Credaf fod angen inni fyfyrio ar y dystiolaeth sydd ger ein bron, yn enwedig wrth inni edrych ar y sylwadau'n ymwneud â'r ad-drefnu sydd, fel y nodais o'r blaen, drwy'r cyfryngau cymdeithasol, drwy negeseuon testun, drwy sylwadau gan sylwebwyr, yno i bawb ei weld. Gallwn gynnig unrhyw un o 101 o enghreifftiau gwahanol o sylwadau o'r fath. Roedd y sylwadau hyn i gyd yn cyfeirio at ffynonellau a oedd yn rhyddhau gwybodaeth i'r cyhoedd ei hystyried, ei thrafod, gwybodaeth sy'n cyfeirio at bobl yn gadael y Llywodraeth honno, pobl yn dod yn rhan o'r Llywodraeth. Yn wir, mae'r rhan fwyaf o bobl yn disgwyl, wrth ad-drefnu'r Cabinet ac mewn gwleidyddiaeth yn gyffredinol, fod yna sgwrsio a bod yna ddadl, gawn ni ddweud, ac mae pobl yn aml iawn am geisio dangos eu gwerth drwy esgus bod, neu drwy fod â gwybodaeth wrth law i ddangos eu bod yn gysylltiedig â'r broses. Gallwn ddyfynnu nifer o negeseuon trydar yma. Mae un yn dweud ei fod  wedi clywed gan ffynonellau fod Carl Sargeant @wgcs_community yn colli ei swydd.

Dyna drydariad gan newyddiadurwr. Gallwn fynd ymlaen at lobïwr a oedd yn darogan sut olwg a fyddai ar y Cabinet newydd, sef 

2 Aelod Cabinet i adael, dyrchafiad neu ddau a 3 o'r rhai a etholwyd yn 2015 i mewn. A sypreis bach ychwanegol o bosibl.

Roedd hyn oll yn wybodaeth a gafwyd mewn gwirionedd, yn ôl yr hyn a ddeallaf, a phan edrychwch ar y digwyddiadau yn sgil ad-drefnu'r Cabinet, cafodd ei wireddu.

Hefyd cawsom dystiolaeth heddiw ddiwethaf, er enghraifft, gan ffigwr blaenllaw o Lywodraeth flaenorol a siaradodd am gwmni lobïo, Deryn, a oedd â'r wybodaeth honno ac a oedd yn dweud bod 'y materion allweddol a roddais mewn tystiolaeth i'r ymchwiliad i ddatgelu gwybodaeth heb ganiatâd'—dywedodd ei fod wedi rhoi'r dystiolaeth hon i'r ymchwiliad i ddatgelu gwybodaeth heb ganiatâd—'oedd bod newyddiadurwyr wedi dweud wrthyf eu bod wedi derbyn neges destun gan y sawl a gyflogwyd gan Deryn ymhell cyn y cyhoeddiad ynghylch yr ad-drefnu yn datgan bod Carl Sargeant yn mynd i golli ei swydd.' Dywedodd Aelod Cynulliad Llafur, y cadarnhawyd bellach mai'r Aelod dros Lanelli ydoedd, wrth grŵp Llafur y Cynulliad ar 9 Tachwedd ei fod wedi cael neges destun ar 3 Tachwedd, cyn yr ad-drefnu, yn dweud yr un peth, ond heb nodi pwy a'i hanfonodd. Cafodd rhai Aelodau Seneddol wybod cyn i'r ad-drefnu gael ei gyhoeddi y byddai Carl Sargeant yn colli ei swydd.

Mae'r pethau hyn oll yn gyhoeddus. Nid yw'n rhywbeth rwyf wedi gwneud sylwadau arno a'i gyhoeddi fy hun; nid yw'n sylw y gellir ei briodoli i mi. Roedd yr enghreifftiau hynny yno i gyd, ac unwaith eto, dyna pam yr hoffwn i, ac eraill rwy'n siŵr, ddeall y fethodoleg a'r rhesymeg o ran sut y daeth yr Ysgrifennydd Parhaol i'r casgliadau y daeth iddynt yn ei hadroddiad.

Ychydig cyn y toriad, y toriad hanner tymor hwn, roedd yn gwbl briodol, fel y gwelai llefarydd y Prif Weinidog ar y pryd, i gyfeirio at yr adroddiad, i ddweud mewn adroddiad BBC, am y neges, pan oedd yn siarad am negeseuon testun o gwmpas adeg yr ad-drefnu:

Archwiliwyd y neges hon fel rhan o'r ymchwiliad i'r datgelu heb ganiatâd a ganfu na ddigwyddodd unrhyw ddatgelu heb ganiatâd gan Lywodraeth Cymru. Ni allwn wneud sylwadau pellach.

Mae'n ymddangos, pan fyddant yn dewis cyfeirio at yr adroddiad, er mwyn siarad gyda newyddiadurwyr wrth gwrs, y cânt wneud hynny—hynny yw, llefarwyr ar ran Llywodraeth Cymru—ac eto pan fyddwn ni, fel Aelodau Cynulliad Cymru, eisiau gweld yr adroddiad hwnnw, cawn ein hamddifadu o'r cyfle. Yn wir, mewn cwestiynau i'r Prif Weinidog, pan oeddwn yma ddiwedd mis Ionawr yn holi'r Prif Weinidog am yr adroddiad, dywedwyd wrthyf fy mod yn ceisio datgelu pwy oedd y bobl a oedd wedi rhoi tystiolaeth i'r ymchwiliad hwnnw. Dim o gwbl—yn y pen draw, dyna'r peth olaf y byddai neb yn dymuno ei wneud. Pan fo pobl wedi gofyn am y cyfrinachedd hwnnw, fel y mae'r cynnig y prynhawn yma yn ei nodi, dylid parchu'r cyfrinachedd, dylid ei warantu mewn gwirionedd.

Ond hoffwn ofyn, ac arweinydd y tŷ sydd yn ymateb i'r ddadl y prynhawn yma, os wyf yn iawn i feddwl hynny—. Oherwydd un o'r pethau a ddaeth yn amlwg yn y sgwrs rhyngof fi a'r Prif Weinidog ar y pryd oedd bod y Prif Weinidog wedi dweud yn ei ymateb i mi fod gofyn i bobl—ac rwy'n ei ddyfynnu'n uniongyrchol yma:

Gofynnir i bobl roi tystiolaeth yn gyfrinachol.

Felly, buaswn yn ddiolchgar—. A oedd hynny'n rhagofyniad i bob tyst cyn iddynt roi tystiolaeth, y byddai'r dystiolaeth yn cael ei thrin yn gyfrinachol? Oherwydd mae hynny'n ymddangos yn dipyn o amod i'w gosod ar y dystiolaeth honno, gan wybod yn bendant wedyn y byddai gennych reswm dros beidio â sicrhau bod yr adroddiad hwnnw ar gael. Hoffwn gael eglurhad ar y datganiad hwnnw, os gwelwch yn dda, os mai arweinydd y tŷ sydd yn ymateb i'r ddadl hon y prynhawn yma.

Ers y cwestiynau i'r Prif Weinidog ar 30 Ionawr, rwyf wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Parhaol yn mynegi fy mhryderon ynghylch yr atebion i gwestiynau'r Prif Weinidog y diwrnod hwnnw, yn enwedig ynghylch y dystiolaeth a gasglwyd gan yr ymchwiliad a chwestiynau ysgrifenedig Cynulliad Cymru dilynol a ddaeth yn ôl yn nodi ffynonellau pellach o wybodaeth y gofynnais am eglurhad yn eu cylch, i weld a gawsant hwy hefyd eu cynnwys yn yr ymchwiliad. Ni chefais ateb hyd yma i fy llythyrau dyddiedig 30 Ionawr a 31 Ionawr. Unwaith eto, nid wyf yn credu bod honno'n sefyllfa foddhaol i fod ynddi bron fis wedi i'r llythyrau hynny gael eu hanfon—. Nid wyf wedi cael llythyr cydnabod hyd yn oed, rhaid imi ddweud, ac felly buaswn yn gwerthfawrogi rhyw fath o gydnabyddiaeth neu ymateb.

Felly dyna pam rydym yn sefyll yma heddiw yn trafod y pwnc hwn, oherwydd ni allaf ennyn unrhyw ymateb gan yr Ysgrifennydd Parhaol i lythyrau a anfonais dros fis yn ôl. Yn wir, yn y mis ers hynny, rwyf wedi cael cwestiynau ysgrifenedig yn ôl gan y Prif Weinidog pan ofynnais am y canllawiau ar gyfer yr ymchwiliad hwn ac yn wir, y canllawiau a oedd yn gwahardd cyhoeddi'r adroddiad. Cyfeiriodd y Prif Weinidog at y gweithdrefnau sefydledig parthed ymchwiliadau i ddatgelu gwybodaeth heb ganiatâd, gweithdrefnau y mae'r gwasanaeth sifil yn eu deall yn dda, a chawsant eu nodi gan yr Ysgrifennydd Parhaol fel rhesymau dros beidio â symud ymlaen i gyhoeddi'r adroddiad. Ac mae fy nghais i gael gweld y rheoliadau hynny, a sut y cafodd y rheoliadau eu dehongli, yn dal i fod heb ei dderbyn, ac roedd hynny ar ddechrau mis Chwefror.

Mae hwn yn bwnc sensitif ac emosiynol iawn. Mae'n un o bedwar adroddiad. Credaf fod angen inni osod cynsail fel Cynulliad y dylai'r adroddiad hwn gael ei gyhoeddi, ac mae gennym ni fel Aelodau Cynulliad hawl i edrych ar yr adroddiad hwnnw, i ddeall yr adroddiad hwnnw a'i gasgliadau. Dyna hawl sylfaenol, buaswn yn dweud. Fel deddfwrfa ac fel Cynulliad, dylem bleidleisio o blaid y cynnig hwn y prynhawn yma er mwyn gwneud yn siŵr ein bod yn gosod y cynsail hwnnw a bod yr adroddiad ar gael i ni fel Aelodau'r Cynulliad. Ni fydd dim byd llai yn gwneud y tro, ac rwy'n annog yr Aelodau yn y Siambr heddiw i gefnogi'r cynnig sydd ger eich bron, ac yn y pen draw i ganiatáu i heulwen tryloywder ddisgleirio ar yr adroddiad hwn fel rhagamod sylfaenol, fel y gallwn osod y cynsail ar gyfer adroddiadau pellach y gwyddom y byddant yn dod ger ein bron pan fydd adroddiadau Cwnsler y Frenhines a James Hamilton wedi'u cyflwyno. Dyna pam rwy'n annog y Siambr i gefnogi'r cynnig sydd ger eich bron.