Llywydd dros dro, a gaf i ddiolch i Paul Davies, sydd gwneud dwy swydd unwaith eto fel llefarydd addysg y Ceidwadwyr? Dylai’n sicr fod yn gofyn am ran o gyflog ei swyddog cyfatebol. Ond rwy'n diolch o galon iddo am ei ddadansoddiad meddylgar o'r adroddiad sydd o'n blaenau.

Cwestiwn cyntaf yr Aelod oedd: pam ein bod ni wedi penderfynu gweithredu nawr? Wel, Paul, ni allaf roi cyfrif am y penderfyniadau y mae eraill wedi eu gwneud cyn fy nghyfnod i. Canlyniadau'r haf eleni oedd y set gyntaf o ganlyniadau cofrestru’n gynnar yn fy nghyfnod i. Byddwch yn ymwybodol fy mod wedi bod yn mynegi pryder ers i mi ddod i wybod am y lefelau uchel o gofrestru’n gynnar. Ond, a bod yn deg i'm rhagflaenwyr, os edrychwch chi ar y data yn yr adroddiad, mae hwn yn ffenomen gymharol newydd dros y ddwy flynedd ddiwethaf, a chaiff llawer o hwnnw, fel y nodir yn yr adroddiad, ei sbarduno gan nerfusrwydd ynghylch manyleb newydd yr arholiadau TGAU. Nawr, gallwn ddadlau ynghylch manteision neu anfanteision hynny beth bynnag a fyddont, ond mae hynny wedi bod yn ffactor sydd wedi sbarduno rhai o'r sgoriau. Felly, er bod tuedd gynyddol wedi bod, mae wedi cynyddu’n sylweddol dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Ond rydym ni'n gweithredu nawr. Rwy'n gweithredu mor gyflym ar ôl cyhoeddi'r adroddiad ag y gallaf, ond mae'n rhaid i ni hefyd roi'r amser a'r cyfle i ysgolion gynllunio yn briodol. Yn syml, ni fyddai'n deg dweud y byddwn ni’n defnyddio'r mesur newydd hwn ar gyfer adroddiad y flwyddyn nesaf yn achos y myfyrwyr sydd eisoes wedi sefyll eu harholiadau. Ni fyddai'n deg i'r sector o gwbl. Felly, mae hyn yn rhoi amser i bobl gynllunio yn unol â hynny.

Mae Paul yn iawn bod ysgolion unigol wedi defnyddio'r arfer hwn i gael effaith wahanol, ond yn sicr, mewn rhai ysgolion, mae pwysau i gofrestru’n gynnar oherwydd bod eraill yn ei wneud, ac maent wedi teimlo efallai y byddai eu hysgol dan anfantais pe na byddent yn gwneud hynny hefyd. Rwyf hefyd yn ymwybodol o rai ysgolion nad ydynt yn cofrestru’n gynnar oherwydd y pwysau ariannol yn hytrach nag unrhyw reswm arall, a thrwy gael y rheol hon i bawb, mae'n creu cydraddoldeb i bob ysgol yn hynny o beth, o ran sut y byddant yn cael eu hasesu.

A gaf i ei gwneud yn hollol glir? Os oes ysgol yng Nghymru sy'n ystyried gofyn i rieni dalu am ailsefyll, mae angen iddyn nhw feddwl eto. Nid yw'n dderbyniol, ac rwyf yn ymwybodol bod hyn yn digwydd. Ddoe ddiwethaf, cefais neges e-bost gan dad-cu y gwnaeth ei wyres sefyll Saesneg yr haf yma. Cafodd C ar ddiwedd Blwyddyn 10. Mae hi a'i theulu yn awyddus iawn iddi gael cyfle arall i sefyll arholiad Saesneg hwnnw, ac mae'r ysgol wedi gofyn iddynt dalu i ailsefyll. Nawr, yn yr achos penodol hwnnw, mae'r tad-cu yn dweud ei fod mewn sefyllfa i helpu, ond faint o rieni a neiniau a theidiau plant eraill fydd yn y sefyllfa honno? Nid yw hynny'n adlewyrchu gwerthoedd system addysg Cymru, lle’r ydym yn anelu at ragoriaeth a chydraddoldeb.

Bydd yr Aelod yn ymwybodol bod llawer o'r ymddygiad hwn wedi ei sbarduno gan fesurau atebolrwydd, ac fel y cyhoeddais yn fy natganiad, ac yn y datganiad ysgrifenedig y gwnes bythefnos yn ôl mewn perthynas â chategoreiddio ysgolion, rydym ni mewn proses o bontio i set wahanol o fesurau atebolrwydd. Ond eto, gadewch imi fod yn glir: mae atebolrwydd yma i aros, ac a bod yn deg i'r penaethiaid a'r athrawon yr wyf i’n cyfarfod â nhw, maen nhw'n gwybod hynny, maen nhw'n deall hynny, ac maen nhw yn dymuno bod yn atebol am eu harferion. Mae angen inni weithio gyda'r proffesiwn i ddod o hyd i ffordd deg o greu system atebolrwydd sy'n sbarduno'r math o ymddygiad mewn ysgolion yr ydym yn dymuno ei weld ac, yn hollbwysig, sy’n mesur yr effaith y mae’r ysgol honno yn ei chael ar ddisgyblion unigol, ac nid set o fesurau atebolrwydd sydd efallai'n culhau'r pwyslais ar nifer fach iawn o blant yn y garfan, yr ydych chi wedi eu nodi'n gwbl gywir, y rhai ar y ffin rhwng C a D, ar draul plant eraill yn y system, boed y rhai hynny â chyrhaeddiad is neu'r rhai mwyaf abl a thalentog.

Rwyf yn dymuno bod mewn sefyllfa i fod â’r set newydd honno o fesurau atebolrwydd ar waith erbyn y flwyddyn nesaf. Caiff y canllawiau diwygiedig i ysgolion eu rhyddhau yn ddiweddarach eleni, ond byddwn yn cyfathrebu'r newid hwn i’r holl randdeiliaid—ysgolion, cynghorwyr herio, consortia rhanbarthol ac AALlau—a byddwn yn disgwyl y byddai’n rhaid i gynghorwyr herio yn y consortia rhanbarthol fod yn monitro perfformiad a phatrymau eu hysgolion unigol ym maes cofrestru’n gynnar. Gadewch imi fod yn glir: nid ydym ni’n atal cofrestru’n gynnar, ond mae'n rhaid gwneud hynny er budd gorau plant unigol, er mwyn iddynt fod yn sefyll eu harholiadau ar amser sy'n iawn iddyn nhw ac sy’n rhoi'r cyfle gorau iddynt gyflawni’r graddau uchaf un sydd o fewn eu gallu.