Part of 2. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 2:50 pm ar 31 Ionawr 2018.
Diolch i chi, Dai. Ambell beth yma: y cyntaf yw, fel y gwyddoch, mewn gwrthgyferbyniad llwyr â'r hyn sydd wedi digwydd dros y ffin—nid wyf eisiau cymharu â'r hyn sydd wedi digwydd dros y ffin—yr hyn rydym wedi'i wneud yw, mewn perthynas ag iechyd a gofal cymdeithasol gyda'i gilydd, sef y dull rydym yn ei fabwysiadu, yn seiliedig ar Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 a deddfwriaeth arall yma, gyda'r syniad o integreiddio. Yn yr un modd gyda'r cyllid, mae mwy o gyllid yn cael ei ddarparu ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol yma yng Nghymru nag ar draws y ffin. Ond rydym yn dal i fod yn ymwybodol o'r straen ar y system.
Yn ogystal â hynny, mae'n rhaid i mi ddweud, mae'r syniadau hyn o sut rydym yn defnyddio'r arian hwnnw yn fwy effeithiol—wel, rwyf wedi cael sawl cyfarfod, a chyfarfodydd cynhyrchiol iawn, mae'n rhaid i mi ddweud, dros yr ychydig fisoedd diwethaf y bûm yn y swydd, gyda'r partneriaethau rhanbarthol, er enghraifft. Mae'r syniad y dylem wneud mwy o gomisiynu ar y cyd—sut rydym yn cael gwell gwerth am ein harian, fel y gallwn ddweud, 'Wel, rydym wedi nodi beth yw anghenion llety gofal yr henoed'? Gallem gymhwyso hyn i feysydd eraill o feddwl yn ogystal. Sut rydym yn dweud ar y cyd, 'Fe edrychwn ar yr hyn sydd gennym gyda'n gilydd'? Sut y gallwn ni ddarparu ar gyfer hynny a chyflawni mwy ar lefel y rhanbarthau—darparu mwy o gartrefi gofal a darparu mwy o leoedd a gwell canlyniadau i bobl?
Un peth pwysig gyda hynny mae'n rhaid i mi ddweud, er mor anodd ydyw, yw'r mater o gyfuno cyllidebau. Mae hyn yn anodd, oherwydd mae pawb ohonom yn Aelodau etholedig—mae gennym feddylfryd Aelod etholedig yn ogystal ag eistedd yma'n meddwl am bolisi mewn ffordd strategol iawn. Gwyddom pa mor anodd yw hi i bobl ddweud, 'Wel, cyfuno cyllidebau—onid yw hynny'n golygu bod yn rhaid i ni ildio rhywfaint?' Mewn rhai ffyrdd, ydi, ond os yw'n cyflawni'r canlyniadau cywir o ran gofal cymdeithasol, yna dylem fod yn edrych ar hynny.
Mae yna bethau yng Nghymru y gallwn eu gwneud yn fwy clyfar, yn fwy trefnus ac yn wahanol, a dylem fod yn gwneud hynny. Ond yn y pen draw, Dai, rwy'n cytuno â chi—mae yna her fwy wrth symud ymlaen, o ran iechyd a gofal cymdeithasol, sy'n rhan o fyrdwn yr adolygiad iechyd a gofal cymdeithasol, sef edrych ar y ddau faes gyda'i gilydd. Mae proses ddi-dor y llwybr i rywun sy'n glaf neu'n etholwr i chi—nad oes rhaid iddynt feddwl am bwy sy'n ymdrin â hwy na pha awdurdod sy'n ei wneud, ond ei fod yn teimlo'n gofleidiol. Rwy'n argyhoeddedig, wrth i ni edrych ar rai o'r modelau gyda chyllid y gronfa gofal canolraddol, mai dyna'n bendant yw'r trywydd y dylem ei ddilyn.