1. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi’r wybodaeth ddiweddaraf am gynnydd mewn perthynas â chefnogi cymunedau yng Nghymru pan fydd Cymunedau yn Gyntaf wedi dod i ben? (OAQ51003)

Diolch i’r Aelod am ei chwestiwn. Mae fy swyddogion wedi bod yn cynorthwyo cyrff cyflawni arweiniol i gyflawni eu cynlluniau pontio ar gyfer eleni. Mae nifer o fesurau lliniaru wedi cael eu sefydlu i gefnogi trefniadau wrth symud ymlaen. Mae awdurdodau lleol yn ymgysylltu â phartneriaid er mwyn sicrhau bod y ddarpariaeth yn y dyfodol yn adlewyrchu anghenion lleol.

Diolch am eich ateb. Mae’n swnio fel pe bai’r gwaith yn parhau i fynd rhagddo. Mae’n rhaid i mi ddweud, fe ddywedoch chi wrthyf ychydig cyn y toriad, mewn cwestiwn ynglŷn â sylwadau a wnaed i mi ar ran Ffydd mewn Teuluoedd yng Ngorllewin Abertawe, fod gan fwrdd cyflawni lleol Cymunedau yn Gyntaf Abertawe, a dyfynnaf, ‘gynlluniau pontio manwl i sicrhau na fyddai prosiectau a gefnogir yn lleol ar eu colled.’ Bellach, clywais am ganolfan deuluoedd y Clâs yn Nwyrain Abertawe, lle mae Ffydd mewn Teuluoedd hefyd yn cynnal gwasanaethau, ond y tro hwn, yr etholwyr eu hunain a ddaeth i gysylltiad â mi, ac maent yn bryderus iawn am nad ydynt yn gwybod o hyd beth fydd y sefyllfa ariannol ar ôl mis Mawrth 2018. Nawr, nid yw chwe mis yn amser hir. A ydych wedi cael unrhyw syniad gan y cynghorau i gyd pa bryd y cyhoeddir y cynlluniau pontio manwl hynny?

Wel, mae cwestiwn yr Aelod ynglŷn â’r manylion o ran Ffydd mewn Teuluoedd yn peri cryn syndod i mi. Gwn fod Ffydd mewn Teuluoedd yn cynnal ymgyrch sylweddol yn y cyfryngau mewn perthynas â’r cyfnod pontio hwn. Yn gyffredinol, credaf fod y cyfnod pontio’n mynd rhagddo’n dda iawn ac nid oes gennym unrhyw feysydd sy’n peri pryder o ran bwrw ymlaen â’r broses bontio. Mae Ffydd mewn Teuluoedd wedi bod yn cynnal yr ymgyrch yn y cyfryngau, fel y dywedais. Fodd bynnag, fel y nodwyd yng nghynllun pontio manwl bwrdd cyflawni lleol Abertawe, mae Ffydd mewn Teuluoedd yn derbyn 100 y cant o’u cyllid Cymunedau yn Gyntaf hyd at 31 Mawrth 2018—oddeutu £260,000. Os oes gan yr Aelod gwestiynau penodol ynglŷn ag unrhyw sefydliad penodol, rwy’n fwy na pharod i sicrhau fy mod i neu aelod o fy nhîm yn cyfarfod â hi i egluro’r materion hynny.

Yn ôl yr hyn rydw i’n ei ddeall, bydd pwyslais y gwaith gwrthdlodi a oedd yn arfer cael ei wneud gan Cymunedau yn Gyntaf ar addysg blynyddoedd cynnar, helpu pobl i waith a grymuso cymunedau o hyn ymlaen, sef yn Saesneg yr hyn yr ydych chi’n cyfeirio ato fo fel y tair ‘E’: ‘early years’, ‘employability’ ac ‘empowerment’. Hoffwn i ddeall, ac rydw i’n meddwl bod pobl yn y sector hefyd eisiau deall, beth yn union yw ‘grymuso’, beth yw’ch dehongliad chi o hynny ac, yn bwysig, sut y byddwch chi’n mesur llwyddiant yr elfen ‘grymuso’ yma yn yr ymdrech i leihau tlodi yng Nghymru.

Wel, mae grymuso yn sicr yn ymwneud â sicrhau bod pobl leol yn rhan o’r broses o wneud penderfyniadau wrth i ni symud ymlaen, a dyna pam fod gan fyrddau gwasanaethau cyhoeddus a Deddf cenedlaethau’r dyfodol gysylltiad agos iawn â’r broses o ymgysylltu â phob cymuned ac unigolyn a gynrychiolir ganddynt wrth symud ymlaen. Credaf fod holl egwyddor cyflogadwyedd, y blynyddoedd cynnar a grymuso yn un gyffrous i gymunedau. Sylweddolwyd nad yw Cymunedau yn Gyntaf wedi gweithio cystal ag y’i cynlluniwyd i wneud o ran codi cymunedau allan o dlodi. Credaf fod y rhaglen wedi gwneud gwaith gwych yn atal cymunedau rhag mynd yn dlotach, ond mae angen newid sylfaenol yn hyn o beth, a chredaf mai’r rhaglenni newydd sydd gennym ar waith a’r mecanweithiau cymorth sydd ynghlwm wrthynt fydd y profiad y bydd cymunedau lleol yn awyddus i’w gael wrth symud ymlaen.