7. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am reoleiddio cwmnïau rheoli ystadau ar ystadau tai sydd heb eu mabwysiadu? OAQ51876

Gwnaf. Mae hwn yn un o'r meysydd y bydd y Gweinidog dros Dai ac Adfywio yn eu hystyried yn rhan o adolygiad ehangach o faterion lesddaliad a ffioedd gwasanaeth.

Hoffwn achub ar y cyfle i ganmol y Gweinidog dros Dai ac Adfywio am y gwaith a wnaed i sicrhau bod y contract lesddaliad cyn lleied â phosibl. Ceir un maes lle mae gan lesddeiliaid fwy o hawliau na rhydd-ddeiliaid mewn gwirionedd, sef lle gall lesddeiliaid herio'r hyn y maen nhw'n ei ystyried yn ffioedd gwasanaeth afresymol gan gwmnïau rheoli ystadau. Mae hawliau rhydd-ddeiliaid yn hyn o beth yn llawer mwy cyfyngedig. Yn wir, pan anfonodd etholwr sy'n rhydd-ddeiliad yn fy etholaeth i e-bost at gwmni rheoli ystadau i wneud cwyn, cafodd e-bost yn ôl gan gyfarwyddwr cwmni y cwmni rheoli ystadau gyda'r ateb sarhaus 'get a life'.

Rwy'n cyflwyno cynnig deddfwriaethol Aelod yn y Siambr hon yr wythnos nesaf i wella'r broses o reoleiddio cwmnïau rheoli ystadau ac i gryfhau hawliau rhydd-ddeiliad. Nid wyf yn disgwyl i'r Prif Weinidog ymrwymo Llywodraeth Cymru i'w gefnogi nawr, ond a fyddai'r Prif Weinidog yn fodlon cyfarfod â mi a'r Gweinidog Tai ac Adfywio i drafod hyn cyn yr wythnos nesaf?

Ie, mae'r mater y mae'n ei godi yn un pwysig, oherwydd, yn gynyddol, yr hyn yr wyf i'n ei weld yw bod ystadau tai newydd yn cael eu hadeiladu ac yn hytrach na'r awdurdod lleol yn mabwysiadu nid yn unig y ffyrdd ond yr amgylchedd, mae ffi gwasanaeth yn cael ei chodi ar yr holl drigolion, er eu bod yn berchen ar eu tai fel rhydd-ddaliad, y mae'n rhaid iddyn nhw ei thalu. Nawr, nid yw'n eglur, wrth gwrs, pa fecanweithiau cyflafareddu sydd ar waith i wneud yn siŵr bod y swm a delir yn rhesymol. Bydd rhai datblygwyr yn cynnwys yn y contract gwerthu y bydd cynnydd penodol i'r lefel a bennir bob ychydig o flynyddoedd, ond nid yw hwnnw'n arfer cyffredinol. Felly, rwy'n credu bod yr Aelod wedi nodi pwynt pwysig yn y fan yma. Fel rheol, rydym ni'n tybio bod gan rydd-ddeiliaid fwy o hawliau na lesddeiliaid, ond mae hwn yn un maes lle nad yw hynny'n digwydd. Os ydym ni'n mynd i weld sefyllfa yn y dyfodol lle mae mwy a mwy o ddatblygwyr tai yn datblygu tai ar y sail eu bod nhw'n dweud wrth awdurdodau lleol, 'Edrychwch, nid oes unrhyw gost i chi', yna mae'r mater yn fwy difrifol, a byddwn yn fwy na hapus, wrth gwrs, i drafodaethau gael eu cynnal ag ef i weld sut y gellir bwrw ymlaen â hyn.