Part of the debate – Senedd Cymru am 4:21 pm ar 17 Ebrill 2018.
Diolch i chi am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy'n croesawu eich cyhoeddiad ynglŷn â'r cynnydd yn y grant datblygu disgyblion ar gyfer y blynyddoedd cynnar. Mae gweithredu yn gynharach ym mywyd plentyn i liniaru anfanteision cymdeithasol a rhai eraill sy'n effeithio ar y plentyn yn gwneud synnwyr, ac yn amlwg y cynharaf i gyd y byddwch yn gweithredu, y gorau i gyd yw hynny ar gyfer y plentyn, ac rydych chi'n fwy tebygol o osgoi canlyniadau'r anfantais honno. Rwyf hefyd yn croesawu eich penderfyniad i ymestyn y meini prawf cymhwysedd i ddwy flynedd—yn ochelgar braidd, oherwydd gall gymryd llawer mwy na dwy flynedd i blentyn oresgyn effeithiau bod ar brydau ysgol am ddim neu fod dan anfantais arall. Felly, a all Ysgrifennydd y Cabinet egluro i ni pam nad yw'r cyfnod hwn yn fwy, a pham y mae hi wedi dewis dwy flynedd yn hytrach na thair, pedair, pump neu beth bynnag? Mae gwarantu'r dyraniad am ddwy flynedd hefyd yn ddatblygiad i'w groesawu. Rwyf mewn gwirionedd yn cytuno â chi y bydd yn rhoi elfen o sicrwydd o leiaf. A oes gennych chi unrhyw syniadau ynghylch p'un a allech chi adolygu'r cyfnod hwnnw? A fydd y cyfnod hwn o ddwy flynedd yn beth parhaus neu ai penderfyniad unigol yw hwn?
O droi at y grant datblygu disgyblion a sut y caiff ei gymhwyso, ymddengys bod elfen o hyblygrwydd yn bodoli o ran sut y mae ysgolion yn defnyddio'r grant datblygu disgyblion, ac er efallai nad yw ysgolion yn defnyddio 100 y cant o'r grant datblygu disgyblion yn benodol ac yn uniongyrchol i dargedu disgyblion sy'n cael prydau ysgol am ddim, ni fyddwn yn dymuno gweld cyfaddawdu ar yr hyblygrwydd hwnnw. Rwy'n credu ei bod yn rhoi rhywbeth i ysgolion—arf ychwanegol yn eu harfogaeth i helpu plant a fyddai o bosibl yn syrthio rhwng dwy stôl, efallai. Felly, a oes gennych chi unrhyw fwriad i gyfyngu'r ffordd y caiff ysgolion ddefnyddio'r grant datblygu disgyblion? Oherwydd rydych chi wedi ymlafnio heddiw i bwysleisio mai diben y grant datblygu disgyblion yw lleihau'r bwlch cyrhaeddiad. Beth yw'r goblygiadau i ysgolion? A ydych chi'n mynd i geisio cyfyngu ar sut y maen nhw'n defnyddio'r grant datblygu disgyblion, neu dim ond cynnal y sefyllfa y byddwch chi, fel y mae pethau ar hyn o bryd?
Mae'r hawl i gael prydau ysgol am ddim hefyd yn arf eithaf aneffeithiol, ac rwy'n credu y byddech yn cytuno â mi yn hynny o beth. Gall ffactorau fel profiadau niweidiol yn ystod plentyndod gael effaith hynod andwyol ar gyrhaeddiad addysgol, felly a ydych chi wedi rhoi unrhyw ystyriaeth i p'un a ellid addasu meini prawf y grant datblygu disgyblion i ystyried ffactorau megis profiadau niweidiol penodol yn ystod plentyndod a allai gael effaith ofnadwy o andwyol ar ddatblygiad a chyrhaeddiad addysgol plentyn ar hyd ei oes? Os nad ydych chi'n teimlo mai'r grant datblygu disgyblion yw'r offeryn priodol ar gyfer hynny, pa gynigion ydych chi'n eu cyflwyno i fynd i'r afael â'r ffactorau hynny sy'n cael effaith mor fawr ar gyrhaeddiad addysgol? Rwy'n cydnabod mai eich amcan yw lleihau'r bwlch cyrhaeddiad rhwng disgyblion sy'n cael prydau ysgol am ddim a'r rheini nad ydynt, ond dim ond rhan o'r darlun yw cau'r bwlch cyrhaeddiad. Os yw disgyblion sy'n cael prydau ysgol am ddim yn mynd i ddianc o'r cylch o gyflogau isel y mae eu rhieni o bosibl wedi canfod eu hunain ynddo, mae'n rhaid caniatáu iddynt ac mae'n rhaid eu hannog i wireddu eu potensial. Felly, a oes gennych chi unrhyw gynigion ynglŷn â sut y gellir targedu disgyblion sy'n cael prydau ysgol am ddim i gyflawni'n well, y tu hwnt i dalu'r grant datblygu disgyblion? Diolch.