Hoffwn ddiolch i Gadeirydd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ac aelodau’r pwyllgor hefyd am eu diwydrwydd eleni, ond hefyd i’r archwilydd cyffredinol am daflu goleuni democrataidd i gorneli go dywyll. Mae blwyddyn y Cynulliad wedi dod i ben fel y dechreuodd, gydag adroddiadau damniol gan yr archwilydd cyffredinol ar Lafur Cymru. Yn yr achos hwn, rydym yma i siarad am weithgarwch Cyfoeth Naturiol Cymru.

Mae’n sefyllfa wirioneddol ddrwg pan fo contract coed yn ddadleuol. Contract £39 miliwn a roddwyd heb i’r cwmni dendro amdano hyd yn oed, ac fel y dywedodd y Cadeirydd, mae’n bosibl fod rheolau cymorth gwladwriaethol wedi’u torri hefyd, felly gallai Cyfoeth Naturiol Cymru fod yn agored i her gyfreithiol yn awr, ac nid yw’r cyfrifon wedi cael eu hystyried yn holliach. Tri deg naw miliwn o bunnau heb gystadleuaeth—mae’n waith da os gallwch ei gael—a dim prawf o werth am arian chwaith. Dim prawf o werth am arian. Dim achos busnes. Dim achos busnes. Tri deg naw miliwn o bunnau, a dim achos busnes.

Dywedodd prif weithredwr Cyfoeth Naturiol Cymru wrth y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yn y cyfarfod cyntaf fod achos busnes llawn wedi’i ddarparu. Yna, yn y cyfarfod dilynol, cyfaddefodd yr un prif weithredwr nad oedd unrhyw achos busnes mewn gwirionedd, ond roedd yna bapur briffio heb unrhyw ffigur ariannol ynddo. Mae hynny’n werth ei ailadrodd: contract gwerth £39 miliwn wedi’i roi allan, heb unrhyw achos busnes, a phapur briffio heb unrhyw ffigur ynddo. Ac yna yn sydyn rydym yn clywed bod prif weithredwr Cyfoeth Naturiol Cymru yn gadael ac yn ymddeol yn gynnar heb fod cwestiynau’n cael eu hateb.

Mae’n teimlo fel pe bawn yn y Siambr hon bob wythnos bron yn nodi achos newydd o wastraff arian. Ychydig fisoedd yn ôl yn unig, cafodd cadeirydd a dirprwy gadeirydd Chwaraeon Cymru eu diswyddo ar ôl ymchwiliad Deloitte a ddangosai fod rhai cwmnïau wedi cael manylebau ar gyfer tendro cyn cwmnïau eraill, a’r contractau’n cael eu rhoi i’r cwmnïau breintiedig hynny wedyn. Yr wythnos hon hefyd, rydych wedi cael mater y bwrdd iechyd, a phethau tebyg iawn yno.