Symudwn ymlaen yn awr at y ddadl fer. Os oes Aelodau’n mynd i adael y Siambr, gwnewch hynny’n gyflym ac yn dawel. Felly, symudwn yn awr at y ddadl fer a galwaf ar Llyr Gruffydd i siarad ar y pwnc y mae wedi’i ddewis.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. A gaf i ddiolch am y cyfle i gyflwyno’r ddadl fer yma y prynhawn yma? Rydw i am gychwyn fy nghyfraniad drwy drïo rhywbeth a fydd, gobeithio, yn tanlinellu’r pwynt rydw i am ei gyfleu, ac efallai yn gwneud hynny’n llawer mwy effeithiol hefyd, efallai, nag y gallaf i mewn araith. Nid ydw i’n amau hefyd mai dyma a fydd, efallai, y tro cyntaf mewn unrhyw senedd yn y byd y bydd Siri yn cyfrannu i’r drafodaeth, ac yn cael ei dyfynnu, efallai, yng nghofnod y drafodaeth honno wedyn. Felly, mi drïwn ni hyn nawr.

Hei, Siri, beth yw Cynulliad Cenedlaethol Cymru?

Siri: ‘I couldn’t find silk appreciate can your telephone company and your music.’

Wel, mae’n amlwg bod Siri ddim cweit wedi deall beth oeddwn i’n ei ofyn. Mi drïaf i gwestiwn arall.

Hei, Siri, pwy yw Prif Weinidog Cymru?

Siri: ‘Sorry, I can’t search that.’

Na. Wel, dyna fe. Ocê, wel, mi drïwn ni unwaith eto.

Hei, Siri, a wyt ti’n deall Cymraeg?

Siri: ‘ I rather enjoy what I’m doing right now.’

Wel, mae’n amlwg, o’r ateb, mai ‘na’ yw’r ateb, mewn gwirionedd, ac mae hynny yn resyn, wrth gwrs, ac yn siom oherwydd mae’r dyfodol yn ddigidol, ac mae teclynnau fel Apple Siri, sy’n adnabod lleferydd ac yn ateb cwestiynau, yn dod yn fwy poblogaidd yn ein bywydau dydd i ddydd. Ond, fel chi’n gweld, mae yna berig fod y dyfodol digidol hwnnw yn ddyfodol di-Gymraeg os na wnawn ni, wrth gwrs, ymateb i’r her honno.

Dyma yw hanfod fy nadl i—fod yn rhaid i’r Gymraeg fod ar flaen y gad dechnolegol ac mae hynny, wrth gwrs, yn mynd i fynnu gweledigaeth ac mae’n mynd i alw am weithredu. Nid yw hi’n ormodaeth, yn fy marn i, i gymharu’r sefyllfa yna heddiw—ac rwy’n gweld sefyllfa, gyda llaw, lle mae yna gyfleon yn ogystal â pheryglon—â digwyddiad hanesyddol dros 400 mlynedd yn ôl.

Ym 1588, mi benderfynwyd cyfieithu’r beibl am resymau gwleidyddol cymaint â dim rheswm arall, er mwyn ceisio cymhathu Cymru, a oedd yn eithaf uniaith Gymraeg ar y pryd, â’r wladwriaeth newydd a oedd yn datblygu. Ond, beth bynnag oedd y cymhellion, wrth sicrhau bod y beibl ar gael yn Gymraeg, fe roddwyd hwb enfawr i’r Gymraeg fel iaith fodern mewn byd oedd yn newid yn gyflym. Nid oes angen pwysleisio faint yn gyflymach mae’n byd bach ni’n troi erbyn hyn, gyda cyfryngau newydd yn datblygu a byd yr apiau a’r datblygiadau cyfrifiadurol yn syfrdanu ac yn swyno bron yn ddyddiol.

Felly, mae’r cyfnod o’n blaenau ni yn cynnig yr un heriau o ran newidiadau, ond y tro hyn ym myd technoleg, y we, a’r cyfryngau digidol. Mae’r cyfryngau digidol yn dod yn rhan fwyfwy canolog o’n bywydau ni, ac rŷm ni’n dechrau gweld cenhedlaeth newydd o offer yn cael eu rheoli gan ein lleisiau ni. Mae hyn yn her wahanol iawn, wrth gwrs, fe fuaswn i’n dadlau, i ddatblygiad diweddar e-lyfrau, er enghraifft, a’r we—rhywbeth ysgrifenedig a oedd yn caniatáu i’r Gymraeg ddatblygu’n naturiol oedd hyn, ac mae’r Gymraeg, fel y mae hi dros yr oesoedd, wedi profi i fod yn hynod o hyblyg fel iaith.

Mae technoleg sy’n dibynnu ar y llais, fodd bynnag, yn dra, dra gwahanol. Mae rhai pobl yn darogan mai dyma ddechrau’r diwedd i ieithoedd bychain fel y Gymraeg, ac y byddan nhw’n wynebu difodiant digidol—’digital extinction’—wrth i’r Saesneg eu gwthio nhw o’r neilltu. Dim ond Saesneg ac ambell i iaith fawr arall y mae Apple Siri, Amazon Alexa, Microsoft Cortana a Google Home a’u tebyg yn eu deall. Felly, os oes un o’r dyfeisiau hyn gennych chi, fe fyddwch chi’n siarad mwy a mwy o Saesneg yn eich cartref wrth ichi eu defnyddio nhw.

Rydw i’n ymwybodol o deuluoedd Cymraeg lle mae’r plant bellach yn siarad Saesneg o hyd â’r teclynnau yma yn y tŷ. Mae perig yn hynny, wrth gwrs, oherwydd mae’n newid rhywfaint o iaith y cartref, ac mae hynny’n destun loes i nifer o rieni, rwy’n gwybod. Ond pa fath o neges y mae hynny’n rhoi i’r bobl ifanc hynny o ran beth yw iaith technegau modern, beth yw iaith y dyfodol, a’r canfyddiad maen nhw’n ei gael wedyn o amherthnasedd y Gymraeg yn y dyfodol hwnnw?

Ond mae yna gyfle newydd hefyd yn agor i’r Gymraeg. Nid oes rhaid i’r dechnoleg yma fod yn elyn i’r Gymraeg. Fe all technoleg, fel y gair ysgrifenedig a’r gair print nôl ym 1588, helpu i gryfhau’r iaith, rhoi cyfryngau newydd iddi flodeuo ynddyn nhw, ac offer defnyddiol i gynorthwyo pobl i ddefnyddio’r iaith honno. Mae llwyddiant Say Something in Welsh fel cwrs dysgu Cymraeg ar y we yn rhywbeth y dylem ni gyd fod yn ei ddathlu.

Mae’r her yma hefyd yn gyfle i roi hwb i’r sectorau technoleg gwybodaeth a’r diwydiannau creadigol yng Nghymru, a defnyddio ein harbenigedd mewn dwyieithrwydd i ennill marchnadoedd newydd a chreu cynnyrch a gwasanaethau newydd gyda meddalwedd arloesol. Rwy’n gwybod am gwmnïau yng Nghymru sydd wedi datblygu meddalwedd sydd yn gallu gweithredu yn ddwyieithog sydd wedi ennill cytundebau ar draws y byd, oherwydd bod y gwledydd hynny yn chwilio am feddalwedd sy’n gallu gweithredu mewn mwy nag un iaith.

Rŷm ni i gyd bellach yn gyfarwydd â defnyddio geiriaduron electronig ar y we a’n ffonau symudol. Mae Geiriadur yr Academi a Geiriadur Prifysgol Cymru wedi’u digido, wrth gwrs. Mae’r Ap Geiriaduron gan Brifysgol Bangor wedi’i lawrlwytho dros 90,000 o weithiau ac yn cael ei ddefnyddio gan Gymry Cymraeg a dysgwyr fel ei gilydd. Rwy’n ymfalchïo yn y gwaith arloesol mae Prifysgol Bangor yn ei wneud yn y maes yma. Mae uned technolegau iaith Canolfan Bedwyr ym Mangor wedi gafael yn y syniad ac yn herio monopoli’r ieithoedd mawr ar dechnoleg y dyfodol.

Mae’n her hefyd i’r syniad fod cwmnïau enfawr y byd technolegol yn medru anwybyddu’r ieithoedd bychain a cheisio’n corlannu ni i ddefnyddio’r ychydig o ieithoedd mawr ymerodrol yma y maen nhw’n eu dewis. Mewn gwirionedd, mae’r ieithoedd bach gyda’i gilydd yn llawer mwy, wrth gwrs, nag ambell i un o’r ieithoedd mawr yma, ac mi allai cydweithio technolegol dyfeisgar a hyblyg ein rhoi ni ar y blaen, yn lle ein bod ni’n ceisio dal i fyny o hyd.

Mae technoleg testun i leferydd eisoes wedi cael ei defnyddio yn Gymraeg, a gwaith wedi cael ei wneud gan yr RNIB ac eraill ar gyfer pobl sydd â nam ar eu golwg nhw, er enghraifft. Ond, yn ogystal, wrth gwrs, mae ochr arall y dechnoleg, sef y gallu i siarad Cymraeg gyda’r cyfrifiadur, eisoes yn cael ei ddatblygu, fel y gwelwn ni â phrototeip Macsen, cynorthwyydd digidol personol, tebyg i Alexa a Siri, yn y Gymraeg. Prifysgol Bangor sydd wrth gefn i hyn hefyd, wrth gwrs. Os oes gen i ble penodol i’r Llywodraeth yn hyn oll, wrth gwrs, mi hoffwn i annog y Llywodraeth i barhau ac i ymestyn y buddsoddiad gwerthfawr sy’n cael ei wneud yn y gwaith allweddol mewn technolegau iaith yn y fan honno.

Nawr, yn y gorffennol, mi fanteisiwyd ar arian datblygu economi i ddatblygu technoleg Cymraeg, mi ddefnyddiwyd arian Ewrop, wrth gwrs, i ddatblygu technoleg lleferydd a thechnoleg cyfieithu, ac, ar hyn o bryd, mae yna ddau brosiect arwyddocaol i drosglwyddo gwybodaeth i ddiwydiant yn digwydd ym Mhrifysgol Bangor, lle cafodd y rhan fwyaf o’r ymchwil a’r gwaith datblygu yn y maes yma ei wneud hyd yn hyn. Mae grantiau bach technoleg a’r Gymraeg Llywodraeth Cymru hefyd wedi cynorthwyo’r maes, gan gynnwys y grant presennol i greu Macsen, y cynorthwyydd digidol Cymraeg cyntaf roeddwn i’n sôn amdano fe funud yn ôl. Mae cyfleoedd newydd yn agor nawr hefyd i ddefnyddio data mawr, ‘big data’, ar gyfer ieithoedd bychain fel y Gymraeg. Dyna pam mae’n bwysig bod Llywodraeth Cymru a sefydliadau cyhoeddus eraill yn ein gwlad ni yn gwneud eu holl data yn agored er mwyn cynorthwyo ymchwil a datblygu yn ein prifysgolion ac yn y sector breifat.

Mae’n amser i ni bellach edrych ar strategaeth dymor hir yn y maes yma, a buddsoddi o ddifri yn y technolegau hynny sy’n mynd i alluogi’r Gymraeg i gael chwarae teg yn y cyfryngau digidol. Ac o’i wneud yn iawn, mi all ymchwil a datblygu technolegau iaith, ie, hyrwyddo’r Gymraeg, ond hefyd, wrth gwrs, adfywio’r economi. Ar hyn o bryd, mae yna 1.5 miliwn o swyddi yn y sector digidol ym Mhrydain, ac mae’r sector yn mynd i dyfu’n aruthrol dros y blynyddoedd nesaf. Erbyn 2020, amcangyfrifir y bydd 100,000 o swyddi codio newydd ym Mhrydain—dwy flynedd a hanner i ffwrdd. Mae’r farchnad fyd-eang yn un amlieithog, wrth gwrs, ac mae galw mawr am feddalwedd a theclynnau digidol sy’n deall ieithoedd ar wahân i’r Saesneg, ac mae hynny’n rhywbeth sy’n tyfu fel marchnad yn gyson. Mi all Cymru fanteisio ar y ffaith ein bod ni yn wlad ddwyieithog er mwyn creu ei sector digidol, llewyrchus, ei hun, yn arbenigo mewn technolegau iaith. Byddai hynny’n sefyllfa o ennill dwbl i ni: ennill i’r Gymraeg ac ennill i’r economi Cymreig.

Wrth i ni wynebu colli arian Ewrop, mae’n bwysicach fyth fod buddsoddiad o du San Steffan ac o Lywodraeth Cymru yn dod i lanw’r bwlch yna. Rydw i’n croesawu, wrth gwrs, buddsoddiad o £1.3 miliwn mewn clybiau codio yng Nghymru, a gyhoeddwyd gan Ysgrifennydd y Cabinet ar Addysg yn ddiweddar, yn enwedig gan, wrth gwrs, fod un o’r blaenoriaethau a grybwyllwyd bryd hynny yn sôn am gynyddu’r ddarpariaeth Gymraeg. Mae’n bwysig—yn allweddol—i ni hyfforddi’r genhedlaeth nesaf i fod yn barod i fanteisio ar gyfleoedd technolegau ddwyieithog ac amlieithog. Ond mae angen buddsoddiad cynaliadwy, sylweddol, o du Cynghorau Ymchwil Prydain, Llywodraeth Cymru, ac eraill, yn lle’r grantiau bychain, tameidiog, presennol yma. Dyma gyfle i ni gryfhau’r seilwaith ar gyfer technoleg a’r Gymraeg gyda gweledigaeth dymor hir ar gyfer y Gymraeg a’r economi yng Nghymru.

Mae nod y Llywodraeth, wrth gwrs, o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050 yn her y gallwn ni ei chyflawni, ond mae angen i ni sylweddoli bod angen mwy na dim ond defnyddio y gyfundrefn addysg Gymraeg i gyflawni’r nod honno. Mae technoleg, a thechnoleg iaith yn benodol, yn hanfodol i helpu i wireddu’r uchelgais honno. Nawr, bydd y byd technolegol erbyn 2050, wrth gwrs, bron yn amhosib i ni ei amgyffred, wedyn, heddiw. Mi fydd fy mhlant i yn oedolion erbyn hynny, ac wedi’u trwytho a'u trochi, rydw i’n siŵr, yn y byd cyfrifiadurol a thechnolegol newydd yma. Mae'r cenedlaethau sydd i ddod angen gwybod bod holl fanteision y byd mawr newydd yma yn mynd i fod ar gael iddyn nhw yn y Gymraeg. Dyna yw'r her. Ac, o adnabod yr her ac ymateb iddi gyda menter a dyfeisgarwch, fe allwn ni fod yn genedl fwy hyderus wrth wynebu'r dyfodol digidol sydd o’n blaenau. Efallai, mewn 400 mlynedd, mi fydd haneswyr yn edrych yn ôl ar ein llwyddiant ni heddiw i ymateb i'r her yma yn yr un ffordd ac a wnaethpwyd bryd hynny—ac ein bod ni’n cydnabod ac yn gwerthfawrogi’r weledigaeth a’r fenter wleidyddol a ddangoswyd heddiw, ac nid dim ond yn ôl ym 1588.

Galwaf ar Weinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes i ymateb i’r ddadl. Alun Davies.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Rydw i’n falch iawn o gael y cyfle i ymateb i’r ddadl yma. Rydw i’n falch iawn bod yr Aelod dros y gogledd wedi dewis y pwnc yma ar gyfer y drafodaeth. Rydw i’n meddwl, pan rydym ni’n trafod hybu a hyrwyddo’r iaith Gymraeg, nad oes digon o drafod amboutu’r pwnc yma, ac rydw i’n falch eich bod chi wedi dewis y drafodaeth yma y prynhawn yma. Rydw i’n edrych ymlaen at swyddogion y Senedd yn cyfieithu beth mae Siri wedi ei ddweud, hefyd. So, fe wnaf i wneud pwynt o edrych ar y Cofnod yn y bore.

Mae Llyr a finnau wedi trafod dros y Siambr yma sawl gwaith, ac rydw i’n gwybod bod Llyr yn hoff iawn o eiriau fel ‘her’ a ‘risg’. Mae’n well gen i’r ail air mae’n ei ddefnyddio, sef ‘cyfle’, achos rydw i’n meddwl bod rhaid inni ystyried y newidiadau rydych chi wedi eu trafod ac wedi eu disgrifio’n arbennig o dda y prynhawn yma fel cyfle ar gyfer yr iaith Gymraeg. Gormod o weithiau, pan rydym ni’n trafod yr iaith, rydym ni yn trafod mewn ffyrdd gwahanol a negyddol ac yn defnyddio geiriau a gosodiadau negyddol. Rydw i eisiau defnyddio geiriau positif, ac rydw i eisiau bod yn hynod o bositif amboutu sut rydym ni’n gallu sicrhau bod yr iaith Gymraeg yn rhan o’r byd newydd yma ac hefyd yn gweithredu fel ffordd o arloesi ar gyfer y dyfodol, hefyd. Rydw i’n meddwl bod gan bob un ohonom ni gyfle i gyfrannu at hynny ond, yn amlwg, rydw i hefyd yn cydnabod bod gan y Llywodraeth gyfrifoldeb a rôl i arwain hefyd, ac rydw i’n mawr obeithio y bydd pobl yn gweld bod y Llywodraeth yma wedi bod yn arwain y ffordd rydym ni’n meddwl, a hefyd y ffordd rydym ni’n gweithredu. Rydw i’n credu bod y ddau ohonyn nhw yn bwysig.

Un o’r rhesymau, Dirprwy Lywydd, pam roeddem ni wedi dewis ac wedi cytuno ar y nod a’r amcan o greu miliwn o siaradwyr oedd oherwydd y penderfyniad bod rhaid i bethau newid. Gallwn ni barhau i reoli’r sefyllfa polisi iaith fel rydym ni wedi bod yn ei wneud dros y bron ugain mlynedd diwethaf, a rheoli’r ffordd rydym ni’n datblygu polisïau’r Gymraeg, polisïau dwyieithrwydd, safonau a phob dim arall. Ond, rydw i’n meddwl bod yna osodiad fan hyn, ar draws y Siambr, fod rhaid i bethau newid, ac mae hynny’n meddwl bod rhaid gwneud pethau’n wahanol. Os ydych chi’n edrych ar y pwnc yma a’r ffordd rydym ni’n ystyried y Gymraeg, mae technoleg a’r byd digidol yn ffocws clir ar gyfer y math o newid y mae’n rhaid inni ei weld, ac y mae’n rhaid i bob un ohonom ni ei arwain.

Rydw i’n gwybod y math o fyd y bydd ein plant ni’n rhan ohono fe: byd gwahanol iawn i’r byd y gwnes i dyfu lan ynddo—nid jest yn Nhredegar, ond ym mhob man. Pan ddechreuais i’r gwaith, roedd yna ‘typewriters’ yn y swyddfa, ac rydw i’n dal i gofio perswadio cydweithwyr i ddefnyddio nid jest ‘typewriters’ electronig—ac wedyn pan ddaeth y cyfrifiadur cyntaf i’r swyddfa roedd yna swyddfa arbennig ar gyfer y peth, gyda chyfleoedd bob dydd inni fynd i ymweld ag e. Pan rydw i’n dweud hyn wrth fy mhlant i, maen nhw’n edrych arnaf fi fel yr oeddwn i’n edrych ar fy nhad-cu flynyddoedd yn ôl. So, mae’r byd yn newid ac mi fydd newid yn batrwm parhaol o’r byd, ac rydw i’n falch iawn ein bod ni’n gallu—ac ein bod ni’n cydnabod hyn—ein bod ni’n gallu gwneud ymdrech nawr i hybu’r iaith yn y byd yma.

Rydw i’n gwybod bod yna gymaint o gynnwys, gwasanaethau, meddalwedd, apiau ac ati ar y we ac mae’n rhy rhwydd ambell waith i’r Gymraeg fod yn anweledig wrth gystadlu am sylw gyda ieithoedd eraill, ac yn enwedig Saesneg. Mae’n rhaid inni gydnabod hynny. Pan rydw i’n gweld fy mhlant yn gwneud gwaith cartref, maen nhw’n edrych ar y we ac mae byd y we yn fyd Saesneg ei iaith, wrth gwrs. Mae’n rhaid inni sicrhau bod yna Gymraeg yno. Mae’r farchnad dechnolegol yn un fyd-eang. Wrth lunio achosion busnes, mae cwmnïau mawr yn ffafrio ieithoedd gyda nifer fawr o siaradwyr wrth flaenoriaethu a dewis pa ieithoedd i’w cefnogi. Rydym i gyd yn gwybod hynny. Mae hyn yn meddwl ei bod yn anodd i’r Gymraeg allu cystadlu am sylw ambell waith.

Nid wyf yn meddwl bod yna unrhyw anghytundeb: ni fyddai neb wedi dychmygu Siri Apple, Amazon Echo neu Google Home. Mae’n rhaid i mi ddweud fy mod yn darllen yr enwau yma ac nid wyf cweit yn deall bob tro beth ydyn nhw. Pan ges i fy ethol i’r lle yma 10 mlynedd yn ôl, pe bai rhywun wedi dweud bod Siri yn mynd i wneud cyflwyniad fan hyn heddiw, ni fuaswn i ddim wedi deall beth oedden nhw’n sôn amdano. Ar hyn o bryd, dim ond dwy iaith—Saesneg ac Almaeneg—mae Amazon Echo yn eu deall. Mae Siri yn gallu deall, ‘apparently’, rhyw 20 o ieithoedd gwahanol, ond nid yw’r Gymraeg yn un ohonyn nhw eto, fel rydym wedi gweld y prynhawn yma. Maen nhw ar werth heddiw ac mae yna deuluoedd Cymraeg yn byw gydag Amazon Echo yn eu cartrefi. Mae’n rhaid i ni sicrhau, pan rydym yn gweld y teganau newydd yma, eu bod nhw yn gallu siarad Cymraeg a deall y Gymraeg, achos dyna sut rydym ni yn mynd i sicrhau y bydd y Gymraeg yn parhau i fod yn iaith y cartref lle mae teuluoedd yn siarad ac yn defnyddio y Gymraeg.

Ond rydym yn gwybod hefyd bod 65 y cant o bobl yn y byd yn siarad mwy nag un iaith, a rhai yn amlieithog. Fel gwlad ddwyieithog, mae gennym ni gyfle ac mae’n rhaid i ni sicrhau ein bod ni’n gallu gweithredu hyn fel mantais economaidd i ni yng Nghymru, nid jest yn fantais ddiwylliannol, ieithyddol i Gymru, ond mantais economaidd i ni hefyd. Sut ydym ni yn gallu sicrhau bod diwydiannau technolegol y dyfodol yn elwa o’n profiad ni o fod yn wlad ddwyieithog fan hyn yng Nghymru? Mae’n rhaid i ni sicrhau ein bod ni yn datblygu adnoddau digidol dwyieithog yn y Gymraeg ac yn Saesneg, ac yn gallu gwneud yr un peth gydag ieithoedd eraill. Unwaith rydym wedi dysgu sut rydym yn gallu defnyddio y ddwy iaith—yr iaith Saesneg a’r iaith Gymraeg—rwy’n siŵr y byddwn ni yn gallu defnyddio ieithoedd gwahanol hefyd i ddangos bod yna ffyrdd gwahanol o wneud elw economaidd o ble rydym ni.

Rwy’n gobeithio ac yn tybio ein bod ni’n gallu datblygu achos economaidd dros fuddsoddi mewn seilwaith technolegol iaith ar raddfa fawr: technoleg llais-i-destun Cymraeg a’r gallu i gyfieithu gyda pheiriannau. Tra ein bod ni yn teipio mewn i ffurflenni heddiw, byddwn yn siarad gyda theclynnau fwyfwy yn y dyfodol. Mae llais-i-destun, dysgu peirianyddol a deallusrwydd artiffisial Cymraeg—mae hynny’n dest i mi—yn mynd i fod yn hanfodol ar gyfer y dyfodol, ac mae’r Llywodraeth yma yn deall hynny. Ond rydym hefyd yn deall nad oes gan y Llywodraeth yr atebion i gyd, ac mae’n rhaid i’r Llywodraeth gydweithio gyda’r sefydliadau rydych chi wedi sôn amdanynt, fel Canolfan Bedwyr ym Mangor. Fe siaradais i mewn cynhadledd ym Mangor rai misoedd yn ôl. Rwy’n gwerthfawrogi’r math o allu sydd gennym ni, nid jest ym Mangor, ond yng Nghymru. Pan ges i’r cyfle yng Nghaeredin i siarad gydag arbenigwyr yn fanna hefyd, roeddwn i’n dysgu bod angen y math hwnnw o arbenigrwydd arnyn nhw hefyd. Felly, mae’n bosibl creu rhwydwaith wahanol a sicrhau bod y gallu a’r arbenigrwydd sydd gyda ni yn rhywbeth rydym yn gallu cydweithio gyda phobl arno, nid jest fan hyn, ond ar draws Prydain a mannau eraill hefyd.

Mae profiad y Cynulliad Cenedlaethol o ddefnyddio Microsoft Translator i gyfieithu’r Cofnod o’r naill iaith i’r llall yn dangos potensial cyfieithu peirianyddol ar gyfer y dyfodol. Sut ydym ni’n gallu adeiladu ar yr arfer da hwn? Mae yna gyfle i ieithoedd y byd gydweithio—y Gymraeg, Basgeg, Catalaneg, Gwyddeleg ac yn y blaen—i rannu adnoddau. Byddaf yn ymweld â Gwlad y Basg mewn cwpwl o wythnosau i ddysgu sut maen nhw yn gweithredu yn y ddwy iaith sydd ganddyn nhw, a beth sydd gennym ni i’w ddysgu gan Lywodraeth Gwlad y Basg i sicrhau ein bod ni yn cydweithio gyda’n gilydd ac i sicrhau bod y ddau ohonom ni yn ychwanegu at yr adnoddau sydd gennym ni i greu rhyw ‘critical mass’ o allu a phrofiad. Mae angen edrych ar y ffordd mae technoleg yn dod â chymunedau at ei gilydd a mynd â’r Gymraeg i leoedd newydd a chreu cymunedau o ddiddordeb—o Microsoft Cymraeg i gymunedau o ddysgwyr byd-eang. Mae gennym ni gyfle i wneud hyn, cyfle nad ydym erioed wedi ei gael o’r blaen.

Mae technoleg yn galluogi pobl i ddysgu Cymraeg mewn ffyrdd newydd. Er enghraifft, mae’r ganolfan dysgu Cymraeg wedi bod yn gweithio’n agos iawn yn ddiweddar gyda Duolingo, sef ap y mae llawer sy’n dysgu’r iaith yn ei ddefnyddio. I ddweud y gwir, mae dros hanner miliwn o bobl wedi cofrestru i ddefnyddio Duolingo Cymraeg, ac fe ges i’r cyfle i brofi hynny yn ystod Eisteddfod yr Urdd rai wythnosau yn ôl. Ond nid hwn yw’r unig wasanaeth ar-lein o’r fath chwaith. Mae Say Something in Welsh hefyd yn cynnig gwasanaeth tebyg i ddysgwyr ers rhai blynyddoedd. Felly, mae yna gyfle i ehangu’r Gymraeg, i ddyfnhau’r profiad o ddefnyddio’r Gymraeg, a sicrhau lle i’r Gymraeg ar gyfer y dyfodol. Rwy’n ddiolchgar iawn, Dirprwy Lywydd, i bawb sydd wedi bod yn gwneud y gwaith yma gyda’r arian rydym ni wedi gallu ei roi yn y blynyddoedd diwethaf. Mae rhai datblygiadau wedi cychwyn, ond hefyd, ni allwn ddim cystadlu gyda rhai o gwmnïau mawr y byd o ran maint y buddsoddiad. Felly, maen rhaid i ni ffeindio ffyrdd gwahanol o fuddsoddi yn y dyfodol.

Wrth ddatblygu technoleg newydd, sut ydym ni’n blaenoriaethu? Rwy’n meddwl bod gennym ni rôl fel Llywodraeth i fuddsoddi, ac rwy’n benderfynol o wario’r arian, yr amser a’r egni sydd gyda ni yn y ffordd orau posib. Dyna pam rwyf wedi creu grŵp o arbenigwyr, y bwrdd technoleg Cymraeg—pobl gyda phrofiad o dechnoleg Cymraeg—er mwyn cael cyngor i symud y maes yn ei flaen. Mi gawson ni gyfarfod arbennig o dda yn y llyfrgell genedlaethol yn Aberystwyth yr wythnos diwethaf, ac roeddwn yn falch iawn i weld y math o allu sydd gyda ni yn y byd Cymraeg i sicrhau bod gyda ni gyfle i fuddsoddi ein meddyliau ni a’n creadigedd ni yn y prosiect yma ar gyfer y dyfodol. Rwy’n gwybod hefyd bod nifer o bobl yn gwneud gwaith pwysig. Maen bwysig ein bod ni’n parhau i fuddsoddi, a’r sialens yw i sicrhau bod yr holl ymdrechion yma yn dod at ei gilydd.

Rwyf hefyd fel Gweinidog yn hapus iawn i ddefnyddio dylanwad y Llywodraeth i sicrhau ein bod ni’n dwyn perswâd ar gwmnïau technoleg mawr i ddefnyddio’r Gymraeg, a byddwn yn gwneud hynny hefyd. Mae’r maes digidol yn gyfle i feddwl yn wahanol ac i arloesi. Mae’n rhaid creu seilwaith gadarn digidol, ac mae’n rhan ganolog a phwysig o greu cadarnle i’r iaith ar gyfer y dyfodol. Dirprwy Lywydd, rwy’n hollol sicr, os ydyn ni’n cydweithio gyda’n gilydd, yn cydweithio gyda’r Llywodraeth, ac Aelodau o bob un rhan o’r Senedd yma, a gweithio gyda sefydliadau cenedlaethol, bod gennym ni gyfle i sicrhau lle i’r Gymraeg yn y dyfodol, a lle i arwain ar gyfer y Gymraeg ar gyfer y dyfodol. Diolch yn fawr.

Diolch. Daw hynny â thrafodion heddiw i ben.

Daeth y cyfarfod i ben am 18:57.