Part of the debate – Senedd Cymru am 2:55 pm ar 28 Tachwedd 2017.
I wella canlyniadau ar gyfer plant sydd eisoes yn derbyn gofal, gwyddom fod lleoliadau sefydlog yn hanfodol i blant deimlo'n ddiogel, i gael ymdeimlad o berthyn a gallu cyflawni eu potensial. Felly, mae gennym ni gynllun addysg a gwasanaethau cymdeithasol tair blynedd, o'r enw 'Codi uchelgais a chyrhaeddiad addysgol plant sy'n derbyn gofal yng Nghymru'. Cefnogir y cynllun hwn gan fuddsoddiad o £4 miliwn drwy'r grant datblygu disgyblion, ac mae'n darparu cymorth addysgol wedi'i dargedu i blant sydd wedi cael profiad o dderbyn gofal. Er ei fod yn galonogol, yng nghyfnod allweddol 4, bod 23 y cant o'r plant sy'n derbyn gofal yng Nghymru wedi cyflawni lefel 2 cynhwysol—cynnydd o 10 y cant o 2013—mae llawer i'w wneud o hyd i leihau'r bwlch cyrhaeddiad.
Felly, yn ogystal â gwella cyrhaeddiad addysg, mae bod â lleoliad sefydlog hefyd yn gwella cydnerthedd a lles emosiynol plant. Ceir mwy o achosion o iechyd meddwl gwael ymhlith plant sydd wedi cael profiad o dderbyn gofal. I leihau'r trawma a achosir gan brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod, rydym ni wedi buddsoddi er mwyn sefydlu canolfan genedlaethol i fynd i'r afael â phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod, a, thrwy ein cynllun cyflawni 'Law yn llaw dros Blant a Phobl Ifanc', rydym ni wedi cyhoeddi llwybr gofal y cytunwyd arno ar gyfer pobl ifanc sy'n agored i niwed, gan gynnwys y rhai hynny sy'n derbyn gofal i sicrhau y gwneir atgyfeiriadau priodol i gael mynediad at gymorth therapiwtig.
Ar gyfer teuluoedd a gweithwyr proffesiynol sy'n ymwneud â gofal maeth, rydym ni wedi darparu cyllid ar gyfer cynllun treialu addysgeg gymdeithasol arloesol, sy'n archwilio effaith ymagwedd gyfannol at addysg a sgiliau bywyd.
Fel y mae plant yn datblygu ac yn gwneud eu ffordd trwy fywyd, rydym ni'n dymuno iddyn nhw fod yn uchelgeisiol ac i fanteisio ar gyfleoedd er mwyn iddyn nhw fod yn ddinasyddion economaidd weithgar. Ac eto, gwyddom nad yw 43 y cant o blant sy'n derbyn gofal mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant. Felly, drwy fframwaith ymgysylltu a dilyniant pobl ifanc y Llywodraeth, mae llawer o waith yn mynd rhagddo gyda Gyrfa Cymru, gwasanaethau ieuenctid, ysgolion, colegau a darparwyr dysgu seiliedig ar waith i nodi a chefnogi pobl ifanc nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant neu sydd mewn perygl o fod yn hynny.
O ran addysg uwch, rydym ni'n gwneud cynnydd ar yr argymhellion o adolygiad Diamond ac yn paratoi i ddeddfu er budd y rhai sy'n gadael gofal er mwyn iddyn nhw allu derbyn uchafswm y grant cynhaliaeth i gefnogi eu haddysg o 2018-19 ymlaen.
Byddwn ar fai heddiw pe na byddwn yn cydnabod y ffaith bwysig bod rhwng 20 a 30 y cant o bobl ifanc ddigartref wedi bod yn derbyn gofal. I'r perwyl hwn, rydym ni wedi buddsoddi £83,000 yn y bartneriaeth End Youth Homelessness Cymru, y mae Llamau yn ei chynnal ar ein rhan ac sydd wedi cymeradwyo £2.6 miliwn ar gyfer prosiectau digartrefedd yn ddiweddar. O'r dros 60 o brosiectau a ariennir, nod benodol 15 ohonynt yw atal digartrefedd i bobl ifanc drwy ddilyn y dull llwybr cadarnhaol.
Yn olaf, rydym ni'n ystyried ffyrdd arloesol eraill y gallwn ni eu defnyddio i helpu pobl ifanc sy'n gadael gofal ar eu ffordd i annibyniaeth. Er enghraifft, rydym ni'n gweithio gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid i ystyried dileu'r rwymedigaeth i dalu'r dreth gyngor i bob un sy'n gadael gofal sydd rhwng 18 a 25 oed. Mae'r gwaith i gyflawni hyn yn y camau cynnar, ond credwn y bydd cymorth ymarferol fel hyn yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol.
Mae cyflawni newid arwyddocaol yn y canlyniadau ar gyfer plant sy'n derbyn gofal yn her polisi cyhoeddus allweddol i bob un ohonom ni yma yng Nghymru. Mae'r Llywodraeth wedi pennu cyfeiriad polisi clir a bydd yn parhau i wrando ar gyngor y grŵp cynghori'r gweinidog, a lleisiau'r gweithwyr proffesiynol rheng flaen a'r plant a'r bobl ifanc sy'n cael eu heffeithio. Gyda chymorth y Cynulliad hwn, mae'n rhaid i helpu i weddnewid canlyniadau i blant fod yn uchelgais i ni, a hynny drwy roi mwy o bwyslais ar atal ac ymyrraeth gynnar, lleihau nifer y plant sy'n dechrau derbyn gofal, gwella canlyniadau y rhai sydd eisoes yn derbyn gofal, a chefnogi'r rhai sy'n gadael gofal i fyw bywydau annibynnol a llwyddiannus. Diolch.