5. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg: Cyrhaeddiad Uchel — Cefnogi ein Dysgwyr Mwy Abl a Thalentog

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 27 Chwefror 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 4:55, 27 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Mae Darren yn iawn i ddweud bod anghysondeb o ran dull Seren. Mae'n dweud nad ydym ni'n gwybod faint o'r disgyblion hynny sydd wedi mynd ymlaen i astudio yn ein prifysgolion gorau. Mae rheswm am hynny, oherwydd y myfyrwyr sy'n sefyll eu harholiadau safon uwch yr haf hwn yw'r garfan gyflawn gyntaf o gymorth Seren. Mae angen i ni, rwy'n cydnabod, wella'r ffordd yr ydym yn olrhain deilliannau Seren, ond bydd yr Aelod yn ymwybodol o'r gwerthusiad cychwynnol o'r rhaglen a gynhaliwyd sy'n dweud y gwnaed cynnydd anhygoel mewn cyfnod byr o amser. Mae'n dweud, am swm cymharol fach o arian, bod y rhaglen wedi gallu denu llawer iawn mwy o adnoddau gan sefydliadau partner. Byddwn yn ystyried argymhellion y gwerthusiad cychwynnol o Seren wrth inni ddatblygu Seren wrth symud ymlaen. Byddwn i'n disgwyl, o fis Medi yma, gofyniad mynediad mwy cyson at y rhaglen Seren ar draws y rhwydweithiau unigol.

Ond, Darren, bydd yn rhaid i ni bob amser fod â rhywfaint o hyblygrwydd o fewn y system honno. Hyblygrwydd, er enghraifft, ar gyfer argymhelliad gan athro i blentyn sydd efallai yn tanberfformio yn y TGAU am reswm da iawn. Ni ddylai fod gennym reol bendant sy'n dweud, 'Os na chawsoch chi'r graddau hynny ar y pwynt penodol hwnnw, dyna fe, rydych chi allan.' Felly, bydd yn rhaid i ni bob amser fod ag elfen o hyblygrwydd, ar sail argymhelliad athrawon, ar fyfyrwyr unigol, ac wrth gydnabod, os gallwch chi, bod y gallu i wneud yn well os ydych chi'n dod o gefndir mwy difreintiedig. Felly, efallai fod eich A yn cynrychioli taith fwy i chi nag efallai A* i ddisgybl sydd wedi cael yr holl fanteision. Felly, mae'n rhaid inni gael rhywfaint o hyblygrwydd yn y system sy'n cydnabod taith carfanau unigol o ysgolion. Dyna'r unig ffordd deg o gynnal y rhaglen. Ond gallwn gael dull mwy cyson, ac ymagwedd fwy cyson at beth sydd ar gael o fewn y rhaglen.

Ddoe ddiwethaf roeddwn i yn ysgol Y Pant yn Rhondda Cynon Taf, yn siarad â disgyblion y chweched dosbarth sydd wedi bod yn rhan o'r rhaglen Seren. Roedden nhw'n dweud y bu'n amhrisiadwy o ran eu helpu i gydnabod eu bod yn ddigon da, a'u bod yn gallu cystadlu â myfyrwyr ledled gweddill y Deyrnas Unedig, nad oes dim o'i le ar uchelgais i fod yn feddyg a bod â'r freuddwyd honno, a pheidio â meddwl bod yn rhaid iddyn nhw fychanu eu doniau eu hunain, eu bod yn ddigon da. Y mae wedi bod yn gwbl amhrisiadwy iddyn nhw. Siaradais ag un dyn ifanc a ddywedodd ei fod wedi mynd i gyfarfod ag unigolyn, darlithydd hanes, a siaradodd am Rydychen a Chaergrawnt, a sôn am yr hyn yr oedd ei angen i wneud cais llwyddiannus, a dywedais, 'Beth wyt ti'n mynd i'w wneud?', dywedodd, 'Rwy'n gwneud cais. Yn yr hydref, byddaf i'n gwneud cais i fynd i ddarllen hanes yn Rhydychen.' A dyna beth yr ydym ni ei eisiau. Rydym ni eisiau ysbrydoli'r ymdeimlad hwnnw o wybod ein bod yn ddigon da, bod ein plant yn ddigon da, ac mae angen i ni roi'r hyder iddyn nhw ac i beidio â theimlo'n chwithig wrth sefyll a dweud, 'Rwy'n abl iawn yn fy mhynciau.'

Bu hynny'n rhan o'r broblem. Mae gormod o'n plant heb fod â'r hyder hwnnw i sefyll a dweud, 'Rwy'n wirioneddol dda.' Weithiau, ein cerddorion a'r bobl chwaraeon—nhw yw'r arwyr yn yr ysgol. Pryd oedd yr arwr yn yr ysgol yr un sydd wedi rhagori yn Ffiseg neu'r un sydd wedi rhagori'n wirioneddol mewn cyfrifiadureg a rhoesom ganmoliaeth iddyn nhw hefyd? Felly, mae'n rhaid i ni wella fel cenedl a bychanu ein hunain ychydig yn llai, rwy'n credu, a sefyll pan fyddwn yn rhagorol ac yn annog ein plant i sefyll a dweud eu bod yn rhagorol.

Gofynnodd yr Aelod am gymwysterau galwedigaethol. Rwy'n synnu ei fod wedi colli hwn, ond mae gennym raglen eisoes yn y sector addysg bellach. Mae gennym eisoes, drwy weithio ar y cyd â ColegauCymru, raglen newydd yn y sector addysg bellach i gefnogi rhagoriaeth yn ein pynciau galwedigaethol. Byddwn yn noddi, ar y cyd â ColegauCymru yn nes ymlaen eleni, symposiwm a chynhadledd i allu rhannu'r arfer da hwnnw. Felly, mae gennym raglen yn y sector addysg bellach eisoes. Mewn gwirionedd, mae angen i ni ei gyflymu yn ein systemau ysgolion. Felly, mae'n rhaid i ni ystyried annog rhagoriaeth ym mhob agwedd ar ein system addysg. Mae hwn yn faes nad yw wedi derbyn y sylw dyledus, ac os gwnawn ni hyn yn iawn, byddwn yn llwyddo ar gyfer unigolion a byddwn hefyd yn llwyddo ar gyfer ein cenedl.