1. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am bolisi Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â thlodi plant yng Nghymru? OAQ51981

Gwnaf. Rydym ni wedi ymrwymo i ddull Llywodraeth gyfan o fynd i'r afael â thlodi plant ac rydym ni'n cymryd camau i sicrhau bod pob plentyn yn cael y dechrau gorau mewn bywyd, ac mae ein strategaeth tlodi plant yn nodi ein hamcanion a'n polisi.

Mae adroddiad newydd gan Gomisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol Cymru yn amcangyfrif y gallai fod 50,000 yn fwy o blant yng Nghymru yn byw mewn tlodi erbyn 2021 oherwydd diwygiadau lles y Llywodraeth Dorïaidd. O ystyried yr heriau yr ydym yn eu hwynebu o ran mynd i'r afael â thlodi plant a'r pryder mawr a fynegwyd ynghylch y penderfyniad i roi terfyn ar y grant gwisg ysgol yng Nghymru, a wnaiff Llywodraeth Cymru ystyried hyn eto, ac a wnaiff Llywodraeth Cymru gymryd camau brys hefyd i sicrhau bod ei chanllawiau o 2011, y bwriadwyd iddynt sicrhau bod gwisgoedd ysgol yn fforddiadwy i deuluoedd, yn cael eu cryfhau a'u gweithredu'n briodol ledled Cymru?

A gaf i roi'r sicrwydd i'r Aelod y bydd cynllun ar waith yn y flwyddyn academaidd nesaf sy'n ehangach na'r grant gwisg ysgol presennol? Bydd hwnnw o gymorth enfawr i lawer iawn o rieni a llawer iawn o blant, a bwriedir i'r broses o symud ymlaen i'r system newydd honno fod yn ddi-dor.

Prif Weinidog, a ydych chi o leiaf yn croesawu'r gostyngiad o 100,000 i nifer y plant yng Nghymru sy'n byw mewn tlodi absoliwt ers 2010, ac a ydych chi'n derbyn bod y cap ar fudd-daliadau wedi cael yr effaith fwyaf yn Llundain, a oedd â 90 y cant o hawliadau budd-dal tai yn uwch nag £20,000 yn hytrach nag yng Nghymru, ac a wnewch chi roi clod am bron i ddyblu'r lwfans di-dreth ers 2010 am ei swyddogaeth yn y broses o helpu llawer o deuluoedd llai cefnog? 

Gadewch i mi ddweud fy mod i'n gresynu'r toriadau enfawr i gyllid cyhoeddus yr ydym ni wedi eu gweld ers 2010 gan y Llywodraeth Geidwadol, y cil-dwrn a roddwyd i Ogledd Iwerddon o £1 biliwn ar gyfer iechyd ac addysg, er na chafodd Cymru ddim byd o gwbl, y ffaith fod cynifer o blant wedi dioddef o ganlyniad i feichiau fel y dreth ystafell wely, fel incwm eu teuluoedd, incwm eu rhieni, ddim yn mynd i fyny, ddim yn cael eu cefnogi. Ni all neb yn y Siambr hon gredu o ddifrif bod y Torïaid yn poeni am dlodi plant, na bod gwelliant wedi bod i lefelau tlodi yng Nghymru dros yr wyth mlynedd diwethaf.

Mae'r ffigurau hynny a gyhoeddwyd yn gynharach wedi fy ngwylltio'n gacwn, ac mae llawer o'r ffactorau cyfrannol hynny y tu allan i'ch rheolaeth. Ond mae'r grant gwisg ysgol yn rhywbeth sydd o fewn eich rheolaeth. Nawr, tra'r oedd y Cynulliad ar doriad, ac ar yr un pryd ag y cafodd eich rhaglen wrthdlodi flaenllaw, y rhaglen Cymunedau yn Gyntaf ei dirwyn i ben, clywsom eich bod yn bwriadu torri'r grant gwisg ysgol gan £700,000, sy'n swm cymharol fach o arian yn y cyd-destun. Mae'n grant sy'n helpu rhai o'r teuluoedd tlotaf i gael mynediad at addysg. Er eich bod yn barod i dorri'r swm hwn o arian, mae'n edrych yn bitw, Prif Weinidog. Pa asesiad ydych chi wedi ei wneud ynglŷn â'r mater o dlodi plant ac effaith y newid hwn ar dlodi plant, ac a wnewch chi gytuno i ysgrifennu at benaethiaid ysgolion i ofyn iddyn nhw ganiatáu i ddisgyblion wisgo eitemau gwisg ysgol heb logo er mwyn ceisio lliniaru rhywfaint o effaith y toriad hwn i'r grant gwisg ysgol?

A gaf i roi sicrwydd i arweinydd Plaid Cymru bod yr Ysgrifennydd dros Addysg yn y broses, fel y dywedais, o geisio cyflwyno gwell grant a fydd yn diwallu anghenion teuluoedd yn well, rhywbeth sy'n cynorthwyo gwell mynediad at weithgareddau cwricwlwm a chyfleoedd dysgu a allai gael ei gwadu i ddysgwyr fel arall oherwydd y gost? Mae nifer o gynghorau eisoes wedi cadarnhau y byddan nhw'n parhau i redeg y cynllun gwisg ysgol blwyddyn 7, neu redeg cynlluniau tebyg, yn 2018-19. Er bod y grant gwisg ysgol yn sicr o gymorth i deuluoedd, roedd hefyd yn anhyblyg oherwydd na ellid defnyddio'r arian heblaw am ar gyfer gwisgoedd ysgol yn unig, a gwn y bydd yr hyn yr ydym yn bwriadu ei gyflwyno ym mis Medi yn gynllun sy'n ehangach na hwnnw ac yn ceisio helpu teuluoedd incwm isel gyda chymaint o gostau addysg.