6. 6. Datganiad: Ynni

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:32 pm ar 26 Medi 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 5:32, 26 Medi 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch i Simon Thomas am restr hir iawn o gwestiynau. Byddaf yn ymdrechu i ymdrin â nhw. Unwaith eto, fe wnaethoch godi pwynt tebyg i David Melding am y targed o 100 y cant. Rwy'n edrych yn ofalus iawn ar dargedau ac, fel y dywedais, fe wnaethon ni gymryd cyngor arbenigol. Ond ni chredaf y byddai'r grid yn cefnogi targed o 100 y cant ar hyn o bryd. Ni chredaf y byddai mecanweithiau marchnad ynni presennol Llywodraeth y DU yn cefnogi hynny ar hyn o bryd. Rydym wedi’n cysylltu â system ynni fyd-eang, ac nid wyf yn credu ar hyn o bryd mai dyna'r peth iawn i'w wneud. Ond mae'n debyg i unrhyw darged—a chlywais yr hyn a ddywedwch am darged Plaid Cymru yn 100 y cant erbyn 2035. Wel, pwy a ŵyr? O 2030 i 2035, gallem ei gyflawni. Mae’n debyg i’n targedau ailgylchu: rydym yno eisoes, rydym yno ddwy flynedd ymlaen llaw, felly rwy'n ystyried a ddylem ni fod yn newid y targed hwnnw. Felly, yn amlwg, gallwn yn sicr ei gadw dan adolygiad.

Cyfeiriasoch at y gwaith yr ydym yn ei wneud gydag ynni cymunedol a pherchenogaeth leol. Mae gennym dros 330 MW o gapasiti cynhyrchu adnewyddadwy sy'n eiddo i'n cymunedau a sefydliadau sy'n eiddo yn lleol. Felly, mae hynny'n swm sylweddol, ac mae'n swm da i adeiladu arno. Byddwch yn ymwybodol fod ein gwasanaeth ynni lleol ar hyn o bryd yn cydweithio'n agos â 34 o wahanol grwpiau ledled Cymru, ac rydym yn cefnogi dau arall ar hyn o bryd, sydd i'w cwblhau erbyn diwedd y flwyddyn hon. Rwy'n credu y bydd hynny'n mynd â ni i fyny, wedyn, i tua 17. Felly, fel y dywedais, byddaf yn ymgynghori yn hwyrach yn y flwyddyn.

Cyfeiriodd Simon Thomas at y posibilrwydd o gwmni ynni i Gymru, a oedd yn syniad y gwnaethoch chi a minnau gyfarfod yn ei gylch, ac yn sicr fe wnaethom ei ddatblygu. Gwneuthum ddatganiad ysgrifenedig y mis diwethaf, gan nodi nad ydym yn credu bod achos digon cryf wedi'i wneud i sefydlu cwmni cyflenwad ymbarél i Gymru. Unwaith eto, casglwyd tystiolaeth a barn am y potensial ar gyfer cwmnïau gwasanaethau ynni. Cynhaliwyd cyfres o ymgynghoriadau gennym ym mis Mawrth, a chreodd hynny gonsensws clir iawn, yn fy marn i, am y risgiau a'r heriau a'r tensiynau a fyddai'n gynhenid os ydym yn sefydlu a rhedeg cwmni cyflenwi ynni. Rwy'n credu bod llawer o bobl—a gwn fy mod wedi trafod hyn gyda Simon—yn credu bod gan y Llywodraeth ryw fath o lais niwtral dibynadwy, os dymunwch, a gellid colli hynny pe baem ni wedyn yn cymryd rhan yn y farchnad. Felly, y casgliad oedd y gallai'r risgiau o greu cwmni cyflenwi Llywodraeth Cymru fod yn drech o lawer na’r manteision posibl. Ydyn ni wedi cau'r drws? Nac ydym, wrth gwrs. Byddwn bob amser yn gwrando ar farn pobl. Felly, efallai ei fod yn rhywbeth yr ydym yn ystyried edrych arno, yn y dyfodol.

Rydych wedi codi hyblygrwydd grid. Yn amlwg, mae arnom angen seilwaith ynni modern, effeithlon, dibynadwy, ac mae'n rhaid iddo fod ochr yn ochr â grid cadarn a phwrpasol, ac mae’n rhaid i'r grid allu darparu ein hamcanion ynni carbon isel. Felly, rydym yn ymgysylltu â’r Grid Cenedlaethol—rwyf wedi cwrdd â'r Grid Cenedlaethol; gwn fod Prif Weinidog Cymru wedi cwrdd â phrif weithredwr y Grid Cenedlaethol—i sicrhau bod eu cynlluniau cyflawni yn cynnwys grid sy'n gwbl addas i'r diben ar gyfer yr hyn yr ydym am ei wneud yng Nghymru.

Soniasoch am wres, a chredaf fy mod wedi rhoi'r rhesymau pam na wnaethom ddewis cynnwys gwres. Ond rydych chi'n iawn; mae angen i ni ddatblygu'r polisi hwnnw. Mae’n bwysig iawn os ydym am gyrraedd ein targedau datgarboneiddio. Felly, bydd hwnnw'n bolisi yr ydym yn ei ddatblygu.

Y pwynt a grybwyllwyd gennych am wynt ar y tir ar ffermydd—rwyf wedi gweld cwpl o ffermydd lle mae ffermwyr wedi arallgyfeirio eisoes. Ond rydych chi'n hollol iawn; mae Brexit, rwy'n credu, wedi gwneud arallgyfeirio yn llawer mwy o bwnc sy’n cael ei drafod gan ffermwyr, a chredaf y byddwn yn gweld mwy o hynny wrth fynd ymlaen.

Mewn cysylltiad ag adolygiad Hendry, byddwch wedi clywed fy ateb yn gynharach i David Melding. Mae'n bwysig iawn ein bod yn cael ymateb cyn gynted â phosib. Maent yn wir yn llusgo'u sodlau nawr, ac mae angen i ni wybod beth maen nhw'n ei wneud. Ond, yn sicr, rydym yn parhau i fod yn gefnogol i'r egwyddor honno, ond mater i Lywodraeth y DU yw sbarduno'r golau gwyrdd, nid y ni.

Soniasoch am y cyllid a gyhoeddodd Ken Skates, rwy'n credu mai ddoe oedd hynny, ar Ynys Môn. Cytunaf ei fod yn dderbyniol iawn.