7. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu pa gefnogaeth sydd ar gael i amddiffyn yr aelwydydd mwyaf agored i niwed yng Nghymru rhag tlodi tanwydd y gaeaf hwn? (OAQ51209)

Diolch. Mae cymorth ar gael drwy Cartrefi Clyd Llywodraeth Cymru, sy’n cynnwys ein cynlluniau Nyth ac Arbed. Mae Nyth yn cynnig cyngor a chymorth diduedd rhad ac am ddim i gynorthwyo pobl i leihau biliau ynni yn y cartref, ac mae’n darparu mesurau effeithlonrwydd ynni yn y cartref yn ddi-dâl i aelwydydd cymwys er mwyn eu cynorthwyo i gadw’n gynnes am gost fwy fforddiadwy.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet, ac roeddwn yn falch o weld yn adroddiad blynyddol Nyth y bydd gosod pecyn gwella effeithlonrwydd ynni yn y cartref a ariennir gan y Llywodraeth yn arwain, ar gyfartaledd, at arbediad o £410 y flwyddyn ar fil ynni bob cartref. Dengys y ffigurau hyn yn glir fod y cynllun yn cyflawni’n well na’r disgwyl ac yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i gartrefi tlawd o ran tanwydd. Hoffwn holi, fodd bynnag, ynglŷn ag ôl-osod preswyl, gan fod sicrhau bod cartrefi sy’n bodoli eisoes yng Nghymru yn defnyddio ynni’n effeithlon yn rhan allweddol o drechu tlodi tanwydd. Felly, a gaf fi ofyn pa gynlluniau sydd gennych i gynyddu gweithgarwch Llywodraeth Cymru o ran ôl-osod preswyl?

Diolch. Rwy’n cydweithio’n agos iawn gyda fy nghyd-Aelod Carl Sargeant, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant, mewn perthynas ag ôl-osod. Rwyf hefyd wedi sefydlu grŵp gorchwyl a gorffen gweinidogol ar ddatgarboneiddio gyda dau arall o fy nghyd-Ysgrifenyddion Cabinet, felly bydd hynny’n sbardun mawr i weithredu traws-Lywodraethol. Roeddwn am helpu i gyflwyno cynigion i gyflawni ein hymrwymiadau heriol o ran carbon hefyd. Felly, er y byddwn yn parhau i edrych ar raddfa ein rhaglenni effeithlonrwydd ynni ein hunain, mae angen i ni edrych ar ein huchelgeisiau o ran datgarboneiddio. Ni ellir eu cyflawni drwy gyllid y Llywodraeth yn unig, felly rydym yn mynd i sicrhau bod gennym ddull llawer mwy cydgysylltiedig ar draws y Llywodraeth ac ar draws pob sector, mewn gwirionedd, i’n cynorthwyo i gyflawni mewn perthynas â’r agenda hon.

Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n siŵr y byddwch yn croesawu’r cap ar brisiau ynni a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf, yn ogystal â’r broses barhaus o gyflwyno mesuryddion deallus. Credaf fod gan fesuryddion deallus rôl enfawr i’w chwarae yn rhoi mwy o reolaeth i berchnogion tai dros faint o ynni y maent yn ei ddefnyddio, a’u hannog hefyd i newid darparwr. Fodd bynnag, mae rhywfaint o amharodrwydd wedi bod ymysg rhai perchnogion tai i osod y mesuryddion deallus, ac roeddwn yn meddwl tybed pa rôl y mae Llywodraeth Cymru yn ei chwarae i hybu’r broses o ddarparu mesuryddion deallus i bob cartref yng Nghymru.

Rwy’n credu eich bod yn iawn, mae yna ychydig o faterion yn codi mewn perthynas â mesuryddion deallus, rwy’n credu. O siarad â grŵp o ddefnyddwyr ynglŷn â pham na fuasent eisiau mesurydd deallus, roeddent yn dweud mai’r rheswm oedd, wyddoch chi, fod eu cymdogion wedi cael problemau ag ef ac yn y blaen. Felly, rwy’n credu bod angen gwneud yn siŵr ein bod yn gweithio ar draws pob sector i annog pobl i osod mesuryddion deallus, ac rydym yn gweithio gyda’r cwmnïau cyfleustodau, er enghraifft, i wneud hynny.

Wrth benderfynu ar gynllun newydd i ddisodli’r cynllun Nyth, a allwch ddweud wrthym a fuasech yn barod i edrych ar reolau cymhwysedd mewn perthynas â gwneud cais am welliannau effeithlonrwydd ynni yn y cartref? Rwy’n credu bod gan becyn cymorth ynni cyfatebol yr Alban feini prawf llai llym, ac mae ar gael i’r rhai sydd ar incwm isel ac sy’n feichiog, er enghraifft, neu i rai cartrefi â phlant. Yng Nghymru, mae rheolau cyfredol yn eithrio llawer o bobl sy’n wynebu tlodi o ran tanwydd, yn enwedig pobl ifanc, felly gyda’r cynllun newydd a fydd, o bosibl, yn cael ei roi ar waith, gobeithio, ar ôl i’r un cyfredol ddod i ben, tybed a fuasech yn ystyried newid y meini prawf hynny.

Yn sicr, mae hynny’n rhywbeth y gallwn edrych arno. Rwy’n credu ein bod ar fin cychwyn ar y broses gaffael, felly’n amlwg mae hyn yn rhywbeth y gallwn edrych arno wrth inni gyflwyno’r cynllun newydd y flwyddyn nesaf.