Yr eitem nesaf ar ein hagenda ni yw’r ddadl ar adroddiad y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu, ‘Y Darlun Mawr: Safbwyntiau Cychwynnol y Pwyllgor ar Ddarlledu yng Nghymru’, ac rwy’n galw ar Bethan Jenkins, y Cadeirydd, i wneud y cynnig.

Cynnig NDM6329 Bethan Jenkins

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi adroddiad y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu, ‘Y Darlun Mawr—Safbwyntiau cychwynnol y Pwyllgor ar Ddarlledu yng Nghymru’, a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 1 Chwefror 2017.

2. Yn cytuno y dylai S4C, wedi derbyn argymhelliad y pwyllgor i’r perwyl hwn, osod adroddiadau ariannol a datganiadau archwiliedig o gyfrifon gerbron y Cynulliad.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Llywydd. Rwy’n falch iawn o allu agor y ddadl hon ar adroddiad cychwynnol y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu ar ddarlledu yng Nghymru, ‘Y Darlun Mawr’, a diolch yn fawr i’r clercod ac i’r Aelodau Cynulliad o bob plaid am eu gwaith caled ar y pwyllgor.

Er gwaethaf diffyg pwerau ffurfiol y Cynulliad yn y maes hwn ar hyn o bryd, rwy’n credu bod yna gonsensws nawr bod angen i’r BBC a sefydliadau cyfryngau eraill sy’n gweithredu yng Nghymru fod yn atebol i’r Cynulliad Cenedlaethol o ran eu cyfrifoldebau a’u hymrwymiadau yng Nghymru. Mae gan ddarlledwyr ddylanwad diwylliannol a gwleidyddol enfawr yng Nghymru, ac mae absenoldeb amlwg cyfryngau masnachol a phrint cryf yn y wlad hon yn golygu bod craffu cyhoeddus ar eu rôl yn bwysicach fyth. Er ein bod yn disgwyl ac yn croesawu i ddarlledwyr a’r cyfryngau ein dwyn i gyfrif fel gwleidyddion, mae gan y Cynulliad fuddiant clir a dilys o ran dwyn darlledwyr gwasanaethau cyhoeddus eu hunain i gyfrif. Mae gan ddarlledwyr gwasanaeth cyhoeddus rwymedigaeth ddiwylliannol clir i bortreadu Cymru a chymdeithas Cymru mewn ffordd sy’n adlewyrchu’r wlad hon ac yn dangos i ddinasyddion yma, yng ngweddill y Deyrnas Unedig, ac ar draws y byd, pwy ydym ni fel cenedl. Rwy’n gobeithio y bydd y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu yn darparu’r ffocws angenrheidiol ar gyfer dwyn ein darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus i gyfrif.

The report before us today is not the result of a specific committee inquiry. Instead, after taking evidence from a number of key figures and organisations in broadcasting, both within and outside Wales, it summarises our initial views on some of the key issues. It is our first contribution to what I hope will be a continuing debate about whether Wales gets the media it deserves. It provides a foundation for the more focused work that we have already started and intend to undertake throughout this Assembly. For instance, we have conducted an inquiry on the future of S4C—we are conducting an inquiry, I should say—and we hope to publish our conclusions before the summer recess in order to influence the outcome of the, we hope, imminent DCMS review of S4C’s future funding and remit.

We are concerned at the continuing decline of local media and local journalism in Wales, and we have also started an inquiry in this area, which I hope will recommend real, lasting solutions.

The role of radio in Wales needs more consideration. Some of the most popular public and commercial radio stations operating in Wales provide very little specific Welsh content or Welsh news. This is another area where we intend to do more detailed work.

Bydd yr Arglwydd Tony Hall, cyfarwyddwr cyffredinol y BBC, yn rhoi tystiolaeth i'r pwyllgor unwaith eto ar 28 Mehefin. Mewn tystiolaeth i'r pwyllgor ym mis Mawrth eleni, ailadroddodd yr Arglwydd Hall ymrwymiad i gyllid ychwanegol ar gyfer darlledu Saesneg yng Nghymru. Ynghylch faint y dylai'r cyllid ychwanegol fod, rydym yn argymell, fel pwyllgor blaenorol y Cynulliad, y Sefydliad Materion Cymreig a Llywodraeth Cymru ei hun, y dylai £30 miliwn yn ychwanegol gael ei ddarparu bob blwyddyn. Byddai cyllid ychwanegol ar y lefel hon o bosibl wedi caniatáu dyblu'r allbwn ac i’r BBC gynhyrchu rhaglenni o ansawdd sydd â siawns well o ennill lle ar rwydwaith y BBC.

Since we reported, Lord Hall has responded with an additional £8.5 million for English language broadcasting in Wales. While any increase is of course welcome, I am personally disappointed that this is significantly less than the £30 million that the committee has called for. I am also disappointed that the extra funding for Wales was considerably less than the extra £40 million that BBC Scotland is set to get, including funding for an additional television channel devoted to Scotland, especially when Ofcom told us—to our committee—that Scotland was over-indexed when financing for network was concerned. Whether Wales needs a dedicated channel is a matter for debate, which we haven’t yet had, but the disparity in the amount of extra funding is significant and needs further explanation. I am sure that the committee will ensure Lord Hall provides those explanations in two weeks’ time.

Mae'n deg nodi bod Cymru wedi sicrhau mwy na'i chyfran o'r boblogaeth o wariant gan y BBC yng Nghymru. I raddau helaeth, mae hyn yn adlewyrchu llwyddiant sylweddol Porth y Rhath a'r rhaglenni sy'n cael eu gwneud yno. Fodd bynnag, nid yw llawer o'r gwariant hwn yn cyfrannu at adlewyrchu hunaniaeth a safbwynt unigryw Cymreig. Mae gennym bryderon am ddyfodol Porth y Rhath ar ôl i gomisiynau wedi'u gwarantu gan y BBC ddod i ben. Mae hefyd pryderon newydd gennym ynglŷn â’r ffaith bod ‘The Wales Report’ yn dirwyn i ben a bod angen ailgomisiynu’r rhaglen wleidyddol honno. Mae angen mwy o raglenni gwleidyddol, nid, efallai, glastwreiddio’r rhai sydd gennym ni yn barod.

Ar y radio, nid yw allbwn newyddion gorsafoedd radio poblogaidd y BBC fel Radio 2 a Radio 1 yn gwneud llawer i hyrwyddo'r agenda newyddion unigryw yng Nghymru—a gwnaethom ni weld hyn yn ystod yr etholiad cyffredinol yma hefyd—ac yn aml gall atgyfnerthu neu greu mwy o ddryswch ynglŷn â chyfrifoldeb dros benderfyniadau gwleidyddol ar draws gwledydd ac o fewn y Deyrnas Unedig. Felly, rydym ni wedi argymell slot newyddion lle ceir optio allan i Gymru ar gyfer Radio 2 a Radio 1. A bydd hyn, yn ôl yr hyn yr ydym ni’n ei ddeall, yn cael ei ystyried fel rhan o adolygiad newyddion y BBC ac edrychaf ymlaen at gael gweld y canlyniad o hynny.

With regard to BBC support for local journalism, we are glad that the BBC is actively looking at ways of helping to improve the scrutiny of local democracy in the UK. However, we do have reservations about how they are approaching this. This is an area that we intend to scrutinise further as part of our inquiry into local journalism in Wales. I think—for my part anyway—I have reservations here about, if journalists are embedded in places like Media Wales, whether they would see that the BBC funding would potentially accommodate them, being able to take back some of those positions that they currently have in those organisations. We would not want to see that happen on any level, and I would hope the Minister would agree on that.

O ran llywodraethu’r BBC, roedd gan y pwyllgor nifer o bryderon am y trefniadau llywodraethu newydd ar gyfer y BBC. Er enghraifft, ni fydd cyfarwyddwr BBC Cymru mwyach yn aelod o brif fwrdd y BBC; nid oes digon o bwys wedi cael ei roi i farn y gynulleidfa yn strwythurau llywodraethu newydd y BBC; ac ai swydd y cyfarwyddwr gwledydd a rhanbarthau’r BBC a atgyfodwyd yw'r ffordd orau ymlaen, gan nad ydym wedi'n hargyhoeddi y gall un unigolyn gyflawni'r rôl hon yn effeithiol. Efallai bydd newyddion gan Lord Hall yn gallu gwneud inni feddwl yn wahanol, ond ar hyn o bryd, nid ydym ni’n credu bod hynny’n ddigon cryf.

Pre-appointment hearings: I know Lee Waters has been leading the charge on this. We are, however, pleased to note that the consent of the Welsh Government is now needed before the new BBC board member for Wales can be appointed. But our report recommended that there should be a pre-appointment hearing for this post, and that the nominee should answer questions from the committee before Welsh Ministers decide whether to give their consent to the person nominated. Since our report was published, the Welsh Government has, of course, withheld its consent to the appointment of the candidate nominated for this role. The appointment process, I understand, is therefore being re-run. The Welsh Government’s response to our report has accepted the principle of a pre-appointment hearing. So, there does not seem to me to be any practical reason why the Minister cannot give a simple undertaking here today that he will not give his consent to an appointment until there has been an opportunity for a committee hearing with the nominated candidate. This would not remove Ministers’ prerogative to confirm that appointment, but it would allow them to consider the views of the committee before making that decision.

Fel y soniais yn gynharach, mae'r pwyllgor wrthi'n cynnal ymchwiliad i adolygiad DCMS o gylch gwaith, cyllid ac atebolrwydd S4C. Felly, nid wyf yn bwriadu mynd i mewn i’r manylion hynny heddiw. Ond rŷm ni wedi dweud bod toriadau termau real i gyllideb S4C ers 2010 yn ddifrifol ac yn anghymesur. Mae'r toriadau hyn wedi arwain at sefyllfa lle mae 57 y cant o raglenni S4C yn awr yn ailddarllediadau. Mae hyn yn llawer rhy uchel ac yn fater o gryn bryder i'r pwyllgor.

Mae S4C wedi bod yn barod iawn i ymddangos gerbron pwyllgorau'r Cynulliad. Er y croesewir hyn, ni fyddem yn disgwyl dim llai. Fodd bynnag, rydym yn falch iawn bod S4C wedi cydnabod ei hatebolrwydd i'r Cynulliad Cenedlaethol ac wedi cytuno i ffurfioli'r berthynas drwy osod ei hadroddiadau blynyddol a'i chyfrifon archwiliedig gerbron y Cynulliad. Bydd y cynnig yr ydym yn ei drafod heddiw yn galluogi gosod y dogfennau hynny gerbron y Cynulliad yn y dyfodol ac yn darparu ffocws rheolaidd ar gyfer craffu ar S4C gan y pwyllgor a'r Cynulliad.

In the time I have left, I will briefly mention ITV Wales. They may be part of a private company, but it is still very much a public service broadcaster with obligations to the public it serves. ITV has pointed out that it is exceeding its licence requirements for audiences in Wales. While that may be true, the independently owned channel 3 service in Scotland, again, has increased its non-news provision in recent years, while ITV Cymru Wales’s provision has declined. I would urge ITV to think about putting more of a proactive stance on providing more Welsh-specific output. While we can commend them for programmes like ‘Aberfan’ on network, I think there is much more to be done.

Well, I was going to declare an interest because my brother is a journalist on ‘Channel 4 News’, but he may be grateful to know that I am not going to speak any more, to let other Members come in. I am sure that other Members can also talk about Ofcom and their new roles in relation to the BBC and their future role here in Wales.

Diolch yn fawr iawn i’r Aelodau sydd wedi bod yn rhan o’r drafodaeth. Gobeithio y gallwn gael mwy o drafodaethau yn y dyfodol.

Rwy’n mynd i’ch siomi yn y fan honno, Bethan—nid wyf yn mynd i ddechrau siarad am Ofcom. Ni fydd gennyf amser yn fy nghyflwyniad byr, mae arnaf ofn. Roeddwn am bwysleisio i gychwyn, mewn gwirionedd—er fy mod yn diolch i’r pwyllgor a’r staff am eu gwaith ar hyn—ei fod yn bwyllgor arloesol iawn, yr un rydym yn aelodau ohono ar hyn o bryd. Roeddwn eisiau sôn am hynny am eiliad, fel y dywedais. Mae’r adroddiad hwn, fel y clywsoch, yn adroddiad ar safbwyntiau cychwynnol. Mae’n ddechrau ar gyfres pan fyddwn yn holi cwestiynau ynglŷn â stori’r cyfryngau darlledu mewn ffordd inni allu mesur ein dylanwad mewn gwirionedd ar gynnydd y stori honno dros y—wel, fe fydd yn bedair blynedd bellach, ond pum mlynedd i gyd. Oherwydd mae’n hawdd i ni, fel Aelodau, i lithro i batrwm o graffu yn y tymor byr gan nad oes llawer ohonom. Bydd yna bob amser waith newydd a phwysig i’w wneud, ac nid yw asesu ein hetifeddiaeth fel pwyllgor—unrhyw bwyllgor, mewn gwirionedd—fel seneddwyr yn rhywbeth y gallwn roi cymaint o amser iddo ag y gallai fod angen i ni ei wneud. Mae’n cyfyngu ar ein gallu i brofi i bobl Cymru ein bod ni, y Cynulliad, â gallu i wneud cynrychiolaeth yn offeryn gweithredol. Mae cynrychioli etholwyr yn golygu mwy na rhestru enwau yma yn y Siambr, neu ddefnyddio mater penodol fel pêl fas wleidyddol. Eto i gyd, mewn gwlad fach o ran ei chyfryngau, mae’n anodd ceisio adeiladu unrhyw fath o fomentwm o ddealltwriaeth ynglŷn â’r hyn y gall y Cynulliad ei gyflawni ar ran ein etholwyr—boed yn wella polisïau a deddfwriaeth y Llywodraeth, ie, ond drwy gael ein sector cyhoeddus, ein sector preifat a’r trydydd sector, yn ogystal â phawb yng Nghymru fel unigolion, i ystyried ein hymddygiad, ein hawliau, ein cyfrifoldebau mewn gwirionedd—yn wir, eu grym, os mynnwch. Felly, rwy’n cymeradwyo’r pwyllgor hwn o ddifrif. Gwn fy mod yn rhan ohono, ond rwy’n meddwl bod hyn yn arweiniad mor dda ar gyfer edrych ar y mater yn hirdymor a dechrau ar waith llawer hwy yn yr achos hwn ar y—[Torri ar draws.] Wel, dim ond y gorau sydd ar y pwyllgor hwn.

Nawr, pan gyhoeddwyd yr adroddiad hwn—yr adroddiad cychwynnol hwn, cofiwch—fe achosodd ychydig o gynnwrf, ac rwy’n credu bod hynny’n beth da. Nid oes yr un ohonom yn dymuno bod yn wrthwynebus yn y pwyllgor; rydym yn gwerthfawrogi’r dystiolaeth a roddodd y tystion i ni. Ond mae cyn lleied o chwaraewyr yn ein cyfryngau gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru fel bod yr hyn a ddisgwylir gan bob un ohonynt gymaint yn fwy. Rydym yn cydnabod yn llwyr fod y toriadau ariannol wedi arwain at ganlyniadau, ac nid yw’r adroddiad hwn yn celu rhag rôl Llywodraeth y DU yn hynny, ond rydym hefyd yn cydnabod bod gan y BBC gyfrifoldeb uniongyrchol dros y penderfyniadau sy’n effeithio ar BBC Cymru ac S4C, ac mae nifer o’n hargymhellion, fel y gwelwch, at sylw uniongyrchol y BBC yn genedlaethol. Ac rwy’n meddwl y bydd yn ddiddorol gweld sut y gall y Cynulliad hwn ddylanwadu ar gorff nad yw’n atebol i ni na Llywodraeth Cymru mewn gwirionedd.

Nawr, mae’r adroddiad hwn yn rhoi awgrymiadau cynnar ynglŷn â’r hyn a ddisgwylir yn benodol gan y BBC o ran y portread o Gymru ac yn bwysicach, cyrhaeddiad y portread hwnnw ar y rhwydwaith. Mae hefyd yn cyfeirio at wariant y BBC yng Nghymru, ar bethau fel Roath Lock yn bennaf, er nad hynny’n unig—wyddoch chi, y ganolfan gynhyrchu drama genedlaethol—ac ni ellir gwadu bod y newyddion yno, wrth gwrs, yn eithaf da. Hynny yw, mae’r arian sy’n cael ei wario yno yn fwy na rhywbeth tybiannol sy’n cyfateb i fformiwla Barnett, os mynnwch chi. Ond nid oedd y gwariant cystal ar y pryd ar ddrama Saesneg a oedd am Gymru mewn rhyw ffordd amlwg. Roedd hynny’n sicr yn destun pryder, ac wrth gwrs, roedd yr adolygiad o’r siarter ar fin digwydd ar y pwynt hwnnw, a newyddion da wedi’i addo. Nawr, rydym yn gwybod beth oedd canlyniad yr adolygiad o’r siarter, ac mae Bethan wedi sôn amdano. Ein hymateb ehangach i hynny fydd un o’r penodau nesaf yn y gyfres barhaus hon, ac fel y clywsom, rydym yn cymryd tystiolaeth gan Tony Hall mewn oddeutu pythefnos, rwy’n meddwl.

Nawr, Bethan, rydych wedi datgelu’r prif sbwylwyr, ond roeddwn eisiau sôn bod yr £8.5 miliwn ychwanegol ar gyfer drama Saesneg wedi dod gyda’r nod y byddai hanner unrhyw raglenni newydd a dyfir o hyn yn cael eu darlledu ar draws y DU, sef y rhwydwaith, nid yma yng Nghymru yn unig. A phan gofiwch fod y swm yr un fath, neu hyd yn oed ychydig yn llai nag y mae’n debyg y bydd gofyn i BBC Cymru ei arbed o ystyried y setliad ariannol nad yw wedi’i godi gan Lywodraeth y DU i’r BBC, nid yw’n edrych fel arian ychwanegol o gwbl, nac ydy? Mae’n edrych fel arian wedi’i ailgylchu, ond gyda rhai cyfarwyddiadau wedi’u hatodi ar sut i’w wario. Rydym wedi clywed bod y buddsoddiad yn yr Alban oddeutu pedair gwaith yn fwy, ac rwy’n credu y bydd yn ddiddorol gweld sut y gall y BBC ei hun fod yn sicr fod ei ymrwymiad siarter i gynrychiolaeth wedi’i chydbwyso’n well, gan gynnwys y modd y portreadir y gwledydd a’r rhanbarthau, a sut olwg fydd ar hynny yn y pen draw mewn gwirionedd pan fo rhai cenhedloedd, os caf ddweud, a rhanbarthau yn gwneud yn llawer gwell yn ariannol nag eraill, er gwaethaf y cyllid gwaelodol a ymgorfforwyd yn y siarter.

I orffen, rwy’n meddwl y dylem ddweud hefyd na wnaethom gilio rhag ceisio darganfod a oedd y darlledwyr hynny yng Nghymru yn mynd i wneud rhywbeth heblaw colli dagrau ynglŷn â dod i ben â chyn lleied a oedd ganddynt, neu a oeddent, yn wir, er gwaethaf y toriadau llym, yn barod am yr her o wynebu’r toriadau hynny. Ac rwy’n meddwl ei bod yn deg dweud eu bod wedi gwneud hynny. Ac rwy’n meddwl y gallai hefyd fod yn deg dweud ein bod yn dal heb gael peth o’r sicrwydd y chwiliem amdano. Wrth i ni geisio cael mwy o gynyrchiadau BBC Cymru ar rwydwaith y BBC, roeddem yn galw am hynny hefyd gan ITV Cymru ar rwydwaith ITV, a gwyddom yn y ddau achos fod natur ac ansawdd y rhaglenni’n allweddol. Rwy’n credu ei bod yn deg dweud—mae’n ddrwg gennyf, rwy’n gwybod fy mod yn brin o amser—fod ITV wedi ymateb i’r her; enillodd ‘The Aberfan Young Wives Club’ wobr ar y rhwydwaith teledu cenedlaethol, felly nid wyf am glywed unrhyw dynnu’n ôl gan ITV Cymru ar hyn. Ac rwy’n credu fy mod am ei gadael yn y fan honno. Mae gennyf bethau tebyg i’w dweud, ond rwy’n sylweddoli fy mod yn ei mentro hi gyda chi. [Chwerthin.] Diolch.

Doeth iawn yn wir. Dai Lloyd.

Diolch yn fawr, Llywydd, ac rwy’n falch o godi yn y ddadl bwysig yma ar y ddogfen hardd yma, ‘Y Darlun Mawr: Safbwyntiau Cychwynnol y Pwyllgor ar Ddarlledu yng Nghymru’, ac, fel mae’r Cadeirydd doeth, cadarn, aeddfed—Bethan yn fan hyn—wedi crybwyll eisoes, dechrau ar y daith yr ŷm ni yn fan hyn nawr, achos—. A’r cefndir, yn naturiol, ydy’r portread o Gymru ar ein rhwydweithiau, fel y BBC ac ITV ac ati. Ac wrth gwrs, y cefndir ydy nid ydym ni’n credu bod yna fawr o bortread o Gymru—mae yna le i gael llwyddiant syfrdanol. Mae pobl wastad wedi dweud wrthych ar stepen drws, gan ein bod ni wedi bod ar stepen ambell ddrws yn ddiweddar, yn cwyno am ddiffyg sylw Cymru yn gyffredinol—‘Cymru wastad yn cael ei hanwybyddu’, yr oeddwn i’n ei glywed yr wythnos diwethaf. Ac, wrth gwrs, rhan o hynny ydy’r diffyg sylw penodol i Gymru ar y BBC ac ati, ond hefyd y ffaith bod y cyfrwng printiedig, ein papurau newydd ni, mor affwysol o wan yma yng Nghymru hefyd. Nid oes yna braidd neb ar ôl sydd yn dal i ddarllen y ‘Western Mail’ ac ati.

Nawr, yn nhermau—. Gan ein bod ni yn nodi’r adroddiad yma yn y cynnig, gwnaf i lynu wrth yr adroddiad a chanolbwyntio ar argymhellion 1, 2 a 3. Mae Bethan wedi cyfeirio eisoes at yr angen i wario mwy o bres yma ar ran y BBC. Fe fuon ni i gyd rownd stiwdios y BBC yma, dros y ffordd, ac mae’n hyfryd gweld yr holl arian sy’n cael ei wario ar wneud ‘Casualty’ a ‘Meddyg Pwy’— ‘Doctor Who’—ond nid yw e wastad yn glir o’r rhaglenni yna eu bod nhw’n adlewyrchu bywyd yng Nghymru o gwbl, a dweud y gwir. Rydw i wedi gwneud y pwynt o’r blaen: nid fy mod i’n gofyn am daleks dwyieithog, ond efallai, o bryd i’w gilydd, dylai’r rhaglenni yna o leiaf olrhain eu bod nhw yng Nghymru. Achos mae pob ysbyty arall yng Nghymru efo arwyddion dwyieithog, megis; gallai’r ysbyty yn ‘Casualty’, efallai, adlewyrchu’r wlad lle mae’n cael ei wneud. Mae’r pwynt yna’n bwysig achos rydym ni’n colli pres, fel mae Suzy newydd ddweud, ar bortreadu Cymru yn yr iaith Saesneg achos efallai ei fod e’n cael ei wario yn y fan hyn. Mae angen mwy o bwyslais ar bortreadu Cymru yn yr iaith Saesneg. Fe ddof i nôl at hynny os bydd yna amser.

Yn y bôn, mae angen mwy o bwyslais ar bortreadu Cymru neu fe fydd yna ganlyniadau. Rydym ni wedi cael y canlyniadau, megis yn y refferendwm Brexit y llynedd, sef nad oedd yna fawr neb o’n trigolion yn sylweddoli bod Cymru yn elwa o fod yn aelod o Ewrop. Buasai gwasg a phortreadu mwy clyfar, gwir o beth sy’n digwydd yma yng Nghymru wedi ei gwneud yn eglur taw’r syniad gorau buasai pleidleisio i aros i mewn yn Ewrop. Roedd y rhan fwyaf o’n pobl yn dilyn yn llafurus iawn y wasg brintiedig a’r cyfryngau torfol sy’n deillio o Lundain. Ac wrth gwrs, fel y mae’r Cadeirydd eisoes wedi dweud, mae mwy o bobl yn gwrando ar Radio 1 a Radio 2 yng Nghymru na sydd, yn anffodus, yn gwrando ar Radio Cymru neu Radio Wales. Efallai y buasai’n syniad petai Radio 1 a Radio 2 yn eu slot newyddion yn sôn am Gymru rhywbryd. Slot bach a fyddai’n neis, ontefe, yn lle ein hanwybyddu ni yn gyfan gwbl. Dyna her i’r BBC, felly. Achos y tro diwethaf roedd y meddygon iau ar streic—ac mi fuon nhw ar streic cwbl o weithiau y llynedd—roedd pobl sydd ddim yn arfer gwrando ar ein cyfryngau ni yma yng Nghymru, fel rhai o’n meddygon iau ni yn Ysbyty Treforys, yn credu eu bod nhw ar streic hefyd. Wrth gwrs, rydym ni mewn gwlad wahanol yn y fan hyn, ac nid oedd ein meddygon ni ar streic. Felly, dyna pam mae angen darparu’r wybodaeth iawn neu fe fydd pobl yn camgymryd.

Dathlwn fodolaeth S4C, yn naturiol. Rydym ni’n cefnogi’u bwriad nhw i esblygu yn aml-blatfform. Mae’n adlewyrchu Cymru yn y Gymraeg. Dyna pam mae’n bwysig bod gennym ni ryw fath o blatfform sy’n adlewyrchu Cymru yn yr iaith Saesneg, ac mae hynny yn dal yn ddiffygiol.

Yn nhermau amser, gwnaf orffen efo bwriad y BBC i gael gwared ar ‘The Wales Report’. Sut mae hynny’n mynd i wella’r portread o Gymru, beth sy’n digwydd yn y fan hyn, ein gwleidyddiaeth ni, yr ‘issues’ rydym ni’n eu trafod o hyd, a phan fydd pobl yn dweud, ‘Smo ni’n gwybod pwy sydd yn y Senedd. A ydych chi’n Aelod o’r Cynulliad? ‘Smo ni’n gwybod’? A beth yw’r adwaith? Cael gwared ar ‘The Wales Report’. Gwarthus. Mae angen ailedrych ar hynny, achos mae pobl yn cwyno allan fanna nad ydyn nhw’n gwybod beth rydym ni’n ei wneud. A beth sy’n digwydd? Rydym ni’n cael gwared ar un rhaglen sy’n dweud wrth bobl beth rydym ni’n ei wneud.

Cefnogwch y cynnig. Diolch yn fawr.

Wel, Llywydd, roeddwn yn bwriadu dechrau fy sylwadau drwy ddweud fy mod yn cytuno â phopeth sydd wedi cael ei ddweud hyd yn hyn, ond rwy’n ofni bod y modd y llithrodd Dai Lloyd i ddadl Ewropeaidd funud neu ddwy yn ôl yn fy atal rhag gwneud hynny, yn anffodus. Mae’n un o’r ychydig iawn o destunau rydym yn anghytuno yn eu cylch ar y pwyllgor. Dechreuodd Bethan Jenkins ei haraith yn gynharach, ar awtistiaeth, drwy roi molawd i Mark Isherwood am ei ran yn rhedeg y grŵp trawsbleidiol, a hoffwn ddechrau fy araith i drwy roi molawd iddi hi am y modd rhagorol y mae hi wedi cadeirio’r pwyllgor. Yn wir, fel y dywedodd Suzy, rydym yn griw hapus ac yn naturiol gydsyniol, o leiaf o fewn cyfyngiadau cul y pynciau a drafodwyd gennym. Ceir cytundeb cyffredinol yn y pwyllgor ar ein dull o fynd ati ar y materion a drafodwyd gennym.

I raddau helaeth iawn mae’r adroddiad hwn yn ymwneud â darlledu gwasanaeth cyhoeddus, ac mae hon yn elfen bwysig yn y ddadl am rôl addysgol y sefydliadau darlledu ac yn wir, y cyfryngau print a’u fersiynau ar-lein. Cyfeiriodd Dai funud yn ôl at y ffaith nad adroddir fawr ddim ar yr hyn a wnawn yn y lle hwn, ac ychydig iawn o drafodaeth go iawn a geir am faterion difrifol. Nid wyf yn cytuno mewn gwirionedd â’r hyn a ddywedodd hefyd am bobl yn dilyn yr hyn a ddywedir yn y papurau newydd er mwyn gwneud penderfyniadau ar, er enghraifft, pa un a ydynt o blaid Brexit ai peidio. Mae pobl yn gyffredinol yn tueddu i brynu papurau newydd, rwy’n credu, i atgyfnerthu eu rhagfarnau yn hytrach na’u herio. Felly, nid wyf yn credu bod llawer o le i bapurau newydd newid barn pobl. Ond rwy’n teimlo—ac nid yw hon yn feirniadaeth rwy’n ei hanelu at Gymru yn hytrach nag unrhyw ran arall o’r Deyrnas Unedig—ein bod wedi cael cam go iawn gan ein sefydliadau cyfryngol nad ydynt yn cynnwys fawr ddim gohebiaeth wleidyddol ddifrifol o gwbl mewn gwirionedd. Oni bai fy mod yn cael fy ngalw i drefn gan y Llywydd yn y lle hwn, mae’n anodd iawn cael sylw’r wasg o gwbl, ac yn sicr nid ynglŷn ag unrhyw beth synhwyrol y gallwn ei ddweud. [Chwerthin.] Nid fy mod yn gwahodd y Llywydd i wneud hynny unwaith eto, ond mae’n ymddangos mai felly y mae, fod y cyfryngau’n tueddu i ganolbwyntio ar y pethau dibwys yn hytrach na’r materion pwysig, felly ni cheir gohebu gydag unrhyw ddyfnder yn perthyn iddo o gwbl, sy’n drueni mawr.

Rwy’n credu, ar gyfer ein darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus, fod dyletswydd gadarnhaol arnynt i godi lefel y drafodaeth ac i gyflawni swyddogaeth addysgol. O ran rôl y BBC, hoffwn wneud yr hyn rwy’n ei ystyried yn bwynt syml, sef ein bod wedi ein dosbarthu’n rhan o wledydd a rhanbarthau’r DU, ond rwy’n credu y dylai gwledydd gael eu trin ar lefel bwysicach na rhanbarthau, ac mae dimensiwn diwylliannol gwlad yn llawer pwysicach. Gwn y byddai pobl Swydd Efrog yn anghytuno â hyn yn ôl pob tebyg ac maent yn ystyried eu hunain fel gwlad Duw ei hun, ond serch hynny, mae gennym y pedair gwlad ac rwy’n credu y dylent gael cyfran anghymesur o’r adnoddau. Ni ddylai fod yn seiliedig ar boblogaeth neu unrhyw beth felly.

Cyfeiriodd Suzy yn ei haraith, fel yn wir y gwnaeth Bethan, at y gwahaniaeth yn y cyllid rhwng Cymru a’r Alban. Nid wyf yn arbennig o awyddus i amddifadu’r Alban o unrhyw beth sydd ganddi ar hyn o bryd, ond rwy’n credu, fel gyda fformiwla Barnett yn gyffredinol, fod Cymru’n cael llai nag y dylai ac mae angen mynd i’r afael â hynny. Rwy’n gwybod bod hyn yn digwydd i raddau gyda phenderfyniadau ariannu diweddaraf y BBC, ond mae’n dal i fod gwahaniaeth sylweddol—ac mae’r ffigyrau eisoes wedi cael eu nodi yn y ddadl hon—rhwng yr hyn sydd ar gael i Gymru a’r hyn sydd ar gael i’r Alban. Hoffwn ddweud hefyd, yng nghyd-destun y sylw hwnnw, fod S4C yn rhan hanfodol o’r strategaeth i gynyddu nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghymru. Mae ganddi rôl anhepgor i’w chwarae ac felly, dylai gael cyllid sy’n gymesur â phwysigrwydd hynny. Mae wedi dioddef yn ystod y blynyddoedd diwethaf o doriadau syfrdanol, sy’n cyfateb i oddeutu 36 y cant mewn termau real, a chredaf y dylem roi mwy o flaenoriaeth i anghenion S4C. Maent wedi cyflawni gwyrth fach, mewn gwirionedd, ar gyllideb lawer llai, yn cynnal safonau rhaglenni a’u hehangder. Cafwyd gostyngiad sylweddol iawn yn nifer y staff, o 220 i 130. Mae eu gorbenion yn denau iawn, ar 4 y cant o’r cyfanswm ac rwy’n credu, at ei gilydd, ei bod yn stori lwyddiant sylweddol iawn ac mae Huw ac Ian Jones, yn arbennig, wedi gwneud cyfraniad enfawr i ddyfodol darlledu Cymraeg, nid yn unig yng Nghymru, oherwydd fe welant eu rôl fel darlledwyr i siaradwyr Cymraeg lle bynnag y maent yn y byd. Ac mae honno’n rhan bwysig iawn o S4C y credaf y dylid ei thanlinellu.

Gwelaf fod y golau coch wedi dod ymlaen ac nid oes gennyf amser i ddweud y nifer o bethau eraill y bwriadwn eu dweud, ond rwy’n credu bod hwn, fel adroddiad cychwynnol, yn waith da iawn ac mae’n sylfaen dda inni allu adeiladu darlun llawer mwy maes o law.

Diolch, Llywydd, ac nid wyf am ddilyn esiampl fy nghyd-Aelodau a chanu clodydd gwaith ein pwyllgor ein hunain—mater i eraill ffurfio barn yn ei gylch yw hwnnw. Mae’n werth atgoffa ein hunain pam ein bod wedi cychwyn ar y gwaith hwn a’r cefndir braidd yn ddigalon pan aethom ati i ddechrau ar ein gwaith. Mae toriad o 22 y cant wedi bod dros y 10 mlynedd diwethaf yn nifer yr oriau o raglenni Saesneg a ddarlledwyd gan BBC Cymru, toriad o 24 y cant i gyllid S4C a thoriad o 40 y cant i gynnyrch ITV Cymru yn 2009. Cynhwyswch y cythrwfl a’r tirlun newidiol yn y cyfryngau print ac ar-lein ac fel y mae llawer o bobl eraill wedi dweud, nid yw Cymru’n cael ei gwasanaethu’n dda. Er nad yw darlledu yn fater a ddatganolwyd, mae’n effeithio’n ddwfn, nid yn unig o ran galluogi pobl i wneud penderfyniadau gwybodus ynglŷn â sut y caiff ein cenedl ei rheoli, ond hefyd o ran adrodd straeon wrthym ein hunain ynglŷn â’n cymunedau ein hunain ac wrth y byd yn ehangach, sy’n hanfodol, rwy’n meddwl, i wead diwylliannol unrhyw wlad.

Mae fy nghyd-Aelodau wedi gwneud sylwadau deheuig ar brif fyrdwn yr adroddiad, felly nid wyf am oedi gormod gyda hynny. Roeddwn eisiau canolbwyntio’n bennaf ar un maes. Rydym yn eithaf da am gicio’r BBC a’u gwneud yn atebol, a chredaf fod hynny’n gwbl gywir, ond un o’r pethau a oedd yn bwysig am yr adroddiad hwn oedd ei fod yn rhoi sylw i ddarlledwyr gwasanaeth cyhoeddus eraill hefyd, y credaf eu bod wedi llwyddo i osgoi craffu’n ddigonol ar wleidyddiaeth Cymru, ac mae angen i hynny newid. Ac mae’r adroddiad hwn, gobeithio, yn anfon neges y bydd yn gwneud hynny.

Mae Channel 5, er enghraifft, yn ddarlledwr gwasanaeth cyhoeddus sy’n cael budd o’r tonnau awyr a gawsant gan bobl y wlad hon: ni allem ddod o hyd i unrhyw gynnwys gweladwy am Gymru. Channel 4, dim ond 2 y cant—2 y cant—o’u rhaglenni darllediad cyntaf a oedd yn tarddu o Gymru. Ac ITV. Dylwn ddatgan buddiant fel rhywun a arferai weithio yn ITV, a rhywun sydd â hoffter o’r sefydliad a pharch tuag at y gwaith y dylent ei wneud. Nid beirniadaeth o ITV Cymru yw hon, ond her i ITV ccc, a wnaeth weiddi blaidd, rwy’n meddwl, yn ôl yn 2007 pan oedd refeniw hysbysebu i’w weld yn fregus. Mae’n deg dweud bod yr effaith a gafodd rheoliadau Ofcom arnynt yn golygu na chawsant eu lleihau, byddent yn troi cefn ar ddarlledu rhaglenni gwasanaeth cyhoeddus yng Nghymru, ond gwrandawodd gwleidyddion a rheoleiddwyr ar yr alwad honno, a chafodd eu gofynion eu lleihau’n ddramatig—fel y soniais yn gynharach, gostyngiad o 40 y cant. Yn awr nid yw ond yn ofynnol iddynt ddarlledu pedair awr o newyddion bob wythnos, a 90 munud o gynnwys heb fod yn newyddion. Maent yn gwario oddeutu £7 miliwn y flwyddyn—er nad ydynt yn cyhoeddi’r ffigurau hyn, dyna a gadarnhawyd ganddynt i’r pwyllgor ei fod at ei gilydd yn gywir—ffigur sydd wedi bod, fel y maent yn ei roi, fwy neu lai yr un fath ers 2008. Felly, ers torri 40 y cant oddi ar eu rhwymedigaethau, nid ydynt wedi gwario unrhyw arian ychwanegol ar Gymru, er eu bod wedi gallu rhyddhau rhywfaint o arian o ddatblygiadau technolegol. Ond nid wyf yn credu bod hyn yn ddigon da.

Pan edrychwch ar elw ITV ccc, yn 2007 roedd yn £137 miliwn, a’r llynedd roedd yn £448 miliwn. Felly, cynnydd syfrdanol yn elw’r rhiant gwmni yn gyfnewid am gyfyngu amlwg ar yr ymrwymiad i Gymru. Dywedasant wrthym nad oes unrhyw werth dros ben yn y trwyddedau darlledu gwasanaeth cyhoeddus, sef yr un dacteg eto ag y ceisiasant ei defnyddio yn 2007—nad yw’n awgrym ofnadwy o gynnil y byddent, pe baem yn gofyn iddynt wneud gormod, yn troi cefn a ninnau’n dlotach o’r herwydd. Ac fe fyddem yn dlotach heb bresenoldeb ITV Cymru, gan eu bod yn cynnig lluosogrwydd i ddarlledu yng Nghymru. Maent yn cynnig naws wahanol a ffocws gwahanol i’r hyn a geir gan BBC Cymru, ac rydym yn gwerthfawrogi hynny, ond rwy’n credu bod gennym hawl i ofyn am ragor ganddynt yn y ffordd y maent yn rhoi sylw i Gymru.

Nawr, maent yn cyfeirio at eu llwyddiant BAFTA eleni, ac rydym yn eu llongyfarch am eu rhaglen ragorol ar Aberfan. Ond y tu hwnt i hynny, ychydig iawn o sylw y mae ITV fel rhwydwaith—ac unwaith eto, rhaid imi wahaniaethu rhwng ITV Cymru ac ITV fel rhwydwaith—yn ei roi i Gymru. Ychydig iawn o raglenni a geir ar gyfer y DU gyfan am Gymru. Yr enghraifft olaf a roesant i ni oedd yn 2014 pan ddarlledwyd y rhaglen am Dylan Thomas, ac maent yn mynd i gael trafferth yn y dyfodol gan nad oes gennym lawer o ddyddiadau arwyddocaol ar y gorwel. Mae gwir angen iddynt ymestyn eu dychymyg. Maent wedi dweud nad oes unrhyw rwystrau fel y cyfryw; roeddent yn awgrymu ei bod yn feritocratiaeth—nid oes syniadau digon da yn dod gan gomisiynwyr yng Nghymru. Wel, profwyd bod y ddadl hon yn ffug gyda’r BBC, lle roeddent wedi methu cyflawni dros Gymru am gyfnod hir, ac rydym bellach, drwy’r drwydded newydd, wedi ei gwneud yn ofynnol iddynt wneud rhagor. Ac rwy’n credu bod angen inni ei gwneud yn ofynnol i ITV wneud rhagor hefyd, gan ei bod yn amlwg mai’r un peth a gawn ganddynt os ydym yn gadael llonydd iddynt. Felly, mae’r pwyllgor wedi argymell bod Ofcom yn adolygu trwydded ITV ar ei chanol i ofyn iddynt gyflawni mwy dros Gymru. Dyna ein neges, Llywydd, i’r holl ddarlledwyr gwasanaeth cyhoeddus, nid y BBC yn unig—down yn ôl atynt cyn bo hir: rydym yn disgwyl gwell. Diolch.

Galwaf ar Weinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes, Alun Davies.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd, a hoffwn ymuno ag aelodau’r pwyllgor i longyfarch eu hunain ar y gwaith y maent wedi’i wneud dros y misoedd diwethaf. [Chwerthin.] Nid ydynt wedi gwerthu eu hunain ar golled y prynhawn yma, ac yn sicr nid ydynt wedi gwneud hynny yn yr adroddiad a ysgrifennwyd ganddynt y credaf y bydd Aelodau ar draws y Siambr gyfan yn cytuno ei fod yn gampwaith go iawn, adroddiad sy’n edrych ar yr holl ddarlledwyr a strwythurau darlledu a strwythurau atebolrwydd. Gallaf weld bod yr Aelodau wedi cael llawer iawn i’w wneud, ac maent wedi llunio adroddiad sydd, mewn sawl ffordd, yn lasbrint ar gyfer y math o ddadl sydd angen i ni ei chael am ddarlledu yn y wlad hon, wrth inni symud ymlaen.

A gaf fi ddweud hyn? Wrth wraidd llawer o’r hyn rydym yn mynd i’w drafod a dadlau yn ei gylch y prynhawn yma ac ar adegau eraill, mae mater atebolrwydd a mater craffu. Rwy’n credu’n bendant ei bod yn iawn ac yn briodol—ac mae’r pwyntiau a wnaed gan Aelodau y prynhawn yma yn dangos yn hollol glir fod y strwythurau a’r fframweithiau atebolrwydd, rheoleiddio, a chraffu cyfredol wedi methu. Gwnaeth y strwythurau a’r craffu seneddol sy’n bodoli eisoes gam â Chymru, oherwydd fe welsom—ac mae’r adroddiad yn amlinellu’n glir iawn—y gostyngiad yn y sylw yng Nghymru. Rydym wedi gweld lleihau nifer yr oriau o raglenni a gynhyrchir yng Nghymru ar gyfer Cymru, a gwnaed hynny o fewn proses o graffu cyhoeddus ac atebolrwydd cyhoeddus. Felly, os yw’r strwythurau hynny’n mynd i olygu unrhyw beth i’r wlad hon, mae angen eu diwygio, a’u diwygio’n sylfaenol.

Nawr, mae llawer ohonom wedi treulio amser yn y lle hwn dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf yn edrych ar sut rydym yn creu ac yn ail-greu gwahanol strwythurau atebolrwydd rhyngsefydliadol ar draws y Deyrnas Unedig. Nawr, nid wyf, ac nid wyf wedi cyflwyno achos dros ddatganoli cyfrifoldeb gweithredol dros ddarlledu i Gymru. I mi, rwy’n teimlo bod cyfrifoldeb gweithredol yn rhywbeth a ddylai aros yn San Steffan a Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Fodd bynnag—fodd bynnag—nid wyf yn credu bod atebolrwydd yn rhywbeth y dylid ei ganoli, am y rhesymau a welsom yn barod, a’r rhesymau rydym wedi’u rhoi eisoes. I mi, mae’n bwysig fod atebolrwydd yn rhywbeth sy’n cael ei gyflawni a’i weithredu ar draws sefydliadau democrataidd y Deyrnas Unedig a’i wneud yn gyfunol, gan sicrhau bod gennym fodel o atebolrwydd rhyngsefydliadol sy’n gweithio ar gyfer y Deyrnas Unedig yn ei chyfanrwydd, ac yn enwedig yma ar gyfer pobl Cymru.

Mae’n amlwg fod yr holl faterion sy’n ymwneud â dinasyddiaeth, sy’n gwbl allweddol i bwy ydym fel gwlad a phwy ydym am fod fel cenedl, yn cael eu methu ar hyn o bryd. Rwy’n clywed yr hyn a ddywedwyd, ac rwyf wedi gweld adroddiadau fod ‘The Wales Report’ gan y BBC yn cael ei ddirwyn i ben—rwy’n gobeithio nad yw hynny’n wir. Rwy’n credu bod y gwaith a gafodd ei arwain gan Huw Edwards dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf i lywio ac i sefydlu llwyfan ar gyfer dadl a thrafodaeth ynglŷn â’r maes polisi cyhoeddus yng Nghymru wedi bod yn llwyddiant ac yn gwbl hanfodol. Nid yw’n ddigon da i’n darlledwr gwasanaeth cyhoeddus mwyaf arwyddocaol beidio â chael rhaglen ddifrifol am wleidyddiaeth Cymru yn darlledu ar oriau brig ar ryw adeg yn ystod yr wythnos.

Ond mae angen i ni fod yn ofalus hefyd o ran yr hyn rydym yn ei ddweud a’r hyn rydym yn ei wneud. Os ydym o ddifrif ynglŷn â chyflawni atebolrwydd cyhoeddus a chraffu cyhoeddus—a chredaf y dylai gael ei wneud gan Senedd Cymru ac nid gan Lywodraeth Cymru; rwy’n credu ei bod yn bwysig mai seneddwyr a ddylai wneud hyn ar y cyd, nid Gweinidogion—mae angen i ni fod yn glir iawn ein bod yn deall y gwahaniaeth rhwng craffu ac atebolrwydd democrataidd ac ymyrraeth. Nid yw’n iawn fod gwleidyddion yn ceisio ymyrryd mewn penderfyniadau sy’n benderfyniadau priodol a chywir i olygyddion a rheolwyr mewn unrhyw gorff darlledu, mewn unrhyw gorff darlledu cyhoeddus, ac mae angen i ni ein hunain arfer y ddisgyblaeth o sicrhau atebolrwydd heb groesi’r llinell i ymyrryd mewn penderfyniadau golygyddol, ac mae angen i ni wneud yn berffaith siŵr ein bod yn deall hynny a gobeithiaf a hyderaf fod pobl yn deall hynny yma.

A wnaiff y Gweinidog ildio?

Gwnaf, fe wnaf hynny.

O ystyried y gwahaniaeth y mae’n ei wneud rhwng ein rôl ni fel seneddwyr a’r Llywodraeth yn y trefniadau rhyngsefydliadol, fel y mae’n eu galw, a oes ganddo unrhyw farn ar yr argymhelliad yn yr adroddiad, cyn iddo roi sêl ei fendith i gymeradwyo penodiad BBC Cymru i’r bwrdd, fod pwyllgor diwylliant y Cynulliad yn cael cyfle i ofyn cwestiynau i’r cyfryw enwebai?

Lee Waters—mae bellach yn draddodiad yn y lle hwn iddo ymyrryd a gofyn y cwestiwn hwnnw. Rwy’n credu ei fod wedi gwneud hynny ar bob achlysur y cafwyd dadl yma. Ac mae’n amlwg nad yw’n hapus gyda’r atebion rwyf wedi ceisio eu rhoi iddo. Gadewch i mi ddweud—[Torri ar draws.] Gadewch i mi ddweud hyn, gadewch i mi ddweud hyn: rwy’n cytuno â’r egwyddor a amlinellwyd gan y pwyllgor o ran gwrandawiadau cadarnhau, neu ba derm bynnag rydym am ei ddefnyddio. Rwy’n cytuno â’r broses honno. Nid proses Llywodraeth Cymru yw hon, mae’n broses Llywodraeth y DU, felly nid oes gennym bŵer i gyflawni hynny ar hyn o bryd.

Ond byddwn yn awgrymu wrth y pwyllgor fod hwn yn fater iddynt barhau i fynd ar ei drywydd. Yn sicr gallent fynd ar ei drywydd gyda’u cydweithwyr yn sefydliadau eraill y Deyrnas Unedig, ac yn sicr, fel y Gweinidog yng Nghymru, byddwn yn hapus iawn i weld system o’r fath yn cael ei chyflwyno yma ar gyfer y lefel honno o atebolrwydd a chraffu. Ond o ran ble rydym yn mynd, fe amlinellodd y Cadeirydd, yn ei chyflwyniad i’r ddadl hon, rai o’i phryderon ynglŷn â phenderfyniadau a wnaed gan y BBC o ran adnoddau a chyllid, ac yna gwnaeth gymhariaeth braidd yn anffodus â’r Alban. Gadewch i mi ddweud hyn: yr hyn rwyf am ei wneud yw dwyn y BBC yn atebol am yr hyn y mae’n ei ddarparu. Mater i’r BBC, nid mater i ni, yw’r penderfyniadau y maent yn eu gwneud ynglŷn â chyllidebau a strwythurau o fewn y BBC. Fodd bynnag, mae’n iawn ac yn briodol ein bod yn craffu ar yr hyn y maent yn ei gyflawni mewn gwirionedd a’r hyn y maent yn ei gynhyrchu ar ein sgriniau.

Byddwn yn cynghori unrhyw un sy’n credu y byddai sefydlu sianel annibynnol yn y Saesneg ar gyfer Cymru yn llwyddo i gywain cynulleidfaoedd mawr ac y byddai’n gwella ein dinasyddaeth neu drafodaeth ddemocrataidd yn sylweddol yn y wlad hon—fel rhywun sydd wedi gweithio yn y byd darlledu o ran marchnata a’r gweddill i gyd, byddwn yn dweud wrthych y bydd yn anodd iawn tyfu cynulleidfaoedd sylweddol. Mae’n llawer gwell, yn fy marn i, i rwydwaith y BBC gydnabod ei holl gyfrifoldebau i’r Deyrnas Unedig yn ei chyfanrwydd, a’r peth hollol hanfodol i mi yw ein bod yn dwyn darlledwyr i gyfrif am gynhyrchu rhaglenni a gohebu ar gyfer y Deyrnas Unedig i gyd sy’n cynrychioli anghenion y Deyrnas Unedig yn ei chyfanrwydd. Nawr, nid ydym wedi gweld hynny hyd yn hyn, nid ydym yn ei weld ar hyn o bryd, ac rwy’n gobeithio ac yn credu y dylem allu sicrhau ein bod yn cael chwarae teg o ran cydnabod y DU gyfan ar ein sgriniau.

Dof â fy sylwadau i ben yma, Llywydd, drwy ddweud hyn: rwy’n gobeithio dros y blynyddoedd nesaf—a gwnaed y pwynt yn dda gan Lee Waters mewn perthynas ag ITV a darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus eraill—y gallwn ddatblygu diwylliant o atebolrwydd sy’n sicrhau bod pob darlledwr, pob darlledwr gwasanaeth cyhoeddus, a phob cynhyrchydd newyddion ac adloniant a gynhyrchir yng Nghymru ar gyfer Cymru yn gallu gwneud hynny mewn ffordd sy’n gwella nid yn unig ein dinasyddiaeth, ond ein hetifeddiaeth ddiwylliannol a hanesyddol hefyd, a’n bod yn creu gwlad lle y gallwn gael y ddadl sydd angen i ni ei chael fel gwlad, lle y caiff llwyfannau eu creu i bobl allu siarad a dadlau ymysg ein gilydd, lle y gallwn ddweud ein straeon wrth ein gilydd, lle y gallwn edrych ar y byd drwy ein llygaid ein hunain, a lle y gallwn, ar yr un pryd, fod yn rhan o gyfanrwydd mwy yn y Deyrnas Unedig. I wneud hynny, bydd angen strwythurau llywodraethu newydd, strwythurau rheoleiddio newydd, a strwythurau atebolrwydd newydd. Rwy’n gobeithio, ac rwy’n ffyddiog, fod yr adroddiad rydym yn ei drafod y prynhawn yma yn gam sylweddol ymlaen tuag at gyflawni hynny. Diolch yn fawr iawn.

Galwaf ar Bethan Jenkins i ymateb i’r ddadl.

Diolch. Nid wyf yn mynd i siarad yn hir iawn, ond diolch i bawb sydd wedi cyfrannu ac rwy’n siŵr y bydd hyn—fel y nododd Suzy yn dda, rwy’n meddwl, drwy ddweud mai dyma’r bennod gyntaf o lawer y byddwn yn edrych arni o ran darlledu, y diwydiant papurau newydd, radio ac yn y blaen fel rhan o’r pwyllgor hwn. Mae pwyllgorau eraill y Cynulliad wedi edrych arno’n achlysurol, ond rwy’n credu bod lle wedi bod yma i gael mwy o ffocws, gyda chyfathrebu yn rhan o enw’r pwyllgor hwn. Felly, rwy’n obeithiol y gallwn gyflawni’r hyn y mae rhai ohonom wedi llongyfarch ein hunain am ei gyflawni eisoes, er fy mod yn credu bod gennym lawer mwy i’w gyflawni. Gadewch i ni beidio ag eistedd ar ein rhwyfau; mae gennym lawer mwy i’w ddysgu.

Mewn perthynas â’r hyn y mae’r Gweinidog yn ei ddweud am wrandawiadau cyn penodi, yr hyn y ceisiais ei ddweud yn yr hyn a ddywedais yn gynharach oedd y gallech beidio â rhoi cydsyniad o bosibl nes eich bod yn fodlon y byddem yn gallu cael y gwrandawiad penodi hwnnw—nid wyf yn siŵr a yw’r Gweinidog yn gwrando arnaf—a pha un a allem gael trafodaeth yn y pwyllgor cyn iddo eich cyrraedd chi fel Gweinidog. Os nad yw deddfwrfeydd eraill yn gwneud hynny ar hyn o bryd, gallem ddangos y ffordd yn hynny o beth drwy gael y gwrandawiad penodi hwnnw. Felly, nid wyf yn siŵr a wyf yn cytuno nad oes gennych y pŵer, ac rwy’n siŵr y bydd llawer ohonom yn mynd ar drywydd y mater hwn gyda chi maes o law.

Byddwn yn cytuno â chi y dylai fod gennym atebolrwydd yma hefyd. Rwy’n credu y byddai’r pwyllgor â barn wahanol ynglŷn â ble y dylai’r pŵer fod. Rwy’n siŵr fod pawb yn gwybod beth yw fy marn ar hynny. Ond yn enwedig gan fod gennym y pwyllgor hwn bellach, mae’r atebolrwydd yn glir, ac fel y dywedodd Suzy hefyd, mae creu cynnwrf yn rhywbeth rydym wedi’i wneud. Rwy’n meddwl, gyda sylwadau Lee am ITV, mai dyna ble y crëwyd y cynnwrf, fe ddywedwn i.

Ond rwy’n credu, o ystyried yr holl sylwadau gyda’i gilydd, fod hwn yn ddechrau da i ni ar gyfer y dyfodol, nid yn unig wrth edrych ar BBC—rwy’n credu bod y sylw hwnnw’n gywir. Rydym wedi canolbwyntio cryn dipyn, ond rwy’n credu bod hynny oherwydd bod y broses o adnewyddu’r siarter ar y ffordd, ac roedd y ffocws ar y siarter. Mae’n ddiogel dweud bod pawb o fewn ein cyrraedd i ni eu craffu a’u dwyn i gyfrif, a gobeithio y byddant yn ei weld mewn golau da, ein bod am graffu yn y ffordd orau sy’n bosibl fel y gallwn greu portread mor effeithiol â phosibl yn y dyfodol yma yng Nghymru, ac er mwyn sicrhau bod y ffrydiau cyllid yn eu lle i wneud yn siŵr fod hynny’n bosibl. Nid ydym am fod yma ymhen 10 mlynedd heb ddaleks dwyieithog. Hoffem weld daleks dwyieithog ymhen 10 mlynedd. Felly, mae angen i ni gael y rhaglenni hynny—mae angen i gael ‘Casualty’ gydag arwyddion dwyieithog, ac yna byddwn yn gwybod ein bod wedi cyflawni ein nod fel pwyllgor. Na, i fod o ddifrif, mae gennym lawer mwy o waith i’w wneud.

Thank you very much to everyone on the committee and to the clerks for being so thorough in supporting the committee. I hope that they will continue to support us in the work that will stem from this with regard to local journalism and S4C.

Y cwestiwn yw: a ddylid nodi adroddiad y pwyllgor? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Felly, derbynnir hynny yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.