A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am gyflwyno'r datganiad pwysig hwn? Cyn imi gyrraedd y prif faterion yr hoffwn i ofyn ichi amdanynt, hoffwn i wneud rhai sylwadau ynglŷn â sut y mae’n rhaid i’r ymagwedd strategol at drafnidiaeth adlewyrchu ein dyheadau ehangach ar gyfer y Cymoedd. Oherwydd nid dim ond mater o drafnidiaeth effeithiol ac effeithlon yw hwn, er bod hynny’n bwysig; mae hefyd yn fater o ddatgloi potensial pellach ledled ein cymunedau yn y Cymoedd, boed hynny o ran ein pobl, yr economi neu’r diwydiant twristiaeth, ac rwy’n gwybod bod hynny'n rhywbeth yr ydych chi'n cytuno ag ef.

Fel yr wyf wedi’i ddweud o’r blaen, un o lwyddiannau allweddol Llywodraeth Cymru yw buddsoddi i amddiffyn ffabrig cymdeithasol ein cymunedau, ac mae gennym ni nifer o strategaethau i'r perwyl hwnnw. Ond rydym yn amddiffyn y ffabrig cymdeithasol hwnnw er mwyn darparu’r cyfleoedd i bobl mewn cymunedau ffynnu, ac er mwyn ffynnu, mae angen gwell cysylltedd trafnidiaeth arnynt. Felly, gwers hanes gyflym: ar 21 Chwefror 1804 gwnaethpwyd y daith reilffordd gyntaf erioed yn y byd dros naw milltir o waith haearn Penydarren i gamlas Merthyr-Caerdydd mewn locomotif ager a ddyluniwyd gan Richard Trevithick. Ond, ar ôl cyflawni’r gamp honno yn 1804, rwy’n siŵr y byddai Trevithick wedi disgwyl i daith o ddim ond 30 milltir o Ferthyr i Gaerdydd gymryd llai na’r awr y mae'n ei gymryd i drên yn 2017. Dyma pam mae’n rhaid i olwg strategol ar drafnidiaeth adlewyrchu ein gweledigaeth ar gyfer y Cymoedd a sicrhau bod cysylltiadau trafnidiaeth yn cael eu huwchraddio i ddarparu’r systemau sydd eu hangen ar bobl a chymunedau.

Ar y pwynt hwnnw, Ysgrifennydd y Cabinet, byddwch chi'n cofio’r trafodaethau yr ydym ni wedi’u cael ynglŷn â fy mhryderon am Gwm Rhymni uchaf. Rwy’n gwybod bod Cyngor Caerffili wedi pwyso achos da iawn o blaid depo metro yn yr ardal honno, ac mae ganddyn nhw fy nghefnogaeth frwd i hynny, oherwydd mae angen inni sicrhau bod ein holl gymunedau yn y Cymoedd yn elwa yn economaidd ac yn gymdeithasol o’r metro. Does gennyf i ddim amheuaeth y gallai uwchraddio llinell Rhymni, gyda gwasanaethau amlach, ddod â chymorth mawr ei angen i wneud cymunedau’n llai ynysig yng Nghwm Rhymni uchaf. Wrth gwrs, mae'n rhaid i’n gweledigaeth drafnidiaeth hefyd gynnwys cwblhau ffordd Blaenau'r Cymoedd, gan ddatblygu'r cynlluniau o Ddowlais i Hirwaun ac yna ymlaen, oherwydd mae’n rhaid i ddarparu’r cysylltiadau ffyrdd effeithiol hynny o’r dwyrain i'r gorllewin yn y Cymoedd fod yn flaenoriaeth uchel mewn unrhyw strategaeth drafnidiaeth.

Ond, nawr rwyf am ddod at fy mhrif bwynt heddiw, sef, wrth inni edrych ar ein gweledigaeth ar gyfer y dyfodol, na allwn ni anwybyddu pwysigrwydd hanfodol dileu'r problemau strategol sydd yn ein rhwydweithiau presennol nawr. Un broblem o'r fath, yr wyf i wedi’i chodi o’r blaen—ac rwy’n gwybod eich bod wedi’i chydnabod—yw’r diffyg gwasanaethau bysiau gyda'r nos yn ardal Merthyr Tudful a Rhymni, ac mae mwy o wasanaethau’n cael eu torri ar hyn o bryd. Mae hyn yn rhwystr mawr i bobl heb geir sy’n ceisio sicrhau cyflogaeth mewn swyddi sy'n gweithredu y tu allan i oriau gwaith safonol, ac mae’n ffactor mawr sy’n cyfrannu at unigedd cymdeithasol os nad oes gennych chi brin ddim siawns o gyrraedd unrhyw le ar ôl 5.30 p.m.

Mae hyn, byddwn i'n awgrymu, hefyd yn ffactor sy'n cyfrannu at y broblem nesaf, sef yr anhrefn traffig rheolaidd ar yr A470 ym mharc adwerthu Cyfarthfa, a’r ofn y bydd hyn yn gwaethygu wedi i’r datblygiad Trago Mills newydd agor fis Ebrill nesaf. Er bod Trago Mills yn ddatblygiad arall i economi Merthyr Tudful a groesewir yn fawr, mae’r datblygiad yn seiliedig ar ganiatâd cynllunio 20 mlwydd oed, pan oedd y traffig yn llawer, llawer ysgafnach nag ydyw nawr. Felly, mae angen ymyriadau cynnar a strategol ar y rhwydwaith ffyrdd yno er mwyn ceisio osgoi poen i ddefnyddwyr y ffordd erbyn gwanwyn a haf y flwyddyn nesaf, pan fydd Trago Mills yn agor, o amgylch cyffordd sydd eisoes yn dagfa yn rheolaidd ar benwythnosau a gwyliau.

Felly, rwy’n croesawu’r ymateb cychwynnol a wnaethoch chi ar y materion hyn, Ysgrifennydd y Cabinet, yn enwedig y rhaglen mannau cyfyng ar dagfeydd, ond, i gloi, a allwch chi roi imi eich sicrwydd bod y problemau trafnidiaeth penodol, allweddol a brys hyn yn cael sylw ar unwaith ac y gallwn ni ddisgwyl cynnig atebion cynnar adeiladol i'r problemau hyn?