Hoffwn ddechrau drwy groesawu adroddiad y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig ar ddull Llywodraeth Cymru o reoli ardaloedd morol gwarchodedig. Rwy'n gyn-aelod—nid oeddwn yn aelod pan ysgrifennwyd yr adroddiad hwn, ond rwyf yn ôl ar y pwyllgor hwnnw bellach. Rwyf wedi bod yn hyrwyddwr rhywogaethau ar ran y dolffin trwynbwl ers ychydig o flynyddoedd bellach, ac rwy'n teimlo'n hynod ffodus i gynrychioli ardal sy'n gartref i'r boblogaeth fridio led-breswyl fwyaf yng Nghymru o'r rhywogaeth eiconig hon ym Mae Ceredigion. Ac ychydig dros 12 mis yn ôl cafodd rhannau o ardal gadwraeth arbennig Bae Ceredigion eu hailagor i dreillio am gregyn bylchog. Cafodd ei atal yn y gorffennol oherwydd proses chwalu a chipio a oedd yn digwydd ar y pryd, a dyna'r ffordd orau o'i disgrifio. Cafodd gwely'r môr ei chwalu'n deilchion a chafodd y cregyn bylchog a oedd yno eu cipio ac roedd yn annymunol iawn, ond cafodd ei atal.

Felly, roeddwn yn falch o weld bod yr adroddiad yn cydnabod pwysigrwydd casglu tystiolaeth a data—ac rydym yn ôl gyda hynny eto—a bod monitro a gwyliadwriaeth yn hanfodol ar gyfer reoli ardaloedd morol gwarchodedig. Oherwydd ni allwn fonitro iechyd a phoblogaeth dolffiniaid trwynbwl, a'r holl anifeiliaid morol eraill, wrth gwrs, yn yr ardal benodol honno heb ymchwil o safon uchel a monitro effeithiau posibl treillio am gregyn bylchog, traffig cychod a gweithgareddau eraill. Er bod casglu data yn rhan hanfodol o ymchwil, mae gallu dehongli'r canlyniadau hefyd yn hollbwysig. Oherwydd cyfyngiadau ariannol, clywais fod rhai sefydliadau—a hwy fyddai'r rhai a roddodd dystiolaeth i'r adroddiad hwn—yn cael trafferth mawr iawn gyda hynny.

Yn yr un modd, roeddwn yn bryderus ynglŷn â'r pwyntiau a godwyd yn yr adroddiad am grŵp awdurdod perthnasol ardal gadwraeth arbennig Bae Ceredigion ynglŷn â thynhau rheoliadau ar gyfer gweithredwyr teithiau bywyd gwyllt, a'r angen i gryfhau ymddygiad morol drwy fesurau statudol. Fe fyddwch yn gwybod bod aflonyddwch cychod yn gallu cael, ac yn cael, effaith niweidiol ar y dolffiniaid trwynbwl, ac mae hefyd yn gysylltiedig â gostyngiad yn y cyfraddau o enedigaethau byw.

Buom yn siarad llawer iawn am lygredd ddoe, ac rwy'n wirioneddol falch fod gennym gynllun clir bellach. Mae'r llygredd sy'n gallu dod oddi ar gychod yn aml iawn yn hynod niweidiol i unrhyw beth sy'n mynd i oroesi yn y môr hwnnw. Felly, rwy'n galw o ddifrif am fonitro agos iawn yn hynny o beth. Rwyf hefyd yn ymwybodol o'r ohebiaeth, Ysgrifennydd y Cabinet, rhyngoch chi a'r pwyllgor ym mis Tachwedd, pan ddywedoch y byddai'r adroddiadau safle dangosol ar gyfer pob un o'n hardaloedd cadwraeth arbennig a'n hardaloedd arbennig i gael eu cyhoeddi erbyn diwedd y flwyddyn. Tybed a yw'r adroddiadau hynny ar gael bellach, ac os ydynt ar gael, beth yw'r canfyddiadau.