwrywaidd amhriodol—menywod ifanc, er enghraifft—ac mae rhai eraill, wrth gwrs, yn gorfod cael eu trosglwyddo dros gannoedd o filltiroedd i leoliadau gofal eraill ar gyfer cleifion preswyl, ac mae hyn oll, rwy’n sicr y byddwch yn cytuno, yn gwbl annerbyniol. O gofio bod hwn yn fwrdd iechyd sydd wedi bod yn destun mesurau arbennig am bron i ddwy flynedd bellach, a bod y pethau hyn yn digwydd dan eich goruchwyliaeth chi, Ysgrifennydd y Cabinet, beth rydych chi’n bersonol yn ei wneud i sicrhau ein bod yn cael gwared ar y mathau hyn o arferion gwael ac annerbyniol yn y gwasanaeth iechyd yng ngogledd Cymru ar unwaith?
Diolch i’r Aelod am ei gwestiwn dilynol. Rwy’n deall eich bod wedi ymwneud yn uniongyrchol â’r bwrdd iechyd ar nifer o’r materion hyn. Fel y dywedais wrth ymateb i gwestiynau blaenorol, mae’n bwysig ein bod yn gweld gwelliant go iawn. Mae’r newid yn yr arweinyddiaeth wedi bod yn gam ymlaen. Rydym yn cydnabod, fodd bynnag, nad yw’r ffordd y mae rhai o’r gwasanaethau’n cael eu trefnu ar hyn o bryd fel y byddem yn dymuno iddi fod, ac mae hynny’n golygu nad yw rhai pobl yn cael y gwasanaeth y byddem yn dymuno iddynt ei gael.
O ran y pwynt ynglŷn â ble mae pobl sy’n agored i niwed yn cael eu rhoi am gyfnod o amser, ar y pwynt penodol ynglŷn â soffas, fy nealltwriaeth i yw bod trafodaeth wedi bod gyda’r defnyddiwr gwasanaeth hwnnw, yr unigolyn hwnnw, ynglŷn â’r hyn sydd orau ganddynt, oherwydd maent wedi cael cynnig trosglwyddiad ar rai achlysuron, ac maent wedi gwrthod, gan ddweud y byddent yn hoffi aros yn y lle penodol hwnnw. Mesur dros dro ydyw nes eu bod yn symud i leoliad priodol. Ond nid yw’n sefyllfa briodol i fod ynddi’n hirdymor, lle mae hynny’n digwydd i unrhyw un o’n cleifion. Dylai fod yn fesur mewn amgylchiadau eithafol yn hytrach nag un rheolaidd. Felly, rwyf wedi dweud yn glir, ac mae ein swyddogion yn dweud yn glir wrth y bwrdd iechyd, nad yw’r arfer presennol yn briodol, a bod angen iddynt symud ymlaen a gwella’r sefyllfa, a chael y capasiti priodol yn y lle priodol i ddiwallu’r anghenion sy’n bodoli.
Felly, fel y dywedais wrth ateb cwestiynau eraill, ni fyddaf yn ceisio osgoi’r realiti nad yw rhai rhannau o’r gwasanaeth yn cyflawni fel y dylent, ac rwy’n disgwyl gweld gwelliant, ac yn disgwyl i’r gwelliannau hynny gael eu cynnal hefyd.
Rwy’n falch iawn o glywed am y £500,000 sy’n cael ei roi tuag at drefniadau pontio ar gyfer unigolion ag anhwylderau bwyta rhwng CAMHS a gwasanaethau oedolion, drwy drafodaethau Plaid Cymru a’r Blaid Lafur ar gytundeb y gyllideb. Rwyf wedi clywed gan bobl a ddaeth i’r grŵp trawsbleidiol diwethaf a oedd yn dweud mai dyna ble roeddent eisiau i’r arian fynd, am eu bod yn cydnabod y newid yn strwythur y driniaeth o ddarpariaeth fwy teuluol ei natur i’r ddarpariaeth ar gyfer oedolion. Felly, roeddwn eisiau gwybod a fyddai’r cyllid hwnnw’n rheolaidd, yn barhaus, ac a ydych yn trafod gydag arbenigwyr ym maes anhwylderau bwyta ynglŷn â hyfforddi’r lefelau presennol o staff ar gyfer y ddarpariaeth newydd honno. Hefyd, o ran recriwtio staff newydd a fyddai’n gallu dod i mewn i’r maes anhwylderau bwyta mewn perthynas â’r cyllid newydd hwn, rwy’n credu y bydd yn gwneud llawer i sicrhau bod y gwasanaethau hyn yn llawer mwy effeithiol yn y dyfodol.
Rwy’n falch fod yna groeso cyffredinol i’r modd y mae’r arian hwnnw’n cael ei ddefnyddio i wella’r gwasanaeth yn ystod y flwyddyn hon. O ran y sefyllfa reolaidd, rwy’n credu bod gwir angen i ni siarad nid yn unig am yr arian ar gyfer eleni, ond am y gwasanaethau ehangach. Yn hytrach na fy mod yn ceisio meddwl ar fy nhraed faint o arian sydd wedi cael ei wario ym mhob maes, unwaith eto, rwy’n credu y byddai o gymorth pe bawn yn ysgrifennu atoch ac yn anfon copi at yr Aelodau ynglŷn â’r sefyllfa bresennol a datblygiadau yn y dyfodol. Felly, gall fod yn ddefnyddiol i chi a’r grŵp trawsbleidiol weld hwnnw hefyd.