A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei datganiad y prynhawn yma? A gaf i hefyd ategu’r diolch i Cymwysterau Cymru am eu hymchwil nhw ac am rannu’r wybodaeth gyda ni hefyd o flaen llaw?

Mae’n bwysig nad ydym ni’n anghofio, rydw i’n meddwl, yn y drafodaeth yma, pam mae hyn yn digwydd, ac mae’n rhaid i ni atgoffa ein hunain bod hyn yn digwydd oherwydd mai’r hyn y mae’r athrawon ei eisiau yw’r gorau i’r plant a’r gorau i’w hysgolion. Mae yna beryg bod hynny yn cael ei gladdu yn y drafodaeth yma. Dyna pam mae’r sefyllfa yma wedi codi, i bob pwrpas, ond mae’n rhaid i ni beidio ag amau, ac rydw i’n siŵr nad ydym ni’n amau, cymhellion yr athrawon i fynnu’r gorau i’w myfyrwyr a’r gorau i’w hysgolion. Mae hefyd yn bwysig, fel mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi ein hatgoffa ni yn ei datganiad, i ni gydnabod bod yna werth a bod yna bwysigrwydd mewn caniatáu defnyddio arholiadau TGAU yn gynnar, ac rydw i’n croesawu’r ffaith bod y Llywodraeth yn mynd i gyhoeddi canllawiau penodol ar hynny, oherwydd rydw i’n meddwl bod hynny yn mynd i fod o gymorth sylweddol.

Fel y dywedais i, rydw i’n croesawu’r datganiad, ac rydw i hefyd yn croesawu’r hyn y mae’r Llywodraeth yn bwriadu ei wneud yn sgil cynnwys y datganiad. Mae yna un cwestiwn yng nghefn fy meddwl i, serch hynny, ynglŷn ag elfen gyfyngedig, rywsut, yr ymchwil mae Cymwysterau Cymru wedi ymgymryd ag e: 59 o weithwyr proffesiynol yn y sector addysg, yn benaethiaid ysgolion, yn benaethiaid adrannau, yn athrawon ac yn y blaen; dim llywodraethwyr ysgol, dim rhieni, ac yn bwysicach na dim, wrth gwrs, dim ymgynghoriad â’r disgyblion a’r myfyrwyr eu hunain—yr union bobl sy’n cael eu heffeithio fwyaf gan y penderfyniad yma. Ble mae llais ieuenctid yn y drafodaeth yma, a ble mae llais pobl ifanc yn y penderfyniad yma? Rwyf yn meddwl ei bod yn wendid yn y broses os nad ydym ni wedi bod yn trafod gyda’r union bobl sy’n cael eu heffeithio fwyaf gan hyn. Ac mae Cymwysterau Cymru eu hunain yn dweud eu bod nhw, oherwydd cyfyngiadau yr ymchwil yma, wedi methu ymgymryd ag ymchwil pellach a fyddai’n rhoi ffynonellau o dystiolaeth ychwanegol er mwyn gwerthuso’r datganiadau a wnaethpwyd iddyn nhw gan yr athrawon.

Felly, fy nghwestiwn cyntaf i chi, Ysgrifennydd Cabinet, yw: a ydych chi’n hyderus bod gennych chi’r holl dystiolaeth sydd ei hangen arnoch chi i wneud y penderfyniad yma, a sut allwn ni fod yn sicr bod yr holl leisiau sy’n cael eu heffeithio gan hyn wedi cael eu clywed, ac wedi cael y cyfle i gael eu mynegi yn y drafodaeth sydd wedi arwain at y penderfyniad yma? Oherwydd mae’r farn wedi’i pholareiddio yn eithaf clir, onid yw hi, o safbwynt y dystiolaeth y mae Cymwysterau Cymru wedi ei chlywed—rhai yn teimlo eu bod nhw’n gryf o blaid yr hyn sydd yn digwydd, a rhai, ar y llaw arall, yn teimlo bod hyn yn ffordd anghywir i fynd o’i chwmpas hi. Ac mae’r polareiddio yna i fi yn mynnu bod y dystiolaeth sydd gyda ni mor gyhyrog ac mor ‘robust’ ag sy’n bosib cyn dod i’r penderfyniad yna.

I’d also like to ask you, Cabinet Secretary: what would you say to those people who felt, according to the research again from Qualifications Wales, that allowing only the first result to count towards a school performance measure would essentially be no different to completely removing the option of early entry because of the pressures that have been playing out previously, that the same pressure would come into play again, in terms of only putting forward pupils right at the end of the process, when, belt and braces, they will get the best possible result? That’s a concern that’s articulated in the research, and I’m just wondering how you would put those minds at rest.

The timescale you elaborate upon. You say that you’re mindful that schools need sufficient time to adapt, and I wholeheartedly agree. Qualifications Wales nevertheless suggest that the Welsh Government should undertake its own impact assessment on how soon to introduce any changes. So, I’m just wondering whether you have done that, and, if you have, whether that would be published by the Government. You’ve touched on the cost implications, and, again, I share many of your concerns. And whilst some people’s focus might be on saving money—and, clearly, that is one of a number of factors—for me, the main priority, clearly, is about doing what’s right for the pupil. Now, the conservative estimate of £3.3 million is very substantial at both school and system level within education in Wales. You’ve expressed your concern about the prospect of cost-sharing and the impact that will have on equity for individual students and, clearly, the long-term sustainability of schools. But my question to you is: if that does emerge, then what action will you take? You can tell people that they should think very carefully about it—well, should we not be acting to make sure that it doesn’t happen? So, maybe you could share any thoughts you have with us on that.

Could you tell us what your intention is in terms of evaluating the impact of the decision that you’re announcing today, and when you intend to do that? And, of course, in light of the new curriculum, the curriculum reform, how is the Government assessing the need for wider reform of how school performance is measured, and what impact particularly this is going to have, or these changes will have, within that wider process? Diolch.