Part of 3. 3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 2:40 pm ar 12 Gorffennaf 2017.
Diolch am y cwestiwn. Dylwn ddechrau drwy gydnabod, wrth ymateb, nid yn unig rôl Julie Morgan yn ymgyrchu ar y mater tra bu’n Aelod o’r Cynulliad hwn ac fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol, ond hefyd o’i blynyddoedd blaenorol yn y Senedd, gyda diddordeb dwfn a gweithredol yn y mater hwn a’r sgandal sydd wedi effeithio ar bobl ar draws y Deyrnas Unedig, gan gynnwys yma yng Nghymru.
Mae hon wedi bod yn broblem a enynnodd ddiddordeb trawsbleidiol, unwaith eto, yn y Senedd ac yn y Cynulliad hwn. Rwyf am ddechrau gyda’ch pwynt olaf, os hoffech, am y cysylltiadau rhwng y ddwy Lywodraeth. Mae’n rhaid i mi ddweud bod hwn yn un lle rwy’n gobeithio gweld perthynas fwy parchus rhwng y gweinyddiaethau. Ysgrifennais yn flaenorol at yr Arglwydd Prior am y mater hwn ar 20 Hydref 2016 yn dilyn ymateb a roddodd Prif Weinidog y DU i Diana Johnson yn ystod Cwestiynau i’r Prif Weinidog ym mis Medi y flwyddyn honno. Ni chefais ateb. Ysgrifennais wedyn at Jeremy Hunt ar 20 Rhagfyr 2016 ac ni chefais ateb i’r llythyr hwnnw ychwaith. Os yw’r hyn y mae Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi eu bod am ei weld, ac rwy’n croesawu hynny, i ddwyn ffrwyth mewn gwirionedd—ymchwiliad go iawn sy’n gwrando ar y bobl yr effeithiwyd arnynt yn uniongyrchol ac sy’n rhan o hyn, ac mewn ymateb i fy nghydweithiwr etholaeth, Stephen Doughty, yn y Senedd ddoe, dangosodd y Llywodraeth unwaith eto eu bod eisiau i’r gweinyddiaethau datganoledig gymryd rhan yn briodol—yna mae hynny’n golygu bod angen cael ymagwedd wahanol. Yn hytrach na phenderfynu’n syml ar eu cylch gwaith eu hunain yn yr Adran Iechyd ar gyfer ymchwiliad ledled y DU, mae angen ymgysylltiad ychydig yn fwy dilys, nid yn unig â’r Llywodraeth, ond â’r teuluoedd a’r dioddefwyr eu hunain hefyd. Oherwydd, os ceir ymchwiliad arall heb bŵer i orfodi tystion i roi tystiolaeth ac nad yw’n darparu datgeliad llawn a phriodol, bydd yn gyfle a gollwyd, ond bydd hefyd yn creu dicter a diffyg ymddiriedaeth pellach ymhlith grŵp o bobl nad ydynt wedi cael eu trin yn dda dros nifer o flynyddoedd yn y gorffennol. Felly, mae’r cyhoeddiad i’w groesawu, ond mae ei gael yn iawn a chael y telerau’n gywir, a gwrando go iawn ar y teuluoedd yr effeithiwyd arnynt ac ar y gweinyddiaethau datganoledig yn bwysig iawn. Cytunaf yn llwyr â’r amlinelliad bras o ran yr angen i orfodi tystion a datgeliad, ac rwy’n sicr yn gobeithio y gallwn ddod i gytundeb priodol ar hynny fel bod yr ymchwiliad yn cadw hyder y cyhoedd yn llawn wrth iddo gyflawni ei waith.