Mae gweithredwyr trafnidiaeth gymunedol yn darparu mwyfwy o wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol, gan gymryd pwysau oddi ar gyrff sector cyhoeddus a chaniatáu i bobl i fyw'n annibynnol am fwy o amser. Fodd bynnag, ychydig o weithredwyr sy'n cael cydnabyddiaeth ariannol ar gyfer hyn, gan ddibynnu ar wirfoddolwyr i gerdded y filltir ychwanegol i sicrhau bod unigolion yn cael y cymorth y maent ei angen. Mae canfod a chadw gwirfoddolwyr eisoes yn her, yn enwedig gan fod pobl yn gweithio'n hwyrach ac yn aml yn ysgwyddo cyfrifoldebau ychwanegol. Mae angen cyllidebau, felly, sy'n cynnal gweithio trawsadrannol er mwyn datblygu atebion arloesol i alluogi'r sector i ddarparu'r gweithgareddau sy'n amlwg eu hangen.

Mae gweithredu trafnidiaeth gymunedol yn ddrutach na menter elusennol fel y cyfryw, ac er gwaethaf camau i godi arian, ni fydd rhai gweithredwyr yn gallu codi cyfalaf ar gyfer buddsoddi yn y dyfodol, gan amharu ar ddatblygiad eu gwasanaethau. Er enghraifft, newidiodd llawer eu cerbydau i diesel pan ddywedwyd wrthynt mai dyna oedd y peth cywir i'w wneud, a bydd cael cerbydau trydan neu hybrid addas ar gyfer cadeiriau olwyn yn eu lle yn ddrud. Felly gallai rhaglen ariannu cyfalaf wedi'i thargedu'n dda ysgogi prosiectau arloesol, ymestyn cwmpas a chyrhaeddiad gweithredwyr trafnidiaeth gymunedol ledled Cymru, ac arbed arian i'r sector statudol.

Yn 2015, dywedodd y Comisiwn Ewropeaidd wrth Lywodraeth y DU i fynd i'r afael â'r modd y câi ei gyfarwyddebau ar drwyddedu gweithredwyr trafnidiaeth i deithwyr ei throsi i gyfraith y DU. Roedd hyn yn canolbwyntio ar y rheolau y dylai gweithredwyr eu dilyn wrth gyflawni contractau awdurdodau lleol a sut y mae rhanddirymiadau o'r rheoliadau'n gymwys. Ochr yn ochr â hyn, bu ymgyrch gan grŵp bychan, ond swnllyd, o weithredwyr masnachol i orfodi setliad drwy fygwth heriau cyfreithiol i weithredwyr trafnidiaeth gymunedol, awdurdodau lleol a'r Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau. O ganlyniad, mae Llywodraeth y DU ar hyn o bryd yn ymgynghori ar gynlluniau i newid sut y mae rheolau'r UE ar gyfer rheoleiddio gwasanaethau trafnidiaeth i deithwyr yn gymwys yn y DU.

Mae ei dogfen ymgynghori yn nodi ei bod yn parhau'n ymrwymedig i gefnogi'r sector, ond bod pryderon wedi codi bod rhai gweithredwyr trafnidiaeth gymunedol sy'n defnyddio trwyddedau yn cystadlu â gweithredwyr masnachol, ac nid yw hynny, ac rwy'n dyfynnu, yn cael ei ganiatáu o dan gyfraith yr UE. Byddai'r newidiadau arfaethedig yn golygu, o dan adran 19 a 22, trwyddedau a ddefnyddir gan weithredwyr trafnidiaeth gymunedol i ddarparu gwasanaethau bws mini a bysiau cymunedol, na fydd llawer o sefydliadau ond yn gallu cymryd rhan mewn tendro cystadleuol am gontractau gwasanaethau cyhoeddus, megis contractau gofal cymdeithasol a chontractau ysgol, os ydynt yn cael trwydded gweithredwyr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus, ac eithrio lle na chafwyd cystadleuaeth ar gyfer unrhyw un o'r gwasanaethau hyn gan ddeiliaid trwyddedau gweithredwyr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus. Mae hyn yn gostus ac yn ei gwneud yn ofynnol i'r sefydliad gael nifer o swyddi cyflogedig gyda chymwysterau proffesiynol.

Yn ystod fy ymweliadau mwyaf diweddar â gweithredwyr trafnidiaeth gymunedol yng ngogledd Cymru, roeddent yn pwysleisio bod y rhan fwyaf o weithredwyr yng Nghymru yn fach, yn wahanol i rai o'r cewri yn Lloegr, a bod y cynigion bellach yn bygwth parhad trafnidiaeth gymunedol yma. Ymhellach, tra bo'r ymgynghoriad yn parhau ar y gweill, mae dehongliad yr UE fod trafnidiaeth gymunedol yn y DU yn torri ei reolau eisoes yn cael ei drin mewn rhai achosion, ar lefel leol yng Nghymru, fel pe bai eisoes mewn grym.

Mae Adran Drafnidiaeth y DU wedi cyhoeddi cronfa bontio o £250,000 a'u bod yn yn archwilio pa gymorth pellach y gallant ei roi, ond mae'n aneglur a fydd cyfran o hyn yn cael ei gadw ar gyfer Cymru, ac mae'n annhebygol o fod yn ddigon i dalu am gostau pontio ar gyfer yr holl sefydliadau yr effeithir arnynt.

Mae awdurdodau lleol wedi dweud y bydd yna brinder bysiau mini hygyrch os na allant weithio gyda thrafnidiaeth gymunedol i ddarparu gwasanaethau, gan effeithio ar y teithwyr sydd eu hangen fwyaf. Mae'r comisiynydd pobl hŷn wedi dweud bod trafnidiaeth gymunedol yn gwneud cyfraniad sylweddol i iechyd a lles pobl hŷn, gan eu helpu i gadw'n annibynnol am fwy o amser a chymryd rhan mewn bywyd cymunedol, gan lenwi'r bylchau yn y rhwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus sy'n arbennig o bwysig ar gyfer pobl hŷn a'r rhai sy'n byw mewn cymunedau ynysig ac ardaloedd gwledig.

Galwn felly ar Lywodraeth Cymru i weithio mewn partneriaeth â'r sector trafnidiaeth gymunedol a chyrff cyhoeddus i sicrhau bod y sector yn gallu parhau yn ei rôl unigryw gan ddarparu dewisiadau trafnidiaeth pwrpasol ar gyfer pobl sy'n agored i niwed, er mwyn sicrhau mynediad at wasanaethau tra bod y broses ymgynghori yn mynd rhagddi; datblygu cynlluniau wrth gefn i liniaru unrhyw effaith ar ddarpariaeth trafnidiaeth drwy wasanaethau bws mini a gyflenwir drwy drwyddedau adran 19 a 22; cyhoeddi strategaeth glir sy'n cydnabod yr agwedd drawsbynciol ar ddarparu trafnidiaeth gymunedol ar draws adrannau Llywodraeth Cymru wrth gyflawni nodau strategol Llywodraeth Cymru; darparu sefydlogrwydd sydd ei fawr angen ar gyfer y sector drwy symud tuag at drefniadau cyllido tair blynedd i alluogi sefydliadau i ddatblygu a bwrw ymlaen â chynlluniau i sicrhau mwy o gynaliadwyedd a dull mwy strategol o ddarparu gwasanaethau; a sicrhau ymgysylltiad â phartneriaid perthnasol a rhanddeiliaid ledled Cymru i lywio ymateb Llywodraeth Cymru i ymgynghoriad Llywodraeth y DU ac i sicrhau dealltwriaeth yn y sector o safbwynt Llywodraeth Cymru.

Dangosodd tystiolaeth fod trafnidiaeth gymunedol yn darparu £3 o werth am bob £1 a werir arni. Mae trafnidiaeth gymunedol yn cynnig gwasanaeth amhrisiadwy i'r rhai sy'n wynebu rhwystrau penodol rhag defnyddio trafnidiaeth am ba reswm bynnag. Er ei fod yn sector cryf iawn, rhaid i'r unigolion a'r sefydliadau sy'n gweithio o'i fewn gael eu gwerthfawrogi a'u cefnogi. Er gwaethaf yr heriau, cred Cymdeithas Cludiant Cymunedol Cymru fod cyfle i sefydliadau ac awdurdodau yng Nghymru weithio gyda'i gilydd i sicrhau gwasanaethau parhaus ar gyfer ein cymunedau. Gadewch inni gyfiawnhau'r gred honno. Diolch.