Wrth gwrs, nid dim ond pobl sy'n cysgu ar y stryd sy'n ddigartref. Mae nifer o bobl, mae'n debyg dim mwy nag ambell filltir oddi yma heddiw, a fydd yn cysgu ar soffa yn rhywle heno—yn symud o dŷ ffrind i dŷ ffrind, ac mae llawer ohonyn nhw yn y pen draw ar y stryd pan ddaw eu rhestr ffrindiau i ben. Dydw i ddim yn golygu hynny mewn modd angharedig, ond dyna beth sy'n digwydd mewn gwirionedd. Maen nhw'n manteisio ar ddymuniadau da ac ewyllys da eu ffrindiau am gyfnod penodol o amser, mae hynny'n dod i ben, ac wedyn mae eu gallu i gael to uwch eu pen yn dod i ben.

Mae yna hefyd nifer o bobl sydd mewn cartrefi annigonol, yn byw dan amodau oer, llaith ac afiach, ac mae'r holl bethau hyn yn cael effaith enfawr ar iechyd. Rhoddodd Llywodraeth Lafur 1945-51 iechyd a thai gyda'i gilydd, oherwydd roedden nhw'n gwybod pa mor bwysig oedd tai i iechyd pobl.

Mae llawer o sefydliadau gwirfoddol ynghlwm â hyn. Yn Abertawe, mae gennym ni'r Chwiorydd Trugaredd, y Wallich a Caer Las, pob un yn cymryd rhan, pob un yn gwneud gwaith eithriadol o dda, ond mae gennym ni bobl sy'n cysgu ar strydoedd Abertawe heno.

Beth sy'n achosi digartrefedd? Dyled, ac ni all credyd cynhwysol ddim ond gwneud hyn yn waeth, ond hefyd pobl ar gontractau hyblyg—neu'r hyn yr wyf i'n ei alw yn gontractau camfanteisiol—lle maen nhw'n iawn pan maen nhw'n gweithio'r oriau y maen nhw wedi bod yn eu gweithio'n rheolaidd, ond pan fyddan nhw'n mynd yn ôl at eu horiau sylfaenol, sydd yn rhywle rhwng dim a chwe awr, yn sydyn fe gawn nhw eu hunain yn methu â thalu eu rhent i gyd. Bydd llawer ohonyn nhw, os ydyn nhw'n sâl, yn amlwg yn dychwelyd i sefyllfa lle nad oes ganddyn nhw unrhyw incwm o gwbl, ac mae ceisio canfod eu ffordd drwy'r system fudd-daliadau, ar ôl bod yn gweithio oriau afreolaidd, yn golygu yn y pen draw y bydd eu landlord yn eu troi allan. 

Mae yna broblem cyffuriau ac alcohol sy'n cael effaith, ac mae nifer o bobl ar y strydoedd yn gaeth i gyffuriau ac alcohol. Credaf, mewn rhai ffyrdd, mai dyna sydd ei angen ar y defnyddiwr i ladd y boen o gysgu ar y stryd. Credaf y gallwn ni farnu pobl am wneud y pethau hyn, ond petaem ni mewn gwirionedd yn cysgu ar y strydoedd yn y nos, efallai y byddai rhywbeth i ladd y boen o fantais i ni. Oherwydd fe awn ni i gyd yn ôl i dai cynnes, clyd gyda gwres canolog, yna efallai bod meddwl am y rhai nad oes ganddyn nhw'r manteision hynny mewn gwirionedd yn rhywbeth y mae angen inni ei wneud.

Ni ddylai neb fod yn cysgu ar y stryd. Nid oes unrhyw reswm pam y dylai unrhyw un fod yn cysgu ar y stryd. Wrth gwrs, mae prinder tai cymdeithasol, a dyma ble yr wyf i'n anghytuno â Bethan Jenkins: nid yw cynyddu'r galw am dai yn cynyddu'r cyflenwad. Nid yw rhoi mwy o hawl i bobl gael tŷ yn creu tŷ ychwanegol. Mae angen dybryd am fwy o dai cyngor, a dyna'r ateb i'r argyfwng tai: tai cyngor. Bellach rydym ni wedi diddymu'r hawl i brynu, bellach does gan gynghorau mo cleddyf Damocles uwch eich pennau, eu bod yn codi 10 tŷ, mae pump yn cael eu gwerthu am bris gostyngol, ac maen nhw'n gwneud colled ar y tai hynny. Fe allan nhw adeiladu erbyn hyn, ac mae angen inni annog cynghorau i adeiladu. 

Mae gen i ddau gwestiwn i'r Gweinidog. Y cyntaf yw: pa gefnogaeth mae Llywodraeth Cymru yn ei rhoi i'r cynghorau i adeiladu tai cyngor, sef y ffordd, rwy'n credu, o gael gwared â digartrefedd? Mae'r ail yn broblem llawer mwy tymor byr: pa gefnogaeth ariannol mae Llywodraeth Cymru yn ei rhoi i adeiladu mwy o lochesi nos, a ddylai wella sefyllfa, os nad datrys y broblem, i bobl sy'n cysgu ar y stryd? Mae'r rhain yn gostau cyfalaf yn hytrach na rhai refeniw, ac efallai y dylem ni ystyried defnyddio cyfalaf, hyd yn oed peth o'r cyfalaf a gawsom ni ar ffurf benthyciad, er mwyn gwneud rhai o'r pethau hyn, a fydd o fantais ac efallai mewn gwirionedd yn codi arian er mwyn ei ad-dalu.