<p>Gwasanaethau a Chymorth Iechyd Meddwl </p>

2. 2. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Llesiant a Chwaraeon – Senedd Cymru ar 17 Mai 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Hannah Blythyn Hannah Blythyn Labour

4. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi’r wybodaeth ddiweddaraf am ddarparu gwasanaethau a chymorth iechyd meddwl yng ngogledd Cymru? OAQ(5)0169(HWS)

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 2:58, 17 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Rydym yn cydnabod bod y bwrdd iechyd yn gweithio’n galed i wneud y gwelliannau angenrheidiol i wasanaethau iechyd meddwl ar draws gogledd Cymru. Cytunwyd ar strategaeth iechyd meddwl newydd ar gyfer gogledd Cymru gan y bwrdd ar 20 Ebrill ac mae wedi cael ei chymeradwyo gan eu chwe phartner awdurdod lleol.

Photo of Hannah Blythyn Hannah Blythyn Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch. Diolch am eich ymateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Hoffwn gydnabod y gwaith y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud a’r ymrwymiad i godi ymwybyddiaeth a mynd i’r afael â stigma iechyd meddwl. Mae’r heriau sy’n ein hwynebu yng ngogledd Cymru wedi cael, ac yn cael eu cofnodi’n dda. Rwy’n croesawu dull amlasiantaeth newydd y bwrdd iechyd o ddatblygu’r strategaeth iechyd meddwl newydd rydych newydd ei chrybwyll, a’r ymrwymiad i weithio gyda defnyddwyr gwasanaethau yn ogystal â staff i wella ein gwasanaethau. Fodd bynnag, mae’n amlwg, a gwn fod y bwrdd iechyd hefyd yn cydnabod hyn, fod yna gymaint mwy y gallwn ei wneud i wella gwasanaethau iechyd meddwl yn ein hardal. Gobeithio y bydd y strategaeth newydd ac ymgysylltiad y bwrdd iechyd â defnyddwyr gwasanaethau’n gam i’r cyfeiriad cywir, ond yn amlwg, mae llawer mwy sydd angen ei wneud, ac mae’n rhywbeth y byddaf yn rhoi sylw agos iddo, gan eu dwyn i gyfrif ar ran fy etholwyr yn Nelyn. Ysgrifennydd y Cabinet, a gaf fi ofyn i chi barhau i fonitro’n gadarn a gwneud yn siŵr fod gwella gwasanaethau a chymorth iechyd meddwl yn flaenoriaeth yng ngogledd Cymru ac ar gyfer pobl gogledd Cymru?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 2:59, 17 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Ydw, rwy’n fodlon rhoi’r sicrwydd hwnnw. Mae wedi bod yn gam gwirioneddol ymlaen, fodd bynnag, i gyrraedd y pwynt lle ceir strategaeth iechyd meddwl briodol i ymgynghori arni—nid yn unig i ymgynghori arni, ond fe’i lluniwyd yn dilyn gwaith y mae’r bwrdd iechyd wedi’i wneud gyda llywodraeth leol, fel y soniais, ond hefyd gyda’r trydydd sector a chyda staff yn y gwasanaeth, a chyda defnyddwyr y gwasanaeth yn ogystal. I fod yn deg, nid oedd hynny’n wir ac nid dyna oedd y sefyllfa cyn gosod mesurau arbennig. Nid oedd yn sefyllfa dderbyniol, ac roedd hyn yn ffactor arwyddocaol pan wnaed y bwrdd iechyd yn destun mesurau arbennig. Nid y modd y darperir y gwasanaeth yn unig yw’r realiti, ond y ffaith mewn gwirionedd nad yw’r strategaeth ar gyfer y dyfodol wedi cyrraedd lle y gallai ac y dylai fod. Felly, mae yna gam gwirioneddol ymlaen, a dylai’r arweinyddiaeth newydd dan Andy Roach, a hefyd y cynnydd sylweddol a wnaed gan y prif weithredwr dros dro a’r prif weithredwr cyfredol, roi mwy o hyder i ni ar gyfer y dyfodol.

Ond yn sicr nid yw’n faes i’w anghofio neu i fod yn hunanfodlon yn ei gylch a dweud bod popeth wedi’i ddatrys oherwydd bod strategaeth newydd yn bodoli. Mae heriau gwirioneddol i’w goresgyn ac mae hwn yn rhan arwyddocaol sydd o ddiddordeb i’r rheoleiddwyr pan fyddant yn cyfarfod i gynghori Llywodraeth Cymru ar y cynnydd y mae Betsi Cadwaladr wedi’i wneud a’r cynnydd sy’n ofynnol eto. Felly, mae Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru yn parhau i fod â diddordeb gweithredol yn y modd y darperir gwasanaethau iechyd meddwl, rwy’n parhau i fod â diddordeb yn y cynnydd sy’n cael ei wneud a byddaf yn parhau â’r diddordeb hwnnw hyd nes y byddwn mewn sefyllfa lle bydd modd gweld y bwrdd iechyd yn dod allan o fesurau arbennig pan fydd y rheoleiddwyr yn ein cynghori ei bod yn briodol i ni wneud hynny, a hefyd bydd angen parhau i ganolbwyntio ar ddarparu a gwella gwasanaethau iechyd meddwl ar draws gogledd Cymru ar ôl hynny hyd yn oed.

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative 3:00, 17 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Mae’r ffaith fod bylchau parhaus yn y driniaeth ar gyfer diagnosis deuol i bobl â phroblemau iechyd meddwl a phroblemau camddefnyddio sylweddau yng ngogledd Cymru yn golygu bod y drws tro yn dal i fod yn fyw ac yn iach yn anffodus. Mae degawd wedi bod ers i adroddiad a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru ar wasanaethau dadwenwyno ac adsefydlu cleifion preswyl haen 4 gael ei ryddhau i mi ar ôl cael ei gladdu, adroddiad a nodai fod pobl yn aildroseddu’n fwriadol oherwydd y bylchau hyn a’r derbyniadau i’r ysbyty oherwydd absenoldeb y driniaeth hon. Cyflwynodd Llywodraeth Cymru fodel arfaethedig gan weithio gyda thri darparwr trydydd sector yng ngogledd, canolbarth a de Cymru. Ddegawd yn ddiweddarach, lle rydym ni arni o ran hynny, fel bod y bobl sydd angen triniaeth ar gyfer diagnosis deuol yn ddybryd yn gallu ei chael yn y rhanbarth lle maent yn byw?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:01, 17 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Rydych yn gofyn ynglŷn â’r ddarpariaeth ar draws ystod o wahanol feysydd ac mae camddefnyddio sylweddau, yn amlwg, yn fater y mae’r Gweinidog yn arwain arno. Rwy’n hapus i ni ysgrifennu atoch i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi ynglŷn â lle rydym arni gyda gwasanaethau haen 4 yng ngogledd Cymru ac yn fwy cyffredinol, i Aelodau ar draws y wlad hefyd.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru

Rŷch chi’n berffaith iawn i ddweud, wrth gwrs, na ddylem ni dwyllo’n hunain i feddwl bod y sefyllfa wedi’i datrys, oherwydd mi ges i gyfarfod reit frawychus, a dweud y gwir, gyda gweithwyr proffesiynol yn y maes iechyd a gofal yng ngogledd Cymru rhyw wythnos neu ddwy yn ôl, ac roedden nhw’n sôn mai, wrth gwrs, diffyg capasiti, diffyg gwlâu a diffyg staffio yw un o’r problemau canolog sydd yn creu cylch dieflig lle mae yna bobl yn cael eu rhyddhau o unedau yn rhy gynnar oherwydd nad yw’r capasiti yna i dderbyn pobl newydd i mewn i gyfundrefn gymunedol sydd heb y capasiti i ddelio â’r niferoedd sydd, ar y pen arall wedyn, yn mynd i wthio mwy o bobl i mewn i’r unedau er mwyn gallu delio â’r baich gwaith. Yr hyn a ddywedon nhw wrthyf i oedd bod y sefyllfa nawr yn waeth nag y mae hi wedi bod erioed o’r blaen.

Nawr, rwy’n derbyn yr hyn rŷch chi’n ei ddweud ynglŷn â strategaeth tymor hir ac edrych ymlaen, yn ei lle, ond y realiti yw, wrth gwrs, fod yna ddwy flynedd nawr ers i fwrdd iechyd Betsi Cadwaladr fod mewn mesurau arbennig, ac, fel y dywedoch chi, un o’r rhesymau am hynny oedd y diffygion yn y gwasanaethau iechyd meddwl. Felly, rwy’n siŵr y gwnewch chi gydnabod nad yw’r sefyllfa bresennol yn dderbyniol, ond yr hyn mae pobl eisiau ei wybod yw: beth yw’r cynllun i ddelio â’r trafferthion hyn nawr, heddiw, tra, wrth gwrs, yn symud ymlaen wedyn i gynlluniau mwy tymor hir yn y pen draw?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:03, 17 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am y cwestiwn ac rwy’n cydnabod bod yr heriau a wynebir gan y gwasanaeth yng ngogledd Cymru yn ymwneud â dealltwriaeth briodol o gapasiti a galw ac angen, ond hefyd y modd y caiff y gwasanaeth ei drefnu—mae hynny’n gwneud gwahaniaeth mawr—a gwneud yn siŵr fod yr adnoddau sydd ar gael iddo’n cael eu defnyddio a’u trefnu’n briodol. Mae yna rywbeth ynglŷn â chael strategaeth briodol a chlir er mwyn deall yr hyn rydym yn ceisio ei gyflawni a pham, yn ogystal, ac mae yna gam sylweddol ymlaen wedi bod. Ond yn wrthrychol, mae darpariaeth gwasanaethau iechyd meddwl, yn gyffredinol, mewn lle gwell yng ngogledd Cymru nag yr oedd rai blynyddoedd yn ôl.

Ond fel ym mhob gwasanaeth arall, os ydych yn y rheng flaen a’ch bod mewn swydd brysur ac anodd a heriol, efallai na fyddwch yn gallu cymryd cam yn ôl a meddwl ‘Mae hyn yn well na lle roeddem flwyddyn yn ôl, 24 mis a 36 mis yn ôl.’ Dyna ran o’r rheswm pam fod gennym broses wrthrychol gyda’r rheoleiddwyr. Nid ydynt yn cymryd fy ngair i am y cynnydd a wnaed. Mae’r rheoleiddwyr yn rhoi asesiad cyflawn yn annibynnol ar y Llywodraeth ac yna maent yn rhoi cyngor i ni ynglŷn â’r cynnydd drwy’r mesurau arbennig. Beth bynnag sy’n digwydd gyda’r mesurau arbennig, bydd angen parhau i edrych, fel y dywedais wrth ateb Hannah Blythyn, ar y modd y darperir gwasanaethau iechyd meddwl, yr ansawdd a’r canlyniadau a gyflawnir gyda ac ar gyfer pobl yng ngogledd Cymru. Nid oes gennyf amheuaeth o gwbl fod yn rhaid i’r cynnydd rydym yn ei ddisgrifio fod yn onest, ond mae’n rhaid iddo hefyd gydnabod bod rhagor i’w wneud o hyd, yn y presennol, ar unwaith, yn ogystal ag yn y dyfodol tymor canolig a mwy hirdymor. Felly, yn sicr nid wyf yn ceisio gwadu’r heriau ac rwy’n siŵr y byddaf yn cael llawer mwy o gwestiynau yn y Siambr hon ynglŷn â ble rydym arni mewn gwirionedd.