3. Datganiad gan y Gweinidog Plant a Gofal Cymdeithasol: Bil Cyllido Gofal Plant (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:10 pm ar 17 Ebrill 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 3:10, 17 Ebrill 2018

(Cyfieithwyd)

Darren, diolch yn fawr iawn. Mae sawl pwynt yn y fan yna, ond a gaf i ddechrau drwy groesawu'ch cefnogaeth eang ar gyfer hyn? Fel y dywedwch yn gwbl briodol, ymddangosodd fersiynau o ofal plant, cynigion addysg gynnar, yn y rhan fwyaf o'r maniffestos o ryw fath, gydag amrywiadau ar y thema, wedi eu cyflwyno yn wahanol. Ond mae'n dda ein bod bellach mewn sefyllfa ble, gyda chymorth y tŷ hwn i'r Bil hwn, y gallwn ni symud i sefyllfa lle gallwn ni weld cyflwyno Cynllun Gofal Plant Cenedlaethol i Gymru yn llawn erbyn 2020, sy'n cynnwys yr elfennau hynny yn ogystal—nid dim ond gofal plant, ond hefyd y dylanwad hwnnw o ran addysg ac addysgeg hefyd. Felly, diolch am y gefnogaeth.

I droi at un o brif themâu y pwyntiau a wnaethoch chi, nid dyma'r cynnig cynhwysol. Yn wir, mae rhai wedi lobïo am gynnig llawer mwy cynhwysol, yn enwedig ymhlith y rhai—ac rwyf wedi trafod hyn gyda hi—y Comisiynydd Plant, ond ceir eraill hefyd. Ond nid dyma'r cynnig hwnnw; dyma, i raddau helaeth iawn, y cynnig sydd wedi dod yn uniongyrchol o'r maniffesto, sy'n canolbwyntio'n benodol ar rieni sy'n gweithio fel y disgrifir yn y Bil ac o fewn y ffiniau a fydd yn rhan o'r rheoliadau. Felly, ni fyddwn yn ymdrechu ar unrhyw adeg yn ystod o broses hon, gan gynnwys wrth iddo gyrraedd cam, gydag ewyllys Aelodau'r Cynulliad, ble gellir ei gyflwyno i'r Pwyllgor, i esgus fod hwn yn unrhyw beth heblaw'r hyn ydyw. Mae ceisio datblygu cynnig mwy cynhwysol yn rhywbeth ar gyfer y dyfodol, a bydd digon o gyfleoedd i ymchwilio i hynny, rwy'n siŵr. Ond mewn gwirionedd mae hwn yn fesur eithaf technegol a phenodol a fydd yn caniatáu i ni gyflwyno'r cynnig fel y mae wedi ei lunio ar hyn o bryd. Fodd bynnag, mae rhywfaint o hyblygrwydd o fewn hynny, sy'n eithaf diddorol wrth inni symud ymlaen i'r Pwyllgor, nid i wneud y cynnig cyffredinol, ond i edrych ar rai o'r grwpiau cyfansoddol hynny yn y byd gofal plant a gwarchod plant sydd â diddordeb bod yn rhan o hyn. Ond rwy'n credu mai un peth y mae'n rhaid inni fod yn glir yn ei gylch yw nad yw hyn mewn unrhyw ffordd i fod yn rhyw fath o gymhorthdal amgen i deuluoedd sy'n gofalu am eu plant eu hunain—mae hyn ar gyfer gwarchodwyr plant a chyfleusterau gofal plant cofrestredig a thrwyddedig, cofrestredig a thrwyddedig. Felly, mae llawer o rai eraill yn dweud, 'Wel, allwn ni ddim elwa hefyd?' Nid yw'r pwyslais ar hyn dim ond ar warchod plant; mae ar y buddion ehangach ar gyfer y plant sy'n rhan o hynny a sut mae hyn yn integreiddio. Ac mae hyn yn rhan o'r cynllun arbrofol—sut mae hyn yn integreiddio hefyd gyda phethau fel cynnig y blynyddoedd sylfaen ac yn y blaen. Felly, fe allwn ni ystyried hyn yn y Pwyllgor.

Fe wnaethoch chi sôn am y materion o ran capasiti a'r costau. Rydym yn dal yn ffyddiog, ond rhan o'r cynllun arbrofol, gyda llaw, yw er mwyn mewn gwirionedd ein helpu i fireinio'r sefyllfa yr ydym ni'n credu y byddwn ynddi o ran y costau, yn seiliedig ar elfennau o ddefnyddio, ac ati, ac ati. Felly, rydym ni yn mireinio hynny, ond rydym ni'n dal yn gwbl ffyddiog bod y costau cychwynnol y gwnaethom ni eu cyflwyno o fewn cwmpas yr hyn y gallwn ei gyflawni erbyn 2020 o ran cyflwyno'r cynllun yn llawn. Ac yn yr un modd, o ran capasiti, mae'n eithaf rhyfeddol ein bod o fewn y gwahanol fathau o ofal plant, y capasiti gwarchod plant, yn darganfod fod hynny'n eithaf gwahanol yn ddaearyddol. Mae yna—yn arbennig wrth edrych ar fy ochr dde yma—yn rhannau o Gymoedd y de, lawer o warchodwyr plant trwyddedig sy'n gofalu am eu hwyrion a'u hwyresau eu hunain ynghyd â dau neu dri neu bedwar o blant eraill. Mae hynny'n eithaf diddorol. Ond rhan o'r arbrawf hwn a'r ffordd yr ydym ni'n graddol gyflwyno'r cynllun yw er mwyn gwneud yn siŵr ein bod hefyd yn gwneud y gwaith hwnnw ochr yn ochr â hynny o feithrin gallu. Ac rydym ni yn gwneud llawer o waith gyda'r sectorau, gwahanol rannau'r sector, i feithrin gallu, i adnabod y bylchau lle gallai fod bylchau yn y ddarpariaeth, fel y byddwn ni erbyn 2019-20, yn barod i gyflwyno'r ddarpariaeth hon yn gyfan gwbl.

Cyllid a Thollau EM—diolch ichi am y croeso i'r ffaith ein bod wedi dewis yr opsiwn hwnnw. Fe wnaethom ni ystyried dewisiadau eraill. Fe wnaethom ni ystyried a ddylem ni ddarparu hyn, fel yr ydym ni ar hyn o bryd, drwy awdurdodau lleol. Rwy'n credu fy mod i wedi gwneud yn glir pam, o safbwynt cost a baich hynny, nad dyna'r ffordd briodol i wneud hyn, a hefyd diogelu data, rhannu gwybodaeth, ac ati, ac ati. Fe wnaethom ni hefyd ystyried cael endid annibynnol i wneud hyn, cael endid Cymreig newydd. Pam y byddem yn gwneud hyn pan mae'n fwy cost-effeithiol ac mae un eisoes yn bod sy'n gwneud hyn? Maent wedi cael rhai anawsterau mân, gyda llaw, yn y model yn Lloegr, ond un peth da yw ein bod yn ffyddiog, erbyn y bydd hi'n bryd inni gyflwyno'r cynnig, byddwn wedi goresgyn yr anawsterau hynny. Hwyrach yn y dyfodol y gallai Awdurdod Refeniw Cymru wneud hynny—mae'r Bil fel y mae wedi ei strwythuro yn caniatáu ystyried y cyfleoedd hynny yn y dyfodol os bydd angen inni—ond, fel y mae hi ar hyn o bryd, rydym yn awyddus iawn i symud ymlaen gyda model Cyllid a Thollau EM a diolchaf i'r Ysgrifenyddion Gwladol amrywiol sy'n ein helpu i hwyluso hyn.