Part of 3. 3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 2:38 pm ar 12 Gorffennaf 2017.
Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am yr ymateb hwnnw. Mae ymgyrchwyr ac aelodau o grŵp trawsbleidiol y Cynulliad ar hemoffilia a gwaed halogedig, y bu llawer ohonynt yn ymgyrchu am yr ymchwiliad cyhoeddus hwn ers 30 mlynedd, wedi dweud wrthyf fod yn rhaid i’r ymchwiliad gael y pŵer i orfodi tystion i roi tystiolaeth, yn wahanol i ymchwiliadau blaenorol. Mae’n rhaid sicrhau bod dogfennau’n cael eu datgelu’n llawn, gan fod honiadau fod rhai o’r rhain wedi cael eu dinistrio, a bod cofnodion meddygol wedi cael eu dinistrio neu fod rhywrai wedi ymyrryd â hwy. Maent eisiau gwybod pam fod cynhyrchion gwaed wedi parhau i gael eu defnyddio, a pham fod rhybuddion wedi cael eu hanwybyddu a pham na chafodd cleifion wybod am y peryglon; pam na ddefnyddiwyd triniaethau amgen; pam fod pobl â ffurf ysgafn ar hemoffilia wedi cael eu trin â chrynodiadau; pam fod buddiannau masnachol wedi cael blaenoriaeth dros ddiogelwch y cyhoedd; pam fod arian a ddyrannwyd ar gyfer hunangynhaliaeth mewn gwaed wedi cael ei ailddyrannu i rywle arall; pam fod hunangynhaliaeth mewn cyflenwadau gwaed wedi cymryd 13 mlynedd yn y DU ond pum mlynedd yn unig yn yr Iwerddon; pam fod papurau adrannol yr Arglwydd Owen a’r Arglwydd Jenkins wedi cael eu dinistrio o dan reol 10 mlynedd nad yw’n bodoli. Maent eisiau gwybodaeth am adroddiad gwallus yr Adran Iechyd ar hunangynhaliaeth mewn cynhyrchion gwaed, a gyhoeddwyd yn 2006, ac maent hefyd yn galw am ymchwiliad i rôl y cwmnïau fferyllol. Dyna rai o’r materion sy’n codi.
Sut y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn mynd i ddefnyddio ei rôl i sicrhau bod y bobl hyn sydd wedi dioddef cymaint—. O gofio bod 70 o bobl yng Nghymru wedi marw, bod 273 wedi’u heintio, a bod bywydau cymaint o bobl eraill wedi cael eu difetha, sut y gallwch sicrhau y byddant yn cael lleisio barn yn y broses, y byddant yn gallu cael eu clywed? Mae’r Prif Weinidog wedi dweud ei bod eisiau ymchwiliad a fydd yn adlewyrchu’r hyn y mae’r teuluoedd ei eisiau, ac rwy’n credu ei bod yn gwbl hanfodol fod pobl o Gymru yn cael lleisio barn.
Yn olaf, rwy’n credu eich bod wedi ymdrin â hyn yn rhannol, ond a wnaeth y Prif Weinidog neu’r Ysgrifennydd Iechyd gysylltu â chi cyn gwneud y cyhoeddiad hwn ddoe? Nodaf eich bod wedi ysgrifennu at Jeremy Hunt heddiw, ond pa ran fydd gennych yn y modd y bydd yr ymchwiliad hwn yn cael ei lunio? Oherwydd fe wyddom fod cryn dipyn o anawsterau wedi bod wrth benderfynu ar fathau o ymchwiliadau ar gyfer trychinebau sydd wedi digwydd. Yn amlwg, rwy’n credu ei bod yn hanfodol fod yr ymchwiliad hwn yn cynhyrchu atebion clir oherwydd mae’r bobl yr effeithiwyd arnynt yn y modd enbyd hwn yn haeddu’r gwir?