4. Datganiad gan Arweinydd y Tŷ: Cyflymu Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:07 pm ar 30 Ionawr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Russell George Russell George Conservative 4:07, 30 Ionawr 2018

(Cyfieithwyd)

A gaf i gytuno ag arweinydd y tŷ fy mod yn credu bod yn rhaid inni ddathlu'r ffaith bod prosiect Cyflymu Cymru wedi bod yn llwyddiannus wrth ddarparu band eang ffeibr i lawer o gartrefi a busnesau ledled Cymru? Canlyniad y gwelliant hwnnw, wrth gwrs, yw bod ymdeimlad o anghyfiawnder yn cynyddu ymhlith y rhai hynny sydd wedi'u gadael ar ôl, ac mae'r ymdeimlad o anghyfiawnder yn cael ei waethygu, rwy'n meddwl, gan oedi parhaus, cyfathrebu gwael a diffyg capasiti sydd wedi gadael lleiafrif sylweddol o drigolion yn meddwl tybed a fyddan nhw byth yn cael hyn a addawyd iddynt dro ar ôl tro—neu a ddylwn i ddweud 'ei amserlennu'? Rwy'n wirioneddol falch, wrth gwrs, arweinydd y tŷ, eich bod wedi cydnabod y rhwystredigaeth hon yn eich datganiad ac rwyf wedi fy nghalonogi y bydd y cynllun newydd yn rhwymo enillwyr unrhyw lotiau penodol i nodi pa safleoedd a gaiff eu gwasanaethu. Credaf fod hynny i'w groesawu yn fawr iawn ac rwy'n credu bod honno'n wers a ddysgwyd o'r cynllun Cyflymu Cymru.

Fel y byddech yn ei ddisgwyl, mae gen i gyfres o gwestiynau am y cynllun newydd. O'r 88,000 o safleoedd sydd wedi'u cynnwys yn y cynllun newydd, faint a nodwyd yn rhan o'r adolygiad o'r farchnad agored a faint ohonyn nhw a oedd wedi'u cynnwys yn flaenorol ar gyfer eu huwchraddio o dan gynllun Cyflymu Cymru? Yr wythnos diwethaf, awgrymodd Openreach, yn sesiwn y pwyllgor, bod ganddyn nhw'r manylion hynny, felly byddwn yn ddiolchgar pe gallech chi roi inni'r manylion hynny, yn ysgrifenedig, os nad heddiw. Yn eich datganiad, dywedasoch chi hefyd y bydd tair lot, ond mae rhai arbenigwyr telathrebu yn awgrymu y gallai rhy ychydig o lotiau olygu na fydd llawer o fudd drwy eu rhannu yn y modd hwn. Felly, a ydych chi'n cydnabod y farn hon? Ac, os ydych chi'n dyfarnu lot ar gyfer Cymru wledig gyfan, sut byddwch chi'n sicrhau fod y cymysgedd o dechnolegau yn ddigon hyblyg ar gyfer gwahanol ardaloedd sydd â gofynion unigryw oherwydd topograffeg heriol?

Roedd hi'n ymddangos bod adroddiad a gomisiynwyd gan Ofcom ar fodelu costau band eang i bawb yn awgrymu bod angen bod yn ofalus iawn ynghylch sut y mae'r cymysgedd o dechnolegau yn cael eu defnyddio mewn ardaloedd gwledig, gan ddweud bod cost ffeibr i'r safle, os yw wedi'i glystyru, ddwy ran o dair yn llai na mynediad di-wifr sefydlog, tra bod cost cysylltiad ffeibr i'r adeilad, os yw'n wasgaredig, tua un rhan o bump yn fwy na mynediad di-wifr sefydlog. Felly, byddai gennyf ddiddordeb i glywed sut yr ydych chi wedi ystyried yr adroddiad hwn gan Ofcom wrth ddylunio'r gwahanol lotiau er mwyn ystyried hynny, fel bod arian cyhoeddus, wrth gwrs, yn cael ei wario'n effeithiol ac yn gwasanaethu cynifer o bobl â phosibl.

Rydych chi hefyd wedi cadarnhau y bydd y gyllideb ar gyfer y cynllun hwn yn £80 miliwn, sef dim ond tua £900 fesul safle, ac mae'n ymddangos bod hyn yn awgrymu cymysgedd o dechnoleg lle bydd ffeibr i'r cabinet a di-wifr yn dominyddu, sy'n faen tramgwydd mawr, byddwn i'n awgrymu, i'r preswylwyr hynny sydd â llinellau hir ym mherfeddion cefn gwlad Cymru, fel Powys a Cheredigion, er enghraifft. Felly, a gaf i ofyn sut y byddwch chi'n gochel rhag y posibilrwydd o gyflwyno technoleg israddol sy'n methu â chyflawni mewn lleoliadau gwledig anghysbell? Gwnaf roi enghraifft. Pe byddai Openreach yn ennill lot, siawns y byddai hynny'n gam yn ôl pe bydden nhw'n penderfynu defnyddio mwy o ffeibr i'r cabinet i arbed costau, yn hytrach na bwrw ymlaen â ffeibr i'r safle ar gyfer y dechnoleg VDSL pellgyrhaeddol, sydd eisoes wedi ei dreialu'n llwyddiannus yn ucheldiroedd yr Alban.

Rwy'n cymryd y disgwylir i'r lotiau i gyd ar gyfer y cynllun newydd gael eu dyfarnu yn nes ymlaen yn y gwanwyn, felly ni fydd yn dechrau cael ei gyflwyno tan yn hwyrach yn yr haf neu'r hydref, a bydd hyn fisoedd lawer, wrth gwrs, ar ôl i brosiect Cyflymu Cymru ddod i ben, gan adael miloedd o safleoedd yn angof yn y cyfamser. Felly, a gaf i ofyn pam na wnaethoch chi sicrhau bod y cynllun yn dilyn yn union ar ôl cynllun Cyflymu Cymru er mwyn osgoi'r oedi anochel hwn, a beth fydd yn digwydd os ydych chi'n barnu nad yw'r un o'r cynigion yn dderbyniol ar gyfer un neu fwy o'r lotiau, neu os nad oes gan yr un cwmni ddiddordeb mewn un neu fwy o'r lotiau?

Ac yn olaf, rydych chi'n dweud yn eich datganiad bod y seilwaith wedi'i gyflwyno'n rhannol mewn rhai cymunedau, ac mae llawer ohonom wedi clywed adroddiadau, wrth gwrs, fel y soniasoch chi, am geblau yn hongian o bolion yn aros i gael eu cysylltu. Beth fydd yn digwydd i'r cysylltiadau ffeibr i'r adeilad hynny a gyflwynwyd yn rhannol gan Cyflymu Cymru sydd a redodd allan o amser? A wnewch chi gadarnhau y byddwch yn defnyddio'r arian cyfran enillion i sicrhau bod ôl-troed cyflym iawn i'w weld 100 y cant yn y cymunedau hyn?