Part of the debate – Senedd Cymru am 4:12 pm ar 30 Ionawr 2018.
Diolch i chi am y gyfres honno o gwestiynau. Rydym ni wedi ystyried yn fanwl sut y gallwn ddatrys rhai o'r materion y mae Russell George yn ddilys iawn wedi tynnu sylw atyn nhw, ac rydym ni wedi mynd am y gyfres o lotiau er mwyn cael darpariaeth benodol iawn ar gyfer mathau penodol o gymunedau. Dyna pam y mae lot cymunedol yno hefyd, oherwydd rydym ni eisiau gallu sicrhau ein bod yn cael y technolegau hyblyg cywir ar gyfer cymunedau gwahanol. Ac felly, mae cryn dipyn o waith i'w wneud ar gyfer rhai o'r cymunedau unigryw o ran sut y bydd datrysiad technoleg gorau yn gweithio, pa ddarparwyr gwasanaethau rhyngrwyd y gellid eu denu pan fydd y dechnoleg ar waith, pa fath o berthynas fyddai rhwng y darparwyr gwasanaeth rhyngrwyd hynny a rhai o'r darparwyr mawr, ac ati.
Fe soniaf am un enghraifft wrtho, oherwydd mae'n dangos y broblem. Yn aml, os wyf i'n siarad â rhywun sydd â band eang araf iawn—0.02 Mbps neu rywbeth o'r fath—mae'n dweud wrthyf i nad yw'n poeni am 30 Mbps; byddai'n falch iawn o gael 7 Mbps neu beth bynnag. Dim ond eisiau lanlwytho ei daliad sengl ac ati sydd arno eisiau ei wneud. A dyna'r anhawster, oherwydd, yn gyntaf oll, rydym ni'n sôn am gyflymderau lawrlwytho, ond yn aml bydd pobl yn sôn am broblemau uwchlwytho. Mae yna broblemau gwirioneddol o ran beth sy'n digwydd pan rydych chi'n cael 7K ac yn canfod na allwch chi ffrydio Sky mewn gwirionedd ac nad yw eich plant yn eu harddegau yn gallu gwneud eu gwaith cartref, ac yn y blaen. A rydym wedi cael gwybod gan ein cynghorwyr busnes, mewn gwirionedd, pan fo pobl yn camu ar yr ysgol honno, nad ydyn nhw, yn sydyn, yn fodlon â 7 Mbps; maen nhw eisiau dringo'r ysgol honno. Felly, mae angen inni sicrhau bod gennym ni system ar waith sy'n ddiogel at y dyfodol nad yw'n achosi problemau o'r math hwnnw. Felly, bydd cymysgedd yn gwbl hanfodol.
Fe wnaethoch chi fy nghlywed i'n nodi ein bod wedi gwrando ar y mater ynghylch amserlennu a phobl yn cael eu cynnwys neu eu hepgor, ac ati. Felly, mae gennym bellach fap penodol iawn sy'n nodi safleoedd. Rydym wedi gwneud llawer o waith i wneud yn siŵr ein bod yn gwybod ymhle mae'r safleoedd hynny. Mae cysgod ar y map, sef lle rydym wedi cael rhyw arwydd drwy'r adolygiad o'r farchnad agored gan ddarparwyr eu bod nhw eu hunain yn mynd i ddarparu band eang cyflym iawn neu gwibgyswllt yn yr ardaloedd hynny. Bydd Russell George yn cofio'n dda sut y gwnaethom ni hynny y tro diwethaf, a'r ffaith ein bod ni wedi gorfod amrywio'r contract ar gyfer 42,000 o safleoedd eraill pan adolygwyd y cynlluniau hynny. Rydym ni wedi dysgu'r wers honno ac felly rydym ni wedi ei strwythuro mewn modd sy'n golygu y bydd y safleoedd hynny yn y cysgod yn dod i mewn i'r contract neu'n cael eu hepgor pan welwn ni eu bod nhw wedi'u cysylltu neu beidio. Felly, i ateb eich cwestiwn am hynny, wrth iddo ddod yn hollol glir pa un a fydd yna gyflwyno masnachol ai peidio neu a ydynt yn rhan o'r estyniad hwn ai peidio, fe fydd y bobl hynny yn dod i mewn ac allan o'r lotiau amrywiol ac rydym ni yn fwriadol wedi ei ystwytho er mwyn inni allu gwneud hynny ac nad oes gennym y broblem honno.
Y rheswm yr wyf wedi cadw'r cynllun talebau ar waith, er hyn, yw oherwydd—nid yw hyn yn gyfrinach—nad yw £18 miliwn, er ei fod yn swm sylweddol o arian ac yn fuddsoddiad mawr gan y Llywodraeth, yn ddigon i gyrraedd pob safle yng Nghymru. Bydd rhai pobl yn dal i fod yn anhygyrch mewn un ffordd neu'r llall ac felly byddwn yn disgwyl i'r cynllun talebau fod yn weithredol lle byddan nhw'n talu cyfran a byddwn ni'n parhau i dalu cyfran, i gyrraedd y safleoedd hynny sy'n anodd iawn eu cyrraedd Rwy'n gwbl agored ynglŷn â hynny. Mae topograffi Cymru yn golygu mai dyna'r sefyllfa—dyna'r sefyllfa.
Dywedaf hyn, fodd bynnag: rwyf bob amser yn rhyfeddu at nifer yr unigolion sy'n ysgrifennu ataf i ddweud eu bod wedi prynu tŷ yn ddiweddar a'u bod erbyn hyn yn siomedig iawn â'u cyflymder band eang. Dirprwy Lywydd, byddwn yn dweud hyn wrth werthwyr a phrynwyr tai yng Nghymru: beth am wirio hyn yn gyntaf? Os yw'n mynd i gostio £25,000 i chi i gael band eang, beth am ystyried tynnu'r gost honno oddi ar pris y tŷ yr ydych chi'n ei brynu? Mewn gwirionedd, hyd nes inni gael rhywfaint o realiti masnachol i hyn, ni allwn ni ddisgwyl cael cymorth y wladwriaeth bob amser. Rwy'n derbyn yn llwyr os ydych chi wedi bod yn eich tŷ chi am amser hir ac nad oes unrhyw fai arnoch chi, bod technoleg wedi newid ac ati, ond os ydych chi'n prynu tŷ newydd neu os ydych chi'n prynu safle newydd, er mwyn y nefoedd, pam na wnewch chi wirio cyn prynu?