Part of the debate – Senedd Cymru am 3:08 pm ar 5 Rhagfyr 2017.
Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, am eich datganiad a'ch cyhoeddiad am ddiddymu'r CCAUC a chreu comisiwn newydd. Byddai'n dda gennyf wybod sut yr yr ydych yn rhagweld y modd y penodir y comisiynwyr hyn. A gaiff ei roi i dendr agored, gan hysbysebu am ymgeiswyr, neu a fydd, yn y bôn, yn apwyntiad mewnol drwy adran y comisiynwyr? Rydym wedi gweld canlyniadau byrddau a benodwyd yn sgil y methiannau o ran gofal yn ardal Betsi Cadwaladr yn y Gogledd, felly sut fyddwch chi'n sicrhau y bydd y Comisiwn yn briodol atebol?
Cafwyd ymgysylltiad â rhanddeiliaid, ac rwy'n nodi bod amrywiaeth o sefydliadau addysgol, sefydliadau a dysgwyr wedi cymryd rhan yn yr ymgynghoriad, gan gynnwys y digwyddiadau i randdeiliaid. Mae cynyddu hygyrchedd ar gyfer grwpiau nad oes ganddyn nhw gynrychiolaeth ddigonol a diffyg y cyfleoedd ar gyfer astudio rhan-amser yn faterion o bwys i'r ymatebwyr, fel y dywedwyd gennych yn eich datganiad, ond mae'n ddrwg gennyf, Ysgrifennydd Cabinet, nad wyf mewn gwirionedd yn gweld unrhyw arwyddion eich bod chi'n ymdrin â'r broblem hyd yn hyn.
Yn ôl yr ymatebion i'r ymgynghoriad, ofn mynd i ddyled oedd yn cael ei ystyried yn rhwystr pennaf i ymgymryd ag addysg ôl-orfodol, ac rydym wedi cael trafodaethau am hynny o'r blaen. Mae'n amlwg y bydd hyn yn fwy o rwystr i bobl hŷn sy'n dymuno newid gyrfa neu ailgydio yn eu haddysg yn ddiweddarach yn eu hoes, ond mae'n ddrwg gennyf i, nid ydych chi wedi gwneud dim i gael gwared ar y rhwystr hwn. Yn wir, rydych chi'n gwneud pethau'n waeth. Mae gan y rhanddeiliaid a gymerodd ran yn yr ymgynghoriad—mae ganddyn nhw safbwyntiau mor ddilys am y system ac maen nhw i'w canmol am eu gwaith yn cyfrannu at yr ymgynghoriad. Fodd bynnag, byddwn i'n awgrymu, os ydych yn awyddus i gynyddu hygyrchedd addysg, y bobl y mae angen i chi siarad â nhw mewn gwirionedd yw'r rhai nad ydyn nhw'n cymryd rhan yn y system addysg ar hyn o bryd. Mae gan y bobl hynny sydd eisoes yn cymryd rhan yn y system addysg lawer iawn o wybodaeth a phrofiad a all gyfrannu'n amlwg at eich penderfyniadau am y sector hwnnw. Ond mewn gwirionedd nid yw'n eich hysbysu gyda manylder enfawr, o safbwynt personol iawn, am yr hyn sy'n gwneud i bobl ddigalonni a methu ag ailgydio yn eu haddysg ac uwchsgilio neu wella eu sgiliau mewn ffyrdd eraill pan fyddan nhw wedi gadael addysg orfodol ac mae'r syniad hwnnw sydd ganddynt o ddilyn addysg ôl-orfodol wedi dod i ben. Felly, hoffwn eich gweld chi'n ymgynghori gyda'r bobl hynny nad ydyn nhw'n ymgysylltu ar hyn o bryd â'r system addysg i ymchwilio i beth allai eu hannog i gymryd rhan yn y system addysg.
Nid wyf wedi fy synnu bod y cyngor a'r cymorth a roddir i ddysgwyr yn bryder allweddol, ac, o ystyried penderfyniad diweddar Ysgrifennydd y Cabinet i lethu myfyrwyr Cymru â dyledion, mae'n hanfodol bod Llywodraeth Cymru yn cael hyn yn iawn. Rwy'n sylweddoli na fydd cymaint o fanylion ar gael yma ar hyn o bryd, yn anochel, oherwydd y cam yr ydych arni yn y broses, felly—. Rwy'n gweld eich bod wedi cyhoeddi ymgynghoriad manwl ar sut y bydd y comisiwn yn gweithio mewn gwirionedd ac rwyf i wir yn edrych ymlaen at weld yr ymgynghoriad hwnnw a'r ymatebion iddo hefyd. Diolch.