Part of the debate – Senedd Cymru am 6:21 pm ar 19 Medi 2017.
Fel eraill, croesawaf yr adroddiad interim a'r cyfle i drafod y materion hynod bwysig a nodir ynddo. Rwyf yn gobeithio y bydd adroddiad terfynol yr adolygiad seneddol hwn yn rhoi sail i'r Cynulliad cyfan hwn ddod i gonsensws gwleidyddol newydd sy'n ein helpu i gyflawni'r newidiadau parhaus y mae angen inni eu gwneud er mwyn darparu gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol sy'n gwella’n barhaus ledled Cymru yn y dyfodol. Dyma'r hyn y bydd pobl yn ei ddisgwyl gennym ni ac yr wyf yn cynnwys yn hynny yr aelodau staff hynny sy’n ganolog i ddarparu'r gwasanaethau hanfodol hynny yn feunyddiol am 365 diwrnod y flwyddyn.
Er gwaethaf yr heriau yr ydym yn eu hwynebu, a disgrifir llawer ohonynt yn yr adroddiad interim, mae yna lawer o arbenigwyr o hyd sy'n cydnabod bod ein GIG yn parhau i fod yn esiampl wych o'r system gofal iechyd orau yn y byd. Ond rwy’n cydnabod bod adrannau o'r adolygiad pwysig hwn yn tynnu sylw at y newidiadau sylweddol y mae angen eu gwneud o hyd i’r ffordd yr ydym ni’n darparu gwasanaethau, yn y mannau yr ydym ni’n darparu gwasanaethau ynddynt, ac wrth baratoi ac arwain staff i wneud y newidiadau hynny.
Felly, roeddwn i eisiau cyfeirio fy sylwadau penodol heddiw at faterion cynllunio gweithlu, at fylchau mewn sgiliau, at gymell staff i fod yn rhan o ddyfodol y gwasanaethau hyn. Rwy'n falch bod yr adroddiad interim wedi cydnabod pwysigrwydd cynllunio gweithlu effeithiol, hyfforddiant rhyngddisgyblaethol, ac ymgysylltu â staff, oherwydd gwn o brofiad personol ein bod wedi gwneud rhywfaint o gynnydd yn y meysydd hyn ond mae gennym ffordd bell eto i fynd, ac fe wn i ba mor hir y gall y newidiadau hyn gymryd i ymwreiddio. Dim ond wrth fabwysiadu rhai gwerthoedd gwirioneddol ar weithio mewn partneriaeth gymdeithasol y gwelwn ni bobl yn croesawu agenda ar gyfer newid ac yn croesawu’r cyfle mewn difrif i fod yn rhan o'r ateb.
Fel y dywedais, mae newid yn cymryd amser. Mae'n gofyn am arweinyddiaeth dringar, ac mae angen cynllunio gweithlu effeithiol arno i gyflawni'r atebion hynny. Mae hefyd yn waith sydd yn wastadol ar y gweill, oherwydd, yn unol ag union natur y gofynion ar y gwasanaethau hyn, mae'n golygu y bydd angen newid parhaus ar draws yr holl ddisgyblaethau a’r holl feysydd gwasanaeth o ran iechyd a’r gwasanaethau cymdeithasol yn y blynyddoedd i ddod.
Felly, mae croeso mawr i'r gydnabyddiaeth yn yr adroddiad hwn bod angen cynllunio gweithlu strategol ac integredig cryfach. Bydd hefyd yn dod yn fwyfwy angenrheidiol gan fod newid technolegol yn creu’r angen i ailsgilio’r gweithlu ac yn cyflwyno cyfleoedd ar gyfer uwch-sgilio staff a fydd hefyd yn helpu i gyflawni'r broses integreiddio yr hoffem ni ei gweld.
Wrth wneud fy ail bwynt, hoffwn ategu sylwadau Ysgrifennydd y Cabinet ynghylch yr angen am fwy o gonsensws wrth i ni wynebu rhai o'r heriau sylfaenol hyn. Felly, er mwyn cael dadl adeiladol, byddaf yn rhoi o’r neilltu y ddadl ynghylch cyllidebau cyni sydd wedi nodweddu’r saith mlynedd ddiwethaf. Ond mae angen i bawb ohonom ni fel ACau, trethdalwyr, a defnyddwyr y gwasanaethau hyn, fyfyrio ar y ffordd y gallwn fodloni gofynion y gwasanaeth orau yn y dyfodol ac a yw hynny am oresgyn prinder staff a sgiliau, i wynebu'r prinder y mae llawer o gydweithwyr yn ei grybwyll ynghylch gwasanaethau yn ein cymunedau gwledig, neu i fodloni'r gofynion iechyd a gofal cymhleth mewn nifer o gymunedau'r Cymoedd, yr wyf yn fwy na chyfarwydd â nhw.
Mae’n rhaid inni ofyn i ni ein hunain sut y byddwn yn goresgyn yr heriau hyn os canfyddwn, er enghraifft, y gall staff yn y gwasanaethau cymdeithasol ddod o hyd i swydd sy'n talu’n well ac sy’n llai beichus, er enghraifft, yn y sector manwerthu lleol. Felly, rwyf yn parhau i ddadlau bod trafodaethau parhaus â staff a'u hundebau llafur yn hanfodol i fynd i'r afael â'r heriau hyn.
Mae'r pwynt olaf yr wyf am ei wneud heddiw yn ymwneud â chyfnewid gwybodaeth ac arfer gorau. Ni allaf ond dychmygu, Ysgrifennydd y Cabinet, eich bod ychydig yn ddig pan fyddwch yn gweld yn yr adroddiadau hyn enghreifftiau o arfer gorau nad ydym yn ymddangos fel pe byddem yn dysgu ohonynt. Er gwaethaf yr holl newidiadau technolegol, ac er gwaethaf y cyflymder y gall newyddion deithio, mae'n parhau i fod yn rhwystredig na allwn ni fabwysiadu arferion gorau yn gyflym ar draws ein gwasanaethau. Nid yw hynny'n rhywbeth newydd, ond rwy'n gobeithio y gallwn ni edrych ar yr adolygiad hwn i helpu i gyflymu'r broses honno yng Nghymru. Wrth gwrs, rydym eisoes yn gwybod am nifer o'r materion a nodwyd yn yr adroddiad interim, ac roeddent yn amlwg hefyd yn nodwedd yn yr adroddiad terfynol ar ddiwedd y flwyddyn. Felly, rwy'n gobeithio y byddwn yn parhau i ddatblygu a chryfhau'r camau hynny yr ydym eisoes yn eu cymryd er mwyn sicrhau cynnydd yn y materion pwysig hyn a pheidio â llaesu dwylo yn y meysydd hynny lle y gwyddom ni y gallwn ni weithredu ynddynt ar hyn o bryd.